Τι επιδιώκει η Μόσχα στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ; Απειλεί την
ανεξαρτησία τους υπέρ της μιάς η της άλλης μορφής αυτοκρατορικής
παλινόρθωσης θέλει καθεστώς περιορισμένης κυριαρχίας όπως αυτό είχε
διατυπωθεί από τον Μπρέζνιεφ μετά την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το
1968 για τις χώρες-μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ή απλά αντιτίθεται
στην ένταξη των χωρών αυτών στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε αποδεχόμενη όμως τη
μη αντιστρέψιμη πλέον διεθνή χειραφέτησή τους;
Η Ουκρανία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επιβεβαίωσης ενός
ιδιότυπου μετασοβιετικού ρεαλισμού από το Κρεμλίνο: Ιδιότυπου υπό την
έννοια ότι ενσωματώνει συμπεριφορές και σύνδρομα της ρωσικής πλευράς
ασύμβατες σε διμερείς σχέσεις κυρίαρχων κρατών.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ουκρανία αποτελούσε εδώ και αιώνες για
την Ρωσία εγγύηση της ανάδειξής της σε Μεγάλη Δύναμη παράλληλα με την
πρόσβαση της στην Βαλτική. Στην ουσία η κατάκτηση των παραλίων της
Μαύρης Θάλασσας και της Κριμαίας την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης στα
τέλη του 18ου αιώνα προσετέθη στην απώλεια από την Σουηδία της
κυριαρχίας στην Βαλτική στην μάχη της Πολτάβας το 1709 και έτσι η Ρωσία
έγινε Μεγάλη Δύναμη με καθοριστικό ρόλο στους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς.
Χθες ανακοινώθηκε ότι από το 2016 ο Ναύσταθμος του Ρωσικού στόλου
της Μαύρης Θάλάσσας θα μεταφερθεί από την Σεβαστούπολη της Ουκρανίας
-όπου η ενοικίαση της βάσης λήγει το 2017- στο Νοβοροσίρσκ της Ρωσίας.
Ετσι θα τερματισθεί η ρωσική ναυτική παρουσία στην Σεβαστούπολη που
έχει ιστορία δύο και πλέον αιώνων, μια πόλη που αποτέλεσε το θέατρο του
Κριμαϊκού Πολέμου το 1853-6- ανάμεσα στην Ρωσία από την μια μεριά και
την Βρετανία, την Γαλλία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία- αλλά και το
πεδίο σκληρών μαχών στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.
Η Μόσχα τόνισε στο παρελθόν επανειλημμένα το ενδιαφέρον της να
παρατείνει την μίσθωση του Ναυστάθμου ενώ είναι γνωστό ότι η γεωγραφική
θέση του Νοβοροσίρσκ δεν έχει τα πλεονεκτήματα της θέσης της
Σεβαστούπολης.
Η Κριμαία που κατοικείται στην συντριπτική της πλειοψηφία από ρωσικό
πληθυσμό δόθηκε στην Ουκρανία μόλις το 1956 για τον εορτασμό των
τριακοσίων χρόνων της ένωσής της με τη Ρωσία. Ετσι η αποχώρηση των
Ρώσων ναυτών από τις μαρμάρινες προκυμαίες και σκαλοπάτια της
Σεβαστούπολης που απαθανάτισε ο Αιζενστάιν στο «Θωρηκτό Ποτέμκιν»
αποτελεί περίτρανη ομολογία ότι δεκαοκτώ χρόνια μετά την διάλυση της
ΕΣΣΔ στην Μόσχα συνειδητοποιούν ότι στην καλύτερη των περιπτώσεων οι
σχέσεις Ρωσία-Ουκρανίας θα παραπέμπουν στις σχέσεις ΕΣΣΔ ?Φιλανδίας από
το 1945 μέχρι και το 1991.
Μια ψυχραιμότερη ματιά δεν θα εκπλησσόταν από το προαναγγελλόμενο
τέλος του Ναυστάθμου της Σεβαστούπολης:Ο υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού
Αερίου Southstream που προωθεί η Μόσχα έχει ως στόχο την παράκαμψη της
Ουκρανίας.
Ετσι όταν μια Μεγάλη Δύναμη όπως η Ρωσία ομολογεί ότι δεν αισθάνεται
ασφαλής ούτε για την εξαγωγή του ενεργειακού της πλούτου, ούτε για την
εξυπηρέτηση του στόλου της στην Μαύρη Θάλασσα από την Ουκρανία τι άλλο
κάνει παρά να ομολογεί ότι η ανεξαρτησία και η κυριαρχία του Κιέβου
είναι πλέον μια μη αντιστρέψιμη πραγματικότητα.
Η εγκατάλειψη της Σεβαστούπολης από την Ρωσία δεν είναι μόνον μια
αναγκαστική κίνηση: Είναι μια απόφαση που μπορεί να συμβάλλει στην
δημιουργία ενός πιο υγιούς κλίματος ανάμεσα στην Μόσχα και στο Κίεβο
καθώς χωρίς πλέον μια βαρύνουσα ρωσική ναυτική παρουσία στο έδαφος της
η Ουκρανία μπορεί να παύσει να αισθάνεται απειλητική την σκιά του πρώην
αυτοκρατορικού κέντρου. Ας θυμηθούμε εξάλλου ότι η νέα περίοδος στις
σχέσεις ΕΣΣΔ - Φιλανδίας άρχισε το 1955 όταν ο Στόλος της Βαλτικής
εγκατέλειψε την ναυτική βάση της Πορκάλα, δυτικά του Ελσίνκι, που είχε
παραχωρηθεί στην ΕΣΣΔ μετά το 1945.
Ο ρεαλισμός της Μόσχας ανταποκρίνεται στην ταυτότητα της Ουκρανίας:
Από την μια μεριά το Ανατολικό Τμήμα και η Κριμαία που κατοικούνται από
Ρώσους και από την άλλη η Δυτική Περιοχή και κυρίως το τμήμα που
ενσωματώθηκε στην ΕΣΣΔ μόλις το 1945, η Ανατολική Γαλικία και η
Υποκαρπαθική Ουκρανία αλλά και η Μπουκοβίνα. Εδάφη που ιστορικά ανήκαν
στην Αυστροουγγαρία και προσχώρησαν στην Ουνία.
Είναι σαφές δηλαδή ότι ακραίες διεθνείς επιλογές όπως η ένταξη στο
ΝΑΤΟ η μια διμερής στρατιωτική συμμαχία με την Μόσχα θα οδηγούσαν την
Ουκρανία σε εσωτερική αποσταθεροποίηση και διχασμό.
Ετσι με την προαναγγελία της εγκατάλειψης της Σεβαστούπολής η Μόσχα
διευκολύνει την υιοθέτηση από την σημερινή και τις αυριανές ηγεσίες στο
Κίεβο μιάς μέσης γραμμής πλεύσης.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 15/07/2009)