Σε
νέες ρυθμίσεις προχωρούν οι αρμόδιοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να
αντιμετωπίζονται χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες στον εφοδιασμό των κρατών μελών με
φυσικό αέριο καταστάσεις απρόβλεπτες, όπως αυτές της ρωσο-ουκρανικής κρίσης
αερίου, τον Ιανουάριο του 2009.
Μιας κρίσης που προκάλεσε πρωτοφανή διαταραχή
της παροχής αερίου στην Ε.Ε. μέσω Ουκρανίας. Και προκάλεσε «αφύπνιση» των
αρμοδίων διότι όπως επισημαίνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή « δε μπορεί να
αποκλειστεί το ενδεχόμενο και άλλης μείζονος διαταραχής της παροχής αερίου, και
μάλιστα αυτό μπορεί να συμβεί στο εγγύς μέλλον. Η Κοινότητα πρέπει επομένως να
προετοιμαστεί για το ενδεχόμενο μελλοντικών διαταραχών του εφοδιασμού με αέριο»
Μια
σοβαρή διαταραχή του εφοδιασμού με αέριο στην ΕΕ, αναφέρει η Επιτροπή μπορεί να
έχει επιπτώσεις σε όλα τα κράτη μέλη και τα συμβαλλόμενα μέρη στη Συνθήκη
Ενεργειακής Κοινότητας, να προκαλέσει σοβαρές οικονομικές ζημίες σε όλη την
κοινοτική οικονομία και να έχει σοβαρό κοινωνικό αντίκτυπο, ιδίως για τις
ομάδες των ευάλωτων πολιτών.
Έκδοση
Κανονισμού
Συγκεκριμένα,
η ΕΕ πρόκειται να εκδώσει έναν κανονισμό «σχετικά με μέτρα κατοχύρωσης της
ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο..»,
με
τον οποίο καταργείται η οδηγία 2004 / 67 ΕΚ, που αναφέρεται στα μέτρα
διασφάλισης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο.
Όπως
επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη σχετική πρόταση κανονισμού, η οδηγία αυτή
δεν είναι πλέον επαρκής σε ένα πλαίσιο αυξανόμενης εξάρτησης από τις εισαγωγές
και αυξημένων κινδύνων εφοδιασμού εξαιτίας της διέλευσης του αερίου από τρίτες
χώρες, αλλά και αυξανόμενων ροών αερίου και της ανάπτυξης εσωτερικής αγοράς
αερίου της Ε.Ε.
Υπενθυμίζεται, άλλωστε, ότι το Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο (οι Αρχηγοί κρατών και Κυβερνήσεων των κρατών μελών) και το Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο έχουν ζητήσει μετά την κρίση του περασμένου Ιανουαρίου την ταχεία
αναθεώρηση της σχετικής οδηγίας.
Ο
υπό έκδοση κανονισµός, όπως αναφέρεται στο
αρθρο 1 ορίζει μέτρα για την προστασία της ασφάλειας εφοδιασµού µε αέριο
ώστε να εξασφαλιστεί η εύρυθµη και συνεχής λειτουργία της εσωτερικής αγοράς
αερίου της Ε.Ε., προβλέποντας σαφή ορισµό και κατανοµή αρμοδιοτήτων και
συντονισµό της απόκρισης στο επίπεδο των κρατών µελών και της Κοινότητας όσον
αφορά τόσο την προληπτική δράση όσο και την αντίδραση σε συγκεκριμένες
διαταραχές του εφοδιασµού.
Μεταξύ
άλλων το σχέδιο κανονισμού προβλέπει:
- Αρµόδια Αρχή υπεύθυνη για την εφαρμογή
των µέτρων ασφάλειας εφοδιασµού µε αέριο
Κάθε
κράτος µέλος ορίζει Αρµόδια Αρχή υπεύθυνη για την εφαρμογή των μέτρων ασφάλειας
εφοδιασµού µε αέριο που προβλέπονται στον παρόντα κανονισµό. Τα µέτρα
περιλαμβάνουν τη διετή αξιολόγηση επικινδυνότητας, την κατάρτιση σχεδίων
προληπτικής δράσης, την κατάρτιση σχεδίου έκτακτης ανάγκης, και τη συνεχή
παρακολούθηση της ασφάλειας εφοδιασµού µε
αέριο σε εθνικό επίπεδο. Οι αρµόδιες αρχές
συνεργάζονται αμοιβαία για την αποτροπή των διαταραχών του εφοδιασµού και τον
περιορισµό των ζηµίων σε περίπτωση αυτές συµβούν.
Η Αρµόδια Αρχή , που έχει οριστεί
γνωστοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το αργότερο έως τις 30
Ιουνίου 2010, 3 µήνες από την
έναρξη ισχύος.
