Τον περασμένο Μάρτιο, σε μια κατ' ιδία συνάντησή του με μετριοπαθείς Δημοκρατικούς βουλευτές, ο Μπάρακ Ομπάμα (Barack Obama) στοιχήθηκε με τους κεντρώους του κόμματός του. «Είμαι "νέος Δημοκρατικός"» λέγεται πως δήλωσε, αναφερόμενος στην πολιτική-ετικέτα των μετριοπαθών του «συμβουλίου για Δημοκρατική ηγεσία» (DLC).
Όπως φαίνεται, οι αριστερίζοντες του κόμματος έχασαν τον άνθρωπό τους. Πρόσφατα ο Μπιλ Κλίντον (Bill Clinton) παρευρέθηκε στη Ουάσινγκτον σε μια εκδήλωση προς τιμή της συνταξιοδότησης του ηγέτη του DLC, μίας από τις πολιτικές προσωπικότητες που βοήθησαν τον Κλίντον να εκπορθήσει το Λευκό Οίκο και τους Δημοκρατικούς να ξαναδούν άσπρη μέρα.
Ο Αλ Φρομ (Al From) δημιούργησε το DLC λίγους μήνες αφού ο Ρόναλντ Ρέιγκαν (Ronald Reagan) είχε επικρατήσει επί του Δημοκρατικού Ουόλτερ Μοντέιλ(Walter Mondale) σε... 49 πολιτείες και το Δημοκρατικό κόμμα έμοιαζε οριστικά εκτός μάχης. Όντας τότε νεαρός σύμβουλος γερουσιαστών, ο Φρομ ήθελε να μετατοπίσει το Δημοκρατικό κόμμα από το χώρο της αριστεράς του πτέρυγας -όπου βρισκόταν από την εποχή της υποψηφιότητας του Τζορτζ Μακ Γκόβερν (George McGovern)- στον εκλογικό μέσο όρο.
Οι αριστερίζοντες ακτιβιστές του κόμματός του τον σιχαίνονταν για αυτό. Σήμερα, μετά τη μακρά πορεία από τον Μακ Γκόβερν στον Ομπάμα, φαίνεται πως νίκησε η πλευρά του Φρομ. Σήμερα οι Δημοκρατικοί είναι τόσο ισχυροί όσο σχεδόν εδώ και μισό αιώνα. Κι όμως, εδώ και μια τουλάχιστο γενιά, ήταν οι Ρεπουμπλικάνοι που κοίταζαν υπεροπτικά τους αντιπάλους τους, καθώς αυτοί υπέφεραν από διχασμούς και ήττες.
Στην αρχή μόνο ο Έντμουντ Μάσκι (Edmund Muskie) ζητούσε από τους αριστερίζοντες Δημοκρατικούς «να
αρχίσουν να αμφισβητούν το ρόλο του κράτους, που είναι τόσο μεγάλο,
πολύπλοκο, επεκτατικό και αντιπαραγωγικό που στην πραγματικότητα
καταδικάζει σε βέβαιη αποτυχία ακόμα και τα πιο καλοσχεδιασμένα μας
πολιτικά προγράμματα». Μία δεκαετία αργότερα, μία ομάδα Δημοκρατικών αποτραβήχτηκαν σε ένα θέρετρο της Δυτικής Βιρτζίνια. Ήλπιζαν να αποσαφηνίσουν τι έφταιγε και το 1984 έμοιαζε τόσο πολύ με ριμέικ του 1972. ο Ντικ Γκέπχαρντ (Richard Gephardt), ένας πρώιμος «νέος Δημοκρατικός», δήλωνε σχετικά στους δημοσιογράφους: «αναζητούμε την ψυχή του κόμματος, και δε μας λείπει ούτε ο προσανατολισμός, ούτε οι ιδέες».
