Ύστερα από μια εβδομάδα παραμονής στο αεροπλανοφόρο «Ρόναλντ Ρέιγκαν» στον Περσικό Κόλπο, μπορώ να αναφέρω με σιγουριά ότι οι κακοί χάνουν. Τα σημάδια αποσάθρωσης που παρατηρούμε σήμερα στο μουσουλμανικό κόσμο αφορούν τις εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις και κυβερνήσεις, που απέτυχαν να πείσουν με τα επιχειρήματα ή τις πράξεις τους ότι η πουριτανική εκδοχή του Ισλάμ είναι η ορθή. Παρότι, όμως, τα επιχειρήματά τους έχασαν την αίγλη τους, οι εξτρεμιστές επιβιώνουν χάρη στις κάννες των όπλων και τα βαρέλια πετρελαίου.
Η επιβίωσή τους αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην αποτυχία των φιλο-αμερικανών, μοντερνιστών και άλλων Αράβων μετριοπαθών να καλύψουν το ιδεολογικό και κυβερνητικό κενό που αφήνουν πίσω τους οι εξτρεμιστές. Οπου και εάν επεκράτησαν οι ισλαμιστές (Ιράν, Πακιστάν, Αλγερία, Αφγανιστάν, Ιράκ, Λίβανο και Γάζα) έσυραν τις κοινωνίες τους σε δαπανηρούς και αναίτιους πολέμους.
Ιστορικές επισκέψεις
Σκεφθείτε το εξής: στα τέλη της δεκαετίας του 1970 δύο ηγέτες πραγματοποίησαν ιστορικές επισκέψεις. Ο πρόεδρος Ανουάρ Σαντάτ ταξίδεψε από την Αίγυπτο στο Ισραήλ και ο αγιατολάχ Χομεϊνί ταξίδεψε από το Παρίσι στην Τεχεράνη. Τα τελευταία 30 χρόνια, η ιστορική εξέλιξη στη Μέση Ανατολή και το μουσουλμανικό κόσμο καθορίσθηκε από τις δύο αυτές αντίπαλες κοσμοθεωρίες. Ο Σαντάτ πίστευε ότι Αραβες και μουσουλμάνοι οφείλουν να οικοδομήσουν το μέλλον τους πάνω στην ειρήνη με το Ισραήλ, την ενσωμάτωση με τη Δύση και τον εκσυγχρονισμό. Ο Χομεϊνί υποστήριξε ότι Πέρσες και μουσουλμάνοι έπρεπε να συντηρήσουν το μίσος τους για το Ισραήλ, να απομονωθούν από τη Δύση και να υποτάξουν τον σύγχρονο τρόπο ζωής στις αρχές του Ισλάμ.
Το 2009, η διαπάλη μεταξύ των δύο αυτών τάσεων ανέδειξε νικητές τους «σαντατιστές». Το γεγονός ότι το θεοκρατικό κατεστημένο του Ιράν αναγκάσθηκε να καταφύγει σε εκλογική νοθεία για να διατηρηθεί στην εξουσία είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη της ήττας του εξτρεμισμού. Την ίδια ώρα, η εκστρατεία εμπρησμών των Ταλιμπάν εναντίον σχολείων στο Αφγανιστάν και η επιλογή τους να στραφούν στην ηρωίνη ως εύκολη μέθοδο χρηματοδότησης του αντάρτικου αποτελούν σημαντικές ιδεολογικές αποτυχίες.
Την ημέρα της ομιλίας του προέδρου Ομπάμα προς τον μουσουλμανικό κόσμο από το Πανεπιστήμιο του Καΐρου, ο Οσάμα μπιν Λάντεν κοινοποίησε μακροσκελές μήνυμα στο Αλ Τζαζίρα. Οπως επισημαίνει ο Αιγύπτιος αναλυτής Μαμούν Φαντί «ο Ομπάμα νίκησε κατά κράτος τον Οσάμα. Ολοι στην Αίγυπτο γνωρίζουν τι είπε στο Κάιρο ο πρόεδρος Ομπάμα, ενώ ουδείς παρακολουθεί πια τον ηγέτη της Αλ Κάιντα».
Στις ιρανικές εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου, τα εθνικιστικά μετριοπαθή μουσουλμανικά κόμματα επικράτησαν των ισλαμικών τους αντιπάλων, ενώ στον Λίβανο φιλο-δυτικός συνασπισμός κομμάτων ήλθε σε πρώτη θέση μπροστά στη Χεζμπολάχ. Στο Πακιστάν, η αντίδραση κατά των Ταλιμπάν προέρχεται κυρίως από τη μεσαία τάξη της χώρας. Ακολούθησα τον Αμερικανό αρχηγό ΓΕΕΘΑ ναύαρχο Μάικ Μάλεν στην επίσκεψή του στο αχανές στρατόπεδο προσφύγων του Τζαλοζάι του Πακιστάν, που συγκεντρώνει 116.000 πρόσφυγες από τις φυλετικές περιοχές του Πακιστάν. Ο 41χρονος δάσκαλος Αμπντούλ Τζαλίλ μού είπε ότι οι πολίτες μισούν και φοβούνται τους Ταλιμπάν, ενώ υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις του πακιστανικού στρατού.
Η επιβίωση του ισλαμικού εξτρεμισμού σήμερα δεν οφείλεται στην ιδεολογική του ισχύ ή στην ικανότητά του να παράγει κυβερνητικό έργο, αλλά στην ικανότητά του να αναζωπυρώνει τοπικές διενέξεις. Στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν εκμεταλλεύονται τις εθνικιστικές επιδιώξεις των Παστούν, ενώ οι σουνίτες εξτρεμιστές του Ιράκ αντλούν την ισχύ και τη νομιμοποίησή τους από τον πόλεμο που διεξάγουν εναντίον των σιιτών.
Ο μόνος τρόπος για να στερέψει η όποια λαϊκή στήριξη, την οποία απολαμβάνουν είναι τα μετριοπαθή στοιχεία στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο να αποδείξουν ότι είναι ικανά να κυβερνήσουν με διαφάνεια και δικαιοσύνη, προσφέροντας παιδεία και ίσες οικονομικές ευκαιρίες στους πολίτες τους. Οσο, όμως, οι σύμμαχοί «μας» σε Αίγυπτο, Παλαιστίνη, Ιράκ, Αφγανιστάν και Πακιστάν αποτυγχάνουν να εκπληρώσουν την παραπάνω δέσμευση, ο ισλαμικός εξτρεμισμός θα παραμένει μεν χρεοκοπημένος, αλλά ζωντανός.
(Aπό την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 01/08/2009)