Καθώς συνεχίζεται η οικονομική κρίση
και στις δύο άκρες του Ατλαντικού αλλά και ποιο πέρα, με άγνωστες ακόμα
συνέπειες για την διατήρηση ή μη του υπάρχοντος αναπτυξιακού μοντέλου
λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας, ο χώρος της ενέργειας έχει εισέλθει και
αυτός σε μία νέα φάση επαναπροσδιορισμού του αντικειμένου του αλλά και
ωρίμανσης που σύμφωνα με πολλούς παρατηρητές είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα
οδηγήσει σε μία μετεξέλιξη πολλές από τις δραστηριότητες του αλλά και
μετακίνησης των ίδιων των παικτών του.
Παρά τις όποιες ωχρές ενδείξεις
οικονομικής ανάκαμψης από την αγορά των ΗΠΑ η γενική εικόνα της παγκόσμιας
οικονομίας είναι τελικά αρνητική με τις περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες,
ιδιαίτερα στην Ευρωζώνη, να αναφέρουν αρνητικούς δείκτες ανάπτυξης για όλο το
2009. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση στην ζήτηση για ενεργειακά προϊόντα και
υπηρεσίες θα παραμείνει καθηλωμένη σε μηδενικά ή πολύ χαμηλά επίπεδα για μεγάλο
ακόμη διάστημα.
Στον τομέα του πετρελαίου αυτό θα
έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία νέων εταιρικών σχημάτων ακόμα και
συγχωνεύσεων και την σκλήρυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών. Στον χώρο
του upstream θα υπάρξουν σημαντικές ευκαιρίες για τις εταιρείες που
διαθέτουν ρευστό οι οποίες θα αυξήσουν τα αποθέματα τους και με την έξοδο από
την κρίση θα μπορούν να διεκδικήσουν πολύ μεγαλύτερο τμήμα της αγοράς υπαγορεύοντας
τους δικούς τους όρους. Σε επίπεδο downstream ο ανταγωνισμός θα γίνει αμείλικτος
με τους μεγάλους παίκτες να περιχαρακώνουν τα κεκτημένα τους προφυλάσσοντας τα brandname τους και αποχωρώντας από μικρές ή
περιθωριακές αγορές τις οποίες λυμαίνονται συνήθως οι τοπικοί άρχοντες και
κυριαρχούνται από ολιγοπώλια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ελληνική αγορά και η
ανακοινωθέντα πρόσφατα αποχώρηση των πολυεθνικών Shell και BP μετά από μακρά παρουσία στην
ελληνική αγορά.
Στο Φυσικό Αέριο η αγορά θα παύσει να
είναι buyersmarket αφού λόγω μειωμένης ζήτησης αποδυναμώνεται ο ρόλος των
αγοραστών εταιρειών της Δύσης έναντι των προμηθευτών. Έτσι τόσο η Ρωσία αλλά
και άλλοι εν δυνάμει προμηθευτές όπως το Ιράν, το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν
και ασφαλώς το Αζερμπαϊτζάν θα ενισχύσουν την παρουσίαση τους και ασφαλώς θα
υπαγορεύσουν αυτοί παρά οι Ευρωπαίοι ή οι Αμερικανοί την χάραξη των νέων
εξαγωγικών αγωγών.
Η αυξανόμενη δύναμη της Ρωσίας, η
οποία ας μην ξεχνάμε ότι παραμένει ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου
μετά την Σαουδική Αραβία, θα της επιτρέψει και την είσοδο της στην αγορά retail φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της
συμμετοχής Ρωσικών εταιρειών σε Ευρωπαϊκούς ομίλους. Μία αναπόφευκτη εξέλιξη,
παρά την λυσσαλέα αντίσταση του Ευρωπαϊκού κατεστημένου. Ο ελεύθερος
ανταγωνισμός και η ενιαία αγορά που προάγουν οι Βρυξέλλες θα λειτουργήσουν
τελικά εις βάρος τους με την είσοδο της Ρωσίας σε πρώτη φάση και της Κίνας σε
δεύτερη στο ενεργειακό ταμπλό της Ευρώπης.
Στον δε ηλεκτρισμό το μοίρασμα της
τράπουλας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ ευρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο με το
2010/11 έτη ανάδειξης και καταξίωσης των νέων συσχετισμών. Εδώ οι συγχωνεύσεις
και η δημιουργία νέων ομίλων με διευρυμένο πελατολόγιο θα είναι ποιο έντονες
αφού ο κλάδος προσφέρεται για οικονομίες κλίμακας. Η δραστηριότητα πολλών από
τους μεγάλους ηλεκτρικούς ομίλους θα διευρυνθεί σημαντικά με την είσοδο τους
στην εμπορία φυσικού αερίου και την πιο επιθετική ανάπτυξη από αυτούς των Ανανεώσιμων
Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).
Ο ίδιος ο κλάδος των ΑΠΕ αναμένεται
ότι θα ωφεληθεί από την τρέχουσα οικονομική κρίση αφού θα υπάρξει αποδέσμευση
από τον εναγκαλισμό των πετρελαϊκών εταιρειών οι οποίες δεν βλέπουν μέλλον για
τις ίδιες στην ανάπτυξη των ΑΠΕ και άρα θα ξεφορτωθούν τις όποιες επενδύσεις του
σε ΑΠΕ, συμπεριλαμβανομένων και των βιοκαυσίμων, πωλώντας αρκετές από τις
συμμετοχές τους σε εταιρείες και projects. Αυτό θα δώσει την ευκαιρία σε
μικρότερους παίκτες να εισέλθουν στην αγορά, όπως ήδη γίνεται, ενώ παράλληλα θα
ενισχύσει τον ρόλο των ηλεκτρικών εταιρειών οι οποίες μπορούν ποιο εύκολα να
ενσωματώσουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στο σύστημά τους. Πολύ
συνοπτικά μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η τρέχουσα οικονομική κρίση αποτελεί
ευκαιρία για μία αυτόνομη ανάπτυξη της αγοράς ΑΠΕ στην οποία σύντομα θα δούμε
την ανάδειξη ισχυρών παικτών με παγκόσμια εμβέλεια όπως ήδη γίνεται στα αιολικά
(π.χ. Vestas, Suzlon) και στα φωτοβολταικά (π.χ. οι Κινεζικές Sunteck και Solarfun, η Πορτογαλική Martiferκαι η Γερμανική Solarworld)