Από την άλλη, ο Γκέπχαρντ ήταν υπερβολικός στις διαμαρτυρίες του. Ακόμα και ο «λέων» της αριστεράς του Δημοκρατικού κόμματος, ο Τεντ Κένεντι (Edward Kennedy), ένιωσε υποχρεωμένος να κάνει μία ομιλία στην οποία καλούσε τους Δημοκρατικούς να χαμηλώσουν τους αντιπολιτευτικούς τους τόνους. Ήταν απολύτως σαφές πως κάτι έπρεπε να γίνει -επειγόντως: από τον Μακ Γκόβερν στον Μοντέιλ και στον Δουκάκη, οι Δημοκρατικοί έμοιαζαν αποκλεισμένοι από την εξουσία.
Τελικά
η αποτυχία της αριστερής πτέρυγας του κόμματος ήταν τόσο έκδηλη, που
κατέστησε την αλλαγή σχεδόν αναπόφευκτη: όταν επέλεξαν ως υποψήφιο του
κόμματός τους για την προεδρία έναν πρώην επικεφαλής του κεντρώου DLC, τον Μπιλ Κλίντον, οι Δημοκρατικοί είχαν ήδη χάσει τις τέσσερις από τις πέντε τελευταίες προεδρικές εκλογές. Αργότερα επέλεξαν κι άλλους κεντρώους υποψήφιους προέδρους, όπως τον Αλ Γκορ (Al Gore).
Η εκλογή του Κλίντον στην προεδρία υπήρξε ένας θρίαμβος για το DLC. Από τα μέσα κιόλας της δεκαετίας του '80 το DLC συσπείρωνε Δημοκρατικούς από τη δύση και το νότο. Παράλληλα στήθηκε μια δεξαμενή σκέψης, το «ινστιτούτο προοδευτικής πολιτικής» (PPI), στο πρότυπο του συντηρητικού «ιδρύματος χέριτατζ». Όσο για τον ίδιο τονΚλίντον, ήταν ένας Δημοκρατικός παγιδευμένος σε μία συντηρητική εποχή, που στην πολιτεία του κυβερνούσε ώρες-ώρες πιο δεξιά από τον Ρίτσαρντ Νίξον (Richard Nixon).
Οι μετριοπαθείς του DLC έγιναν τα «μαύρα πρόβατα» της αριστεράς. Διάσημος έμεινε ο χαρακτηρισμός του Τζέσε Τζάκσον (Jesse Jackson) για «Δημοκρατικούς των σαλονιών». Αργότερα, ο Χάουαρντ Ντιν (Howard Dean) αποκάλεσε το DLC «Ρεπουμπλικανική πτέρυγα του Δημοκρατικού κόμματος». Ακόμα και το 2008, ο Δημοκρατικός ακτιβιστής και μπλόγκερ του «ντέιλι Κος» Μάρκος Μουλίτσαςείπε πάνω-κάτω τα ίδια στην τηλεοπτική εκπομπή «συνάντηση με τον τύπο». «Το DLC», διαμαρτυρήθηκε ο Μουλίτσας, πιστεύει πως «οι Δημοκρατικοί θα πρέπει να "σβήσουν" τις διαφορές μεταξύ των κομμάτων». Εντέλει όμως αποδείχτηκε πως ο Μουλίτσας και το κίνημα της «βάσης» που εκπροσωπούσε, ήταν πολύ συγγενέστερο με το DLC από ότι ο ίδιος νόμιζε.
Τελικά αποδείχτηκε πως κι οι δύο τάσεις χαρακτηρίζονταν πράτα απ' όλα από πραγματισμό. Αυτό που τις ένοιαζε ήταν η νίκη -και η απόφαση να μεταθέσουν για αργότερα τους όποιους εσωκομματικούς «λογαριασμούς». Λίγα χρόνια πριν, ο Τζάκσον είχε εκνευριστεί με τις επιθέσεις του Φρομ κατά της αριστερής πτέρυγας του κόμματός του: «από
φιλοσοφία που στόχευε στην ισότητα ευκαιριών και το κράτος πρόνοιας, ο
"αριστερισμός" του Δημοκρατικού κόμματος κατάντησε όχημα προώθησης
οργανωμένων ειδικών συμφερόντων», δήλωνε ο Φρομ, καθώς έσβηνε η προεκλογική εκστρατεία του 1988.
