Για όσους παρακολουθούν τις διεθνείς
εξελίξεις στα ενεργειακά πράγματα είναι νωπές ακόμα οι εντυπώσεις από την
εκπαραθύρωση τόσο της Shell από την πρωτοκαθεδρία της στην παραχώρηση
υδρογονανθράκων στη νήσο Σαχαλίνη, στην Ρωσική Άπω Ανατολή, όσο και της BP με την ενορχηστρωμένη αποβολή της
από την διοίκηση της TNK-BP.
Βέβαια ούτε η Shell ούτε η BP, οι δύο μεγαλύτερες διεθνείς
εταιρείες πετρελαίου που έχουν αναπτύξει σημαντική δραστηριότητα στη Ρωσία,
απεχώρησαν από τη χώρα. Αυτό θα ήτο καταστροφικό για την Ρωσική πλευρά αφού ο
πετρελαϊκός τομέας χρειάζεται ακόμα την τεχνογνωσία αλλά και το κεφάλαιο των
δύο πολυεθνικών. Όμως ο ρόλος τους υποβαθμίστηκε και υποχρεώθηκαν να λάβουν
δευτερεύουσα θέση.Έτσι η πρόσφατη πρόσκληση της Ρωσικής κυβέρνησης στη Shell να
πάρει μέρος στην ανάπτυξη του ενεργειακού προγράμματος Σαχαλίνη-3 και 4 θυμίζει
την εικόνα ενός ληστή που προσκαλεί το θύμα του μετά τη ληστεία για ένα ποτό.
Πάντως, παρά τα πλήγματα που έχουν δεχτεί η Shell και η BP,
όπως και άλλοι πετρελαϊκοί όμιλοι, εξακολουθούν να είναι πρόθυμοι να
επιστρέψουν στη Ρωσία λόγω των τεράστιων αποθεμάτων της σε φυσικές πρώτες ύλες.
Εξάλλου και η ίδια η Ρωσία έχει ανάγκη την τεχνολογία και τη τεχνογνωσία τους,
ειδικά σε τομείς όπως η εκμετάλλευση κοιτασμάτων σε μεγάλα βάθη και η παραγωγή
υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Για ένα χρονικό διάστημα το Κρεμλίνο θεωρούσε πως θα μπορούσε
έναντι τιμήματος να «ενοικιάσει» την τεχνολογία δίχως να παραχωρήσει δικαιώματα
στην ιδιοκτησία. Αλλά η δανειστική δυσχέρεια έχει κάνει τη Μόσχα να καταλάβει
ότι χρειάζεται και ρευστό πέρα από την τεχνογνωσία. Έτσι λοιπόν, τον τελευταίο
μήνα η γερμανική Eon Ruhrgas υπέγραψε συμφωνία με τη Gazprom για την αξιοποίηση
του κοιτάσματος αερίου στο Γιούζνο-Ρούσκογιε στη Σιβηρία.
Πριν λίγο καιρό άλλωστε συνήφθη συμφωνία μεταξύ της γαλλικής
Total και της ανεξάρτητης ρωσικής εταιρείας παραγωγής φυσικού αερίου
Novatek, πάντα με τις ευλογίες του Κρεμλίνου, για την εκμετάλλευση δύσκολων
κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Έτσι φτάνουμε στην πιο πρόσφατη
κίνηση, δηλαδή την επιλογή της Shell από τον Βλαντιμίρ Πούτιν για το νέο
πρόγραμμα στην Σαχαλίνη για επέκταση των εγκαταστάσεων υγροποίησης LNG.
Σε όλες αυτές τις συμφωνίες ακολουθείται πιστά η ίδια
νοοτροπία του «νέου ρωσικού επιχειρηματικού μοντέλου» στην ενέργεια. Πρόκειται
για την ίδια λογική που χρησιμοποιήθηκε όταν η Shell εξαναγκάστηκε να
παραχωρήσει την πλειοψηφία του Σαχαλίνη-2 στη Gazprom. Έτσι είναι απόλυτα σαφές
ότι στο εξής οι ρωσικές εταιρείες θα κατέχουν την πλειοψηφία.
Όμως, το όλο κυνηγητό γύρω από το πρόγραμμα στην Σαχαλίνη
πρέπει να εξεταστεί ως μέρος της γενικότερης διαπραγμάτευσης για την εξασφάλιση
πρόσβασης στα αποθέματα. Από την πλευρά της η Shell έχει αναπτύξει έντονο lobbying
προκειμένου να συμπεριληφθεί στο τεράστιο σχέδιο της Gazprom στη χερσόνησο
Γιαμάλ. Η Gazprom από την άλλη επιθυμεί να παίξει ένα ρόλο στη Νιγηρία, όπου η
Shell παραδοσιακά κυριαρχεί.
Αν εξαιρέσουμε το Ηνωμένο Βασίλειο, όλες οι σημαντικές
ενεργειακές συμφωνίες της Ρωσίας έχουν γίνει με φιλικά ευρωπαϊκά και ασιατικά
κράτη. Οι αμερικανικές εταιρείες έχουν αγνοηθεί γενικώς από τότε που
αποκλείστηκαν από το σχέδιο για την αξιοποίηση του τεράστιου πεδίου φυσικού
αερίου Στοκμάν το 2006. Αυτός άλλωστε είναι ένας ακόμη λόγος που ο Μπαράκ Ομπάμα
προσπαθεί να πατήσει το κουμπί της «επανεκκίνησης» στην επίσκεψη του στη Μόσχα
αυτές τις ημέρες.