Η Βραδυπορία Ενός Αγωγού
Του Κ.Ν Σταμπολή
Όταν τον Μάρτιο του 2007 στην Αθήνα υπεγράφετο η διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδος, Βουλγαρίας και Ρωσίας για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν ο οποίος παρίστατο στην τελετή, στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε παρατήρησε ότι αδυνατεί να καταλάβει πως για ένα μικρό σχετικά έργο με έναν αγωγό μόλις 280 χλμ, χρειάστηκαν 15 χρόνια για να δρομολογηθεί η κατασκευή του την στιγμή που στην χώρα του κατασκευάζονται χιλιάδες χιλιόμετρα αγωγών μέσα σε έναν χρόνο.
Δυόμιση χρόνια μετά την υπογραφή της άνω συμφωνίας, δεν έχει γίνει ακόμη απολύτως τίποτα για την κατασκευή του εν λόγω μικρού σε μήκος, αλλά μεγάλης στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα αγωγού. Και ίσως είναι μία από τις λίγες φορές