Είναι ειρωνικό πως είκοσι σχεδόν χρόνια αργότερα, ο Μουλίτσας στο βιβλίο του δεν έλεγε πολύ διαφορετικά πράγματα από ότι ο Φρομ, όταν περιέγραφε το Δημοκρατικό κόμμα ως «όμηρο μιας πλειάδας μονοθεματικών ομάδων συμφερόντων».
Όπως συχνά συμβαίνει, οι νέοι κομματικοί «αντάρτες» βρέθηκαν να βαδίζουν στα χνάρια των παλιών. Ο Ομπάμα συνειδητοποίησε γρήγορα πως με τα χρόνια το DLC είχε πλέον εξασθενήσει. Το ετήσιο συνέδριο των κεντρώων του 2008διεξήχθη στο Σικάγο, ένα τετράγωνο μακριά από τα κεντρικά γραφεία του εκλογικού επιτελείου του Ομπάμα, και όμως, ο μελλοντικός πρόεδρος δεν μπήκε στον κόπο να το επισκεφθεί.
Ένα χρόνο πριν, στο ετήσιο συνέδριο του DLC του 2007 δεν είχε παρευρεθεί ούτε ένας από τους κομματικούς υποψήφιους για το χρίσμα! Αντιθέτως, άπαντες συνέρρευσαν στο ετήσιο συνέδριο των αριστεριζόντων του «κος», που οργάνωσε ο Μουλίτσας. Πολλοί διείδαν πως αυτά τα γεγονότα συμβόλιζαν την αριστερή στροφή του Δημοκρατικού κόμματος. Καθώς φτάναμε στο 2008, το κίνημα «βάσης» του «κος» (αποτελούμενο από Δημοκρατικούς που ήταν αριστερίζοντες, μορφωμένοι, λευκοί και αστοί) έμοιαζε -ως προς τα δημογραφικά του χαρακτηριστικά- ανησυχητικά με το κόμμα της εποχής του Μακ Γκόβερν.
Ακόμα και το πλαίσιο της εσωκομματικής αντιπαράθεσης (αριστερίζουσα «βάση» του κόμματος ενάντια στους μετριοπαθείς του DLC) θύμιζε τα παλιά. Το κίνημα της «βάσης» και των μπλόγκερς αναδύθηκε παράλληλα με την εμπέδωση της πλειοψηφίας του Ρεπουμπλικανικού κόμματος (GOP). Αυτό ίσως να εξηγούσε την οξύτητά του. Οι αλλεπάλληλες εκλογικές συντριβές του Δημοκρατικού κόμματος από το GOP ήταν κάτι άγνωστο για τους νεαρούς της «βάσης». Χωρίς
να διαθέτει την ταπεινότητα του ηττημένου, ο χώρος των μπλόγκερς εύκολα
μεταβλήθηκε σε χώρο έκφρασης κάθε είδους καθαρολόγων. Ειδικά ως προς τον πόλεμο, οι μπλόγκερς ανέστησαν στην κυριολεξία το αντιπολεμικό κίνημα των ημερών του Μακ Γκόβερν.
