Ως γνωστόν χθες (14/07) υπεγράφη στην
Άγκυρα η διακυβερνητική συμφωνία για την διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου,
γνωστού ως Nabucco, μέσω Τουρκίας. Τη διακυβερνητική συμφωνία υπέγραψαν οι
πρωθυπουργοί της Αυστρίας, της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας και της
Τουρκίας, χωρών τις οποίες θα διέρχεται ο αγωγός. Παρών στην τελετή ήταν και ο
πρόεδρος της Κομισιόν, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος χαρακτήρισε τον αγωγό
«ζωτικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια Ε.Ε. και Τουρκίας» και εκτίμησε
πως η κατασκευή του «είναι πλέον αναπόφευκτη». Έστω και εάν παραβλέψουμε την
πομπώδη αυτή και ελάχιστη αλήθεια περικλείουσα δήλωση, η χθεσινή
υπογραφή-ορόσημο δίνει τέλος στην πολύχρονη αναμονή που προκάλεσε η απροθυμία
σαφών δεσμεύσεων από τις χώρες που παράγουν αέριο. Παραμένει όμως ζητούμενη η
ταυτότητα των προμηθευτών.
Το Αζερμπαϊτζάν φέρεται ως βασικός
προμηθευτής πλην όμως αδυνατεί να συνεισφέρει παρά μία μικρή μόνο ποσότητα της
τάξης των 2,0 έως 3,0 BCM’s (Δισ.κυβ.μέτρων) τον χρόνο. Η υπόλοιπη ποσότητα από την Β’
Φάση του μεγάλου κοιτάσματος Σαχ-Ντενίζ (που υπολογίζεται ότι θα μπορεί να
παράγει 15,0 BCM κατ’ έτος μετά το 2015) έχει ήδη δεσμευτεί από την Τουρκία για τις
ανάγκες της εσωτερικής της αγοράς, αλλά και από την Ρωσία για διοχέτευση στον
υπό μελέτη αγωγό South Stream ο οποίος θα μεταφέρει κυρίως Ρώσικο αέριο προς την
Ευρώπη, και ένα μέρος του οποίου θα διέρχεται μέσω Ελλάδος. Ενωρίτερα εφέτος
Μόσχα και Μπακού υπέγραψαν σχετική συμφωνία. Η δε προβλεπόμενη χωρητικότητα του
Nabucco θα φθάνει
τα 30,0 BCM το οποίο σημαίνει ότι η κοινοπραξία των πέντε εθνικών εταιρειών που θα
τον κατασκευάσει και λειτουργήσει αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα εξεύρεσης
ικανών ποσοτήτων αερίου. Πιθανοί άλλοι προμηθευτές του Nabucco εμφανίζονται το Ιράκ το οποίο όμως
θα χρειασθεί χρόνο για να αναπτύξει τους φυσικούς πόρους του και ιδιαίτερα τα
κοιτάσματα φυσικού αερίου, καθώς εξέρχεται από ένα εξαετή πόλεμο που έχει
καταστρέψει τις υποδομές του, η Αίγυπτος (μέσω του υπό κατασκευή Arabian Pipeline) αλλά και το Τουρκμενιστάν το οποίο
διαθέτει μεν ικανά κοιτάσματα αλλά δεν διαθέτει τρόπο μεταφοράς τους στην
Τουρκία, εκτός και εάν κατασκευασθεί ο υποθαλάσσιος Κασπιανός αγωγός – το οποίο
από μόνο του αποτελεί ένα έργο ισότιμης αξίας και ενδιαφέροντος όπως ο Nabucco.
