Οι δημόσιες δαπάνες σύντομα θα φτάσουν να αναλογούν στο μισό της
βρετανικής οικονομίας. Αυτό είναι κάτι που, στο παρελθόν, έχει συμβεί
μόνο στις περιόδους των παγκοσμίων πολέμων και όταν το κράτος διεύθυνε
το μεγαλύτερο μέρος της βιομηχανίας.
Ο δημόσιος τομέας έχει φτάσει πλέον να αγγίζει κάθε πλευρά της
καθημερινής ζωής των ανθρώπων, με χαρακτηριστικό το Εθνικό Σύστημα
Υγείας, που είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εργοδότης παγκοσμίως.
Οι πολιτικοί διασταυρώνουν τα ξίφη τους, ενόψει των επόμενων
εκλογών, στο γήπεδο που καθορίζεται από το μέγεθος και τα όρια του
κράτους. Αν και υπάρχει συναίνεση γύρω από την ανάγκη περιορισμού του,
δεν υπάρχει καμία λεπτομέρεια αναφορικά με τις περικοπές που πρέπει να
γίνουν και τους τομείς που είναι αναγκαίο να προστατευτούν, γεγονός που
αντανακλά την έλλειψη κατανόησης γύρω από τον ρόλο του σύγχρονου
κράτους στη Βρετανία και των αλλαγών τις οποίες έχει υποστεί.
Από πολέμους...
Κατά το μεγαλύτερο μέρος του
19ου αιώνα η χρηματοδότηση του βρετανικού κράτους είχε να κάνει σχεδόν
αποκλειστικά με την προετοιμασία ή τη διεξαγωγή πολέμων. Αυτό άρχισε να
αλλάζει με την είσοδο του 20ού αιώνα, όταν ικανοποιούνταν σταδιακά οι
ανάγκες για τη χορήγηση συντάξεων. Η θυσία συντελέστηκε στους δύο
παγκόσμιους πολέμους. Τότε, το κράτος μετατράπηκε από μια μηχανή
πολεμικής υποστήριξης σε σχεδόν αποκλειστικό χορηγό όλων των υπηρεσιών
- από τη στέγαση, τις μεταφορές, την εκπαίδευση και την υγεία μέχρι την
τήρηση της δημόσιας τάξης και την κοινωνική προστασία. Σήμερα, περίπου
6 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται άμεσα για την κυβέρνηση, σύμφωνα με
τα επίσημα στοιχεία.
Στην πραγματικότητα, είναι πολύ περισσότεροι, καθώς στον αριθμό αυτό
δεν υπολογίζονται οι εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα που εξαρτώνται
άμεσα από το δημόσιο χρήμα - άλλωστε, όταν ερωτηθούν, περίπου ένα
εκατομμύριο επιπλέον άνθρωποι δηλώνουν ότι εργάζονται για το δημόσιο.
Υγεία, εκπαίδευση
Η μερίδα του λέοντος αφορά την
υγεία, την εκπαίδευση και τη δημόσια διοίκηση, όπου απασχολούνται οι 2
στους 3 δημόσιους υπαλλήλους. Οι αριθμοί αυτοί, μάλιστα, αυξάνουν
σταθερά από τη στιγμή που οι Εργατικοί ήρθαν στην εξουσία, το 1997, με
τη μεγάλη «έκρηξη» να καταγράφεται από το 2000 ως το 2005, όταν ο
Γκόρντον Μπράουν - τότε υπουργός Οικονομίας - θεώρησε ότι τα χρήματα
του περίσσευαν.
Οταν, όμως, η ροή από τη στρόφιγγα μειώθηκε, το 2006, η αύξηση του
αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων άρχισε να επιβραδύνεται αφήνοντας στον
ιδιωτικό τομέα τη δημιουργία των περισσότερων νέων θέσεων εργασίας -
κάτι που συνεχίστηκε μέχρι τη στιγμή που εκδηλώθηκε η οικονομική κρίση.
Φέτος, στο πρώτο τρίμηνο, ο ιδιωτικός τομέας απώλεσε περίπου 300.000
θέσεις εργασίας, ενώ την ίδια στιγμή ο αριθμός εκείνων που αντιστοιχούν
στον δημόσιο τομέα αυξήθηκε ελαφρώς. Με βάση όλα αυτά και καθώς οι
κυβερνητικές δαπάνες θα πλησιάζουν στο μισό της οικονομίας, το δημόσιο
χρέος της Βρετανίας αναμένεται να εκτιναχθεί στο ένα τρισ. στερλίνες το
2010 - κάτι που δεν είχε σχεδιαστεί και είναι αποτέλεσμα της ύφεσης,
της αύξησης των χρεολυσίων και των κοινωνικών δαπανών, καθώς και τον
περιορισμό του εθνικού εισοδήματος, κάτι που ενίσχυσε τη σημασία της
κυβέρνησης στο πλαίσιο μια συρρικνωμένης οικονομίας.
Ο δανεισμός προβλέπεται ότι θα αυξάνεται κατά 175 δισ. στερλίνες
ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί σε 12,5% του ΑΕΠ. Ετσι, εάν οι πολίτες
δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μελλοντικά 5 λίρες για κάθε 4 που
δανείζονται σήμερα, κάποιες δραστηριότητες και δαπάνες του κράτους
πρέπει να περικοπούν.
Κρατικοί υπάλληλοι ανά τομέα
Νοσηλευτικό Σώμα
(από "Financial Times"/εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 26-27/06/2009)