Αυτή η οξύτητα έδειξε τα όριά της στη μεγαλύτερη πολιτική μάχη που έδωσε το κίνημα της «βάσης» (που υπήρξε και η πλέον επώδυνη ήττα του) την επιχείρηση εκδίωξης από τη γερουσία και το κόμμα του προβεβλημένου Δημοκρατικού Τζο Λίμπερμαν (Joe Lieberman) κατά την εκλογή γερουσιαστή του Κονέκτικατ του 2006. Ξαφνικά κανείς δε θυμόταν τον κοινωνικό προοδευτισμό που πάντα χαρακτήριζε τον Λίμπερμαν. Η εμφατική υποστήριξη εκ μέρους του της εξωτερικής πολιτικής του GOP αποτελούσε θανάσιμο αμάρτημα για την άκρα αριστερά του Δημοκρατικού κόμματος. Το όλο σκηνικό θύμιζε έντονα τις ανοίκειες επιθέσεις των οπαδών του Μακ Γκόβερν κατά του Χιούμπερτ Χάμφρεϊ(Hubert Humphrey) για τη θέση του στον πόλεμο του Βιετνάμ, οπότε επίσης έμοιαζε λησμονημένος ο πρωταγωνιστικός ρόλος που είχε παίξει ο Χάμφρεϊ στον αγώνα για την κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων Αμερικανών.
Η υποστήριξη του πολέμου του Ιράκ από το DLC ήταν επίσης απαράδεκτη για το κίνημα της «βάσης». Ο Ομπάμα όμως πήρε τις αποστάσεις του από αυτές τις ακρότητες: ζήτησε από τον Λίμπερμαν να παραμείνει στο κόμμα και αναζήτησε τρόπους να ενσωματώσει τις ανησυχίες του DLC στη θέση του για τον πόλεμο στο Ιράκ. Αυτό που χαρακτηρίζει τον Ομπάμα είναι πως στοχεύει πάνω απ' όλα στο «μεσαίο χώρο». Ο μεσαίος χώρος κατέστησε δυνατή την προεδρία του. Σε σχέση με τις εκλογικές επιδόσεις του Τζον Κέρι (John Kerry), o Ομπάμα κέρδισε τρεις φορές περισσότερους «μετριοπαθείς» από ότι «αριστερίζοντες».
Το πολιτικό κατόρθωμα του DLC ήταν πως επιτέθηκε κατά μέτωπο στη αποσυντιθέμενη πλέον κοινωνική και πολιτική συμμαχία του Ρούσβελτ (Roosevelt). Ο Ομπάμα έκανε το ίδιο. Ήδη σήμερα αναφύονται θύλακες δυσαρέσκειας κατά του Ομπάμα στους ακραίους ειρηνιστές, τους ομοφυλόφιλους ακτιβιστές, τους ισπανόφωνους κ.λπ, καθώς η προεδρία δε μοιάζει έτοιμη να υιοθετήσει το σύνολο της ατζέντας τους.
Σήμερα πλέον, το περιβάλλον του Ομπάμα αποτελείται από ηγέτες του DLC, από τον επιτελάρχη του Λευκού Οίκου Ραμ Εμάνιουελ (Rahm Emanuel), την υπουργό εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον (Hillary Clinton), τον επικεφαλής οικονομικό σύμβουλο Λόρενς Σάμερς (Lawrence Summers), τον επικεφαλής της CIA Λέον Πανέτα (Leon Panetta), την υπουργό υγείας Καθλίν Σιμπέλιους (Kathleen Sebelius) κ.ά. Η σταδιακή προσέγγιση του Ομπάμα με τους «νέους Δημοκρατικούς» ήταν ήδη φανερή τους τελευταίους μήνες της προεκλογικής περιόδου. Ακόμα και μετά από την κατάρρευση της οικονομίας, οΟμπάμα κράτησε προσεκτικές αποστάσεις από τον οικονομικό λαϊκισμό του Τζον Έντουαρντς (John Edwards) -ή από το μυώδη αριστερισμό του Ντιν.
Σήμερα βέβαια ο Ομπάμα προωθεί την έντονη κρατική παρέμβαση στην οικονομία, που δεν αρμόζει στην οικονομική σκέψη του DLC -που πάντα τόνιζε την αντίθεσή της στην «παραδοσιακή αριστερίζουσα δημοσιονομική σπατάλη». Αλλά ο Ομπάμα
είναι προσεκτικός να μη χάσει την επαφή του με την οικονομική σκέψη των
μετριοπαθών. Δεν παύει να διακηρύσσει πως η επέκταση της κρατικής
παρέμβασης στην οικονομία δικαιολογείται μόνο λόγω της οξύτητας της
κρίσης, και «όχι διότι πιστεύω σε ένα μεγαλύτερο κράτος -δεν το πιστεύω».