Αρχικά ο Nabucco επροτάθει ως ιδέα από κοινοπραξία
Ευρωπαϊκών εταιρειών και με την πλήρη υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και
των ΗΠΑ ως μία εναλλακτική οδός τροφοδοσίας της Ευρώπης ώστε να μειωθεί η
μεγάλη εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Ρωσικό αέριο. Όμως πέρα του
αδιεξόδου που έχει δημιουργηθεί στην εξασφάλιση προμηθευτών η Ουάσιγκτον μέσω
του ειδικού της απεσταλμένου για θέματα ενέργειας στην Ευρασία, κ. Morningstar (πρωινός αστήρ), φέρεται ν’
αποδέχεται τώρα την αναγκαιότητα τροφοδοσίας του με Ρωσικό Φυσικό Αέριο. «Η
αντίληψη που έχω είναι ότι το 50% του αερίου που θα εισέλθει στον Nabucco είναι ανοιχτό σε προσφορές παραγωγών
χωρών, και η Ρωσία είναι ελεύθερη να συμμετάσχει για μέρος αυτό του 50%»,
φέρεται να δήλωσε ο νέος φωστήρας της Ουάσιγκτον.
Όμως το πρόβλημα τροφοδοσίας του Nabucco θα μπορούσε να λυθεί άνετα με την
πρόσβαση σε αυτό του Ιρανικού αερίου, αφού ως γνωστό το Ιράν παράγει ήδη
περισσότερα από 120 BCM το χρόνο, (που διατίθεται όμως όλο για κάλυψη των εγχώριων
αναγκών) ενώ διαθέτει παγκοσμίως τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα φυσικού αερίου
μετά τη Ρωσία. Όμως ο φωτεινός αστήρ της Ουάσιγκτον με συμπληρωματική δήλωση
του απέκλεισε την περίπτωση του Ιράν εν όψει των κυρώσεων που έχουν επιβάλλει
οι ΗΠΑ λόγω του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης. Ξέχασε όμως ο φωστήρας
αυτός της Ουάσιγκτον, ή σκοπίμως παρέληψε ν’ αναφερθεί, στο γεγονός ότι ο
μεγάλος σύμμαχος και προστατευόμενος των ΗΠΑ στην περιοχή, η Τουρκία ήδη εδώ
και 4 χρόνια εισάγει γύρω στα 8,0 BCM αέριο από το Ιράν το οποίο
ισοδυναμεί με το 20% των αναγκών της. Δηλαδή όχι ένα μικρό και ευκαταφρόνητο
νούμερο. Για αυτό κατά την τελετή υπογραφής ο Τούρκος πρωθυπουργός εδήλωσε
μπροστά στον έκθαμβο Πρωινό Αστέρα ότι «επιθυμούμε να συμπεριληφθεί στον Nabucco φυσικό αέριο από το Ιράν, όταν το
επιτρέψουν οι συνθήκες».
Τόσο ο αποκλεισμός του Ιράν όσο και η
στροφή 180 μοιρών στην στάση της Κοινοπραξίας ως προς την Ρωσία, δείχνουν τις
σημαντικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το φιλόδοξο εγχείρημα του Nabucco. Δυσκολίες που θα ενταθούν κατά πολύ
με την άρνηση της Ρωσίας να προμηθεύσει φυσικό αέριο σ’ ένα μάλλον εχθρικό και
ανταγωνιστικό για αυτήν project αλλά και την αναμενόμενη σκλήρυνση της στάσης του
Ιράν το οποίο έχει ήδη ζητήσει εγγράφως εγγυήσεις από την Άγκυρα για την μη
εξαγωγή Ιρανικού αερίου προς την Ευρώπη, αρχής γενομένης μέσω του
Ελληνο-Τουρκικού connector που τέθηκε σε λειτουργία πριν δύο περίπου χρόνια. Αλλά χωρίς
το Ιρανικό αέριο, η την διαμεσολάβηση του Ιράν στην περίπτωση εξαγωγών από το
Τουρκμενιστάν, ο Nabucco δεν έχει ουδεμία ελπίδα εμπορικής επιβίωσης. Το γνωρίζει
αυτό ο Φωστήρας της Ουάσιγκτον και οι προϊστάμενοι του;