Ο
υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας ανησυχεί πως η άνοδος της
τιμής του πετρελαίου «θα δώσει τη χαριστική βολή στην παραπαίουσα
παγκόσμια οικονομία». Ο φόβος του φαίνεται αρχικά παράλογος. Η ζήτηση
για πετρέλαιο υποχωρεί, και φημολογείται ότι οι διαπραγματευτές
πετρελαίου μισθώνουν πετρελαιοφόρα για να αποθηκεύσουν τα πλεονάσματα.
Τα αποθέματα των πλούσιων χωρών καλύπτουν την κατανάλωση 62 ημερών, τη
μεγαλύτερη από το 1993. Ούτε όμως οι εταιρείες αντλούν όσο θα
μπορούσαν. Από τον Σεπτέμβριο ο ΟΠΕΚ έχει ανακοινώσει τρεις φορές
μείωση της παραγωγής, συνολικά κατά 4,2 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Ωστόσο, η τιμή του πετρελαίου αυξάνεται σταθερά και τις τελευταίες
ημέρες κινείται στα 63 δολάρια, σημειώνοντας αύξηση άνω του 75% από τον
Φεβρουάριο.
Η εξήγηση είναι απλή. Οι άνθρωποι του πετρελαίου
ανησυχούν, διότι εξακολουθούν να ισχύουν πολλοί από τους παράγοντες που
προκάλεσαν την εκτίναξη του περασμένου έτους. Μεγάλο μέρος από το
προσιτό πετρέλαιο του κόσμου έχει ήδη αντληθεί ή βρίσκεται στα χέρια
εθνικιστών που δεν επιτρέπουν την εκμετάλλευσή του από ξένους. Αυτό
σημαίνει πως οι εταιρείες πρέπει να στραφούν σε πιο αφιλόξενα και
απρόσιτα μέρη, όπως τα βαθιά νερά της Αφρικής ή οι παγωμένοι ωκεανοί
της Αρκτικής, όπου η εξόρυξη είναι χρονοβόρα και δαπανηρή. Το χειρότερο
όλων είναι πως τα καινούργια κοιτάσματα είναι μικρότερα και
εξαντλούνται ταχύτερα. Γι’ αυτό οι εταιρείες πρέπει να προσπαθήσουν
διπλά. Ωστόσο η πετρελαιοβιομηχανία πάσχει από έλλειψη εξοπλισμού και
εργατικού δυναμικού εξαιτίας της μείωσης των επενδύσεων τις δεκαετίες
1980 και 1990.
Θεωρητικά, μόλις ανακάμψει η οικονομία, η ζήτηση
για πετρέλαιο θα υπερκαλύψει την προσφορά. Εν ολίγοις, η ύφεση απλώς
διέκοψε προσωρινά μια περίοδο υψηλών τιμών που θα ήταν παρατεταμένη,
καθώς η ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές θα καταπίνει όσο πετρέλαιο
παράγεται. Οι άνθρωποι του κλάδου, οι υπουργοί του ΟΠΕΚ και τα στελέχη
τραπεζών συμφωνούν πως για να αποτραπεί κάτι τέτοιο χρειάζονται
επενδύσεις στην ανάπτυξη νέων πετρελαιοπηγών και στην εκμετάλλευσή
τους. Συμβαίνει, όμως, το αντίθετο. Περικόπτονται οι επενδύσεις και
περιορίζονται η παραγωγή και η εκμετάλλευση. Η Διεθνής Υπηρεσία
Ενέργειας εκτιμά πως συνολικά οι επενδύσεις θα υποχωρήσουν φέτος κατά
15% με 20%.
Υπάρχουν, βέβαια, και οι κρατικές εταιρείες στις
χώρες με άφθονο πετρέλαιο. Στη Ρωσία μειώνεται σημαντικά η παραγωγή,
καθώς τα ιδιωτικά κεφάλαια έχουν θορυβηθεί από μια σειρά
απαλλοτριώσεων, ενώ το κράτος στερεί από τις κρατικές επιχειρήσεις τα
απαιτούμενα επενδυτικά κεφάλαια. Το χειρότερο είναι πως οι κυβερνήσεις
δεν δείχνουν πρόθυμες να διασφαλίσουν στις πετρελαιοβιομηχανίες
ευκολότερη πρόσβαση σε καλύτερο έδαφος για εκμετάλλευση. Τα συμβόλαια
που σχεδιάζει να υπογράψει το Ιράκ με ξένες εταιρείες καθυστερούν. Οι
κυρώσεις των ΗΠΑ παρακωλύουν τις επενδύσεις στο Ιράν. Η κυβέρνηση της
Νιγηρίας δεν ελέγχει την εξέγερση στο Δέλτα του Νίγηρα. Ακόμη και στην
Αμερική οι περισσότερες παράκτιες περιοχές και μεγάλο μέρος της Αλάσκας
παραμένουν ανεκμετάλλευτες.
Επομένως, όταν ανακάμψει η ζήτηση θα
είναι αναπόφευκτη μια ραγδαία αύξηση των τιμών. Αυτό δεν σημαίνει,
ωστόσο, πως επίκειται εκτίναξη στο άμεσο μέλλον. Το πόσο γρήγορα θα
γίνει αυτό θα εξαρτηθεί από την ισχύ της ανάκαμψης.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 29/05/2009)