Η Επιτροπή συντονίζει τις αρµόδιες αρχές σε
κοινοτικό επίπεδο µέσω της Οµάδας συντονισµού για το φυσικό αέριο, ιδίως σε
περίπτωση κοινοτικής έκτακτης ανάγκης.
Τα
µέτρα για την εξασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασµού πρέπει να είναι σαφώς
καθορισμένα, διαφανή, αναλογικά, αμερόληπτα, επαλη θεύσιµα, και να µην
προκαλούν αδικαιολόγητες στρεβλώσεις του ανταγωνισµού και της αποτελεσματική
λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς.
- Κατάρτιση σχεδίου προληπτικής δράσης και σχεδίου
έκτακτης ανάγκης
Έως τις 31
Μαρτίου 2011, 12 µήνες από
την έναρξη ισχύος το αργότερο, η Αρµόδια Αρχή, µετά από διαβούλευση µε τις
επιχειρήσεις φυσικού αερίου, τις σχετικές οργανώσεις που εκπροσωπούν τα συμφέ
ροντα των οικιακών πελατών και \των βιομηχανικών πελατών και τη ρυθμιστική
αρχή, εφόσον πρόκειται για άλλη από την αρµόδια αρχή, καταρτίζει τα εξής:
(α) Σχέδιο προληπτικής δράσης
που περιέχει τα µέτρα τα απαιτούμενα για τον µετριασµό των επισηµανθέντων
κινδύνων και
(β)
Σχέδιο έκτακτης ανάγκης που περιέχει τα ληπτέα µέτρα για τον µετριασµό των
επιπτώσεων µιας διαταραχής του εφοδιασµού µε αέριο.
Πριν από την έγκριση των σχεδίων, οι Αρµόδιες Αρχές ανταλλάσσουν πληροφορίες
και προβαίνουν σε διαβουλεύσεις µεταξύ τους και µε την Επιτροπή για να
βεβαιωθούν ότι τα σχέδια και τα µέτρα τους παρουσιάζουν αμοιβαία συνεκτικότητα
στο κατάλληλο περιφερειακό επίπεδο.
Οι διαβουλεύσεις θα καλύπτουν, ως ελάχιστο, τις
διασυνδέσεις, τις διασυνοριακές προµήθειες, τη διασυνοριακή αποθήκευση και τη
φυσική ικανότητα αµφίδροµης μεταφοράς αερίου.
Η
Επιτροπή,µετά από διαβουλεύσεις µε το Ευρωπαϊκό δίκτυο διαχειριστών συστηµάτων μεταφοράς
αερίου («ENTSO-G») και τον Οργανισµό Συνεργασίας των Ρυθµιστικών Αρχών
Ενέργειας ("ACER"), µπορεί επίσης να συστήσει την κατάρτιση κοινού
σχεδίου σε περιφερειακό επίπεδο.
Ακόµη,
τα κράτη µέλη μπορούν να αποφασίσουν την κατάρτιση κοινών σχεδίων σε
περιφερειακό επίπεδο, αντί ή επιπλέον των ξεχωριστών εθνικών σχεδίων.
Σχέδιο έκτακτης ανάγκης και
επίπεδα κρίσης ( Σε εθνικό Επίπεδο )
Το
Σχέδιο έκτακτης ανάγκης βασίζεται στα ακόλουθα επίπεδα κρίσης :
(1)
Επίπεδο έγκαιρης προειδοποίησης : όταν υπάρχουν
συγκεκριμένες, σοβαρές και αξιόπιστες πληροφορίες, που ενδεχομένως προέρχονται
από µηχανισµό έγκαιρης προειδοποίησης, ότι µπορεί να συµβεί ένα γεγονός που θα
επιδεινώσει τους όρους εφοδιασµού.
(2) Επίπεδο επιφυλακής
: όταν εμφανίζεται διαταραχή του εφοδιασμού ή εξαιρετικά υψηλή ζήτηση αλλά η αγορά
είναι ακόµα ικανή να αντιμετωπίσει την κατάσταση χωρίς παρέµβαση της Αρµόδιας
Αρχής.
(3)
Επίπεδο έκτακτης ανάγκης : όταν εκδηλώνεται εξαιρετικά
υψηλή ζήτηση ή όταν υπάρχει διαταραχή του εφοδιασµού µέσω της µεγαλύτερης
υποδοµής ή πηγής ή οφειλόµενη σ’ αυτήν και είναι υπολογίσιµος ο κίνδυνος ότι
δεν θα µπορεί πλέον να τηρηθεί ο κανόνας εφοδιασµού των προστατευομένων πελατών
µόνο µε µέσα στηριζόµενα στην αγορά.
Επίσης ορίζει το ρόλο και τις
αρμοδιότητες των επιχειρήσεων φυσικού αερίου και των
βιομηχανικών πελατών, και τη διάδρασή τους µε την αρµόδια αρχή και, κατά περίπτωση,
µε τη ρυθµιστική αρχή.
Το σχέδιο έκτακτης ανάγκης
εξασφαλίζει τη διατήρηση της διασυνοριακής
πρόσβασης
στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, ακόµη και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Το
σχέδιο έκτακτης ανάγκης δεν θεσπίζει κανένα µέτρο που περιορίζει αδικαιολόγητα
τη διασυνοριακή ροή αερίου.
Η Αρµόδια Αρχή
ενηµερώνει αµέσως την Επιτροπή και της παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες
όταν κηρύσσει κρίση οποιουδήποτε επιπέδου. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης που
µπορεί να οδηγήσει σε έκκληση για βοήθεια από την ΕΕ και τα κράτη µέλη της, η
Αρµόδια Αρχή του ενδιαφερόµενου κράτους µέλους ειδοποιεί χωρίς καθυστέρηση το
Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφοριών Πολιτικής Προστασίας της Επιτροπής.
Κοινοτικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης
Η Επιτροπή
µπορεί να κηρύξει κοινοτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης µετά από αίτηση µιας
Αρµόδιας Αρχής ή όταν η Κοινότητα χάνει περισσότερο από το 10% των ηµερήσιων
εισαγωγών της αερίου από τρίτες χώρες σύµφωνα µε τους υπολογισμούς του ENTSO-G.
Επίσης, κηρύσσει κοινοτική κατάσταση
έκτακτης ανάγκης όταν περισσότερες από µια Αρµόδιες Αρχές έχουν κηρύξει κατάσταση
έκτακτης ανάγκης.
Ακόμη, μπορεί να κηρύξει κοινοτική
κατάσταση έκτακτης ανάγκης για συγκεκριμένες πληττόμενες γεωγραφικές περιοχές
που περιλαμβάνουν περισσότερα από ένα κράτη µέλη.
Η
Επιτροπή συγκαλεί την οµάδα συντονισµού για το φυσικό αέριο αµέσως µόλις
κηρύξει κοινοτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Σε
κοινοτική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η Επιτροπή συντονίζει τις ενέργειες των
Αρµόδιων Αρχών.
Ειδικότερα,
η Επιτροπή εξασφαλίζει την ανταλλαγή πληροφοριών, εξασφαλίζει τη συνέπεια και
την αποτελεσματικότητα των ενεργειώ
ν σε
επίπεδο κρατών µελών και σε περιφερειακό επίπεδο σε σχέση µε το κοινοτικό
επίπεδο, και συντονίζει τις ενέργειες όσον αφορά τρίτες χώρες.
Η
Επιτροπή µπορεί να συγκαλέσει οµάδα διαχείρισης κρίσης που αποτελείται µεταξύ
άλλων από εκπροσώπους της βιοµηχανίας και των κρατών µελών τα οποία αφορά η
κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Κανόνας για την
υποδοµή
Έως τις 31 Μαρτίου 2014, 3 έτη
µετά την έναρξη ισχύος το αργότερο, η Αρµόδια Αρχή εξασφαλίζει ότι, σε
περίπτωση διαταραχής της µεγαλύτερης υποδοµής εφοδιασµού µε αέριο, η υπόλοιπη
υποδοµή (N-1) έχει την ικανότητα να παρέχει την
απαραίτητη ποσότητα αερίου για
να ικανοποιήσει τη συνολική ζήτηση φυσικού αερίου της περιοχής υπολογισµού για
περίοδο εξήντα ηµερών εξαιρετικά υψηλής ζήτησης αερίου κατά τη διάρκεια των
ψυχρότερων περιόδων, στατιστικώς επερχόμενων κάθε είκοσι έτη.
Οι φορείς εκμετάλλευσης
συστηµάτων μεταφοράς αερίου πρέπει να εξασφαλίσουν µόνιµη φυσική ικανότητα για
αµφίδροµη µεταφορά αερίου σε όλες τις διασυνδέσεις µέσα σε δύο έτη από την
έναρξη ισχύος του παρόντος κανονισµού, εκτός από σε
περιπτώσεις όπου, µετά από
αίτηµα µιας αρµόδιας αρχής, η Επιτροπή αποφασίζει ότι η προσθήκη ικανότητας
αµφίδροµης ροής δεν θα ενισχύσει την ασφάλεια εφοδιασµού οποιουδήποτε κράτους
µέλους.
Η σχετική απόφαση µπορεί να αναθεωρηθεί εάν αλλάξουν οι
περιστάσεις. Το επίπεδο της ικανότητας αµφίδροµης ροής πρέπει να επιτευχθεί µε
τρόπο οικονοµικά συµφέροντα και να λαµβάνει υπόψη τουλάχιστον την ικανότητα που
απαιτείται ώστε να τηρείται ο κανόνας για τον εφοδιασµό