Ο Ομπάμα βέβαια μοιάζει να κληρονόμησε και ορισμένα από τα ελαττώματα του Κλίντον και του DLC. Η φιλική προς τις επιχειρήσεις πολιτική του DLCέμοιαζε ώρες-ώρες να αδιαφορεί για τα δεινά της εξαγωγής επιχειρήσεων, ενός φαινομένου που έπληττε ιδιαίτερα τους λεγόμενους «ριγκανικούς Δημοκρατικούς». Ο Κλίντον επίσης απέτυχε να μειώσει, ή έστω να σταθεροποιήσει, τις εισοδηματικές ανισότητες. Αλλά στη μεγάλη μάχη, εκείνη της πολιτικής μετριοπάθειας, το DLC νίκησε κατά κράτος.
Σήμερα, εν έτει 2009, είναι εύκολο να ξεχνά κανείς πόσο αμφιλεγόμενο ήταν το εγχείρημα του DLC όταν ξεκίνησε. Το 1990, στη περίφημη «διακήρυξη της Νέας Ορλεάνης», το DLC τασσόταν
υπέρ της «ισότητας ευκαιριών», αντί της «εξίσωσης των αποτελεσμάτων»·
της «ισχυρής άμυνας», αντί του «αναχωρητισμού από τον κόσμο»· της
«επέκτασης των ευκαιριών», αντί της περιπτωσιολογικής αντιμετώπισης των παλαιών ανισοτήτων· του σεβασμού του προς «τις ηθικές και θρησκευτικές αξίες της πλειοψηφίας των Αμερικανών» αλλά και της «αναγκαιότητας της πίστης».
Αυτές οι θέσεις του DLC αντέφασκαν ριζικά με το επίσημο πρόγραμμα του κόμματος, που δύο μόλις χρόνια πριν δεν έλεγε λέξη περί θρησκείας, πίστης και πολιτιστικών αξιών, και παρέμενε θιασώτης της επέκτασης των «θετικών διακρίσεων», ενώ ταυτόχρονα απέφευγε προσεκτικά κάθε αναφορά σε οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική παρέμβαση στο κράτος-πρόνοιας.
Το 1991, υπό την ηγεσία του Κλίντον, το DLC υιοθέτησε το πρόγραμμα της «νέας αμερικανικής επιλογής», στο οποίο συμπεριλαμβάνονταν τα λεγόμενα δημόσια «δεσμευμένα σχολεία» κι η ανάγκη μεταρρύθμισης του κράτους πρόνοιας. Εν τω μεταξύ ο Τζάκσον διαμαρτυρόταν στο πεζοδρόμιο.
Στην προεκλογική εκστρατεία του 2008, ο Ομπάμα -που είχε πει κάποτε πως κατά πάσα πιθανότητα θα καταψήφιζε τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής πρόνοιας- έφτασε να «παίζει» διαφημίσεις για τον περιορισμό της σπατάλης του κράτους. Είχε ακολουθήσει την ίδια διαδρομή με τον Κλίντον, που από συνεργάτης του Μακ Γκόβερν είχε περάσει στο απέναντι στρατόπεδο: ο Ομπάμα πέρασε με τη σειρά του στο στρατόπεδο του Αλ Φρομ. Πράγμα που δεν έμεινε βέβαια απαρατήρητο από τους αντιπάλους του DLC. Το Μάιο, μια επικεφαλίδα του «ντέιλι κος» έγραφε: «μήπως τελικά νίκησε το DLC;».
Έτσι φαίνεται!
(από www.ppol.gr, 02/07/2009)