Η σοβαρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων 80 χρόνων θα έχει ως πρώτο μέγα θύμα την παγκοσμιοποίηση; Το ερώτημα επανέρχεται σε προχθεσινό άρθρο των Financial Times, απ’ όπου και το απόσπασμα: «Ο προστατευτισμός αναδεικνύεται σε ανθούσα βιομηχανία, με πολλά κράτη –συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ– να επιλέγουν άμεσους ή έμμεσους εμπορικούς φραγμούς ύστερα από τη χρηματοπιστωτική κατάρρευση του Σεπτεμβρίου του 2008... Από τα μέλη του G20, 17 χώρες έχουν επιβάλει προστατευτικά μέτρα».
Η βρετανική εφημερίδα αναφέρει τους ρωσικούς δασμούς στα σιδηρομεταλλεύματα, τις ισχυρές επιδοτήσεις στην αμερικανική και ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, τους περιορισμούς στις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων σε Βραζιλία και Αργεντινή και τις νομοθετικές ρυθμίσεις για προτίμηση των εγχώριων προϊόντων σε ΗΠΑ και Κίνα. «Οταν ακόμη και η Κίνα, που απολαμβάνει ετήσιων ρυθμών ανάπτυξης της τάξης του 7%, αναγκάζεται να υιοθετήσει ανοιχτά τον προστατευτισμό για να αντιμετωπίσει την εργατική δυσαρέσκεια, σκεφτείτε τι πιέσεις δέχονται τα κράτη που βουλιάζουν στην ύφεση», σημειώνεται σχετικά.
Προς επίρρωσιν αυτών των εκτιμήσεων, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε το μεγάλο οικονομικό παιχνίδι που παίζεται γύρω από την οικολογική διάσκεψη της Κοπεγχάγης, τον προσεχή Δεκέμβριο, για την κλιματική αλλαγή. Οι βιομηχανικές υπερδυνάμεις της Δύσης, που ευθύνονται για τη λεηλασία του περιβάλλοντος τους δύο τελευταίους αιώνες, θα επικαλεσθούν υποκριτικά τη «μη συμμόρφωση» των αναδυόμενων βιομηχανικών χωρών με τα μέτρα μείωσης των ρύπων για να νομιμοποιήσουν προστατευτικά μέτρα, τα οποία κανονικά θα ήταν παράνομα στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Θα πουν, δηλαδή, ότι επιβάλλουν δασμούς στις κινεζικές και ινδικές εξαγωγές, όχι επειδή είναι φθηνές, αλλά επειδή είναι «βρώμικες». Αυτή είναι μια πολύ σοβαρή, αν και υποτιμημένη (και φυσικά ανομολόγητη) πλευρά του περίφημου «πράσινου New Deal».
Ωστόσο, οι προβλέψεις περί «απο- παγκοσμιοποίησης» ελέγχονται ως υπερβολικές, καθώς η κακόηχη παγκοσμιοποίηση ήταν από πολλές απόψεις περισσότερο ιδεολογικός μύθος, παρά πραγματικότητα. Ο πατριάρχης του φιλελευθερισμού, Ανταμ Σμιθ, θεωρούσε προϋπόθεση για τη δημιουργία παγκόσμιας αγοράς την ελεύθερη διακίνηση του εργατικού δυναμικού. Στις μέρες μας, «απελευθερώνονται» εμπορεύματα, αλλά υψώνονται τείχη και ηλεκτροφόρα καλώδια απέναντι στους ανθρώπους που μεταναστεύουν. Αυτό που «παγκοσμιοποιήθηκε» ήταν η φυγή των νομαδικών κεφαλαίων προς τις χώρες με τα χαμηλότερα μεροκάματα. Αντί όμως αυτή η στρατηγική να αποδειχθεί η ευεργετική παλίρροια που θα σηκώσει όλες τις βάρκες, όπως μας υπόσχονταν, ανέβασε ήδη την ανεργία στο 9,5% στη χώρα - οδηγό της παγκοσμιοποίησης, την Αμερική. Υπό άλλες συνθήκες, ο κατ’ εξοχήν «πολυπολιτισμικός» Μπαράκ Ομπάμα θα ήταν ο ιδανικός Αμερικανός ηγέτης για να αναζωογονήσει τη μυθολογία της εποχής Κλίντον περί παγκοσμιοποίησης και παγκόσμιας διακυβέρνησης. Σήμερα, το πιθανότερο είναι ότι απλώς θα τις ενταφιάσει.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 23/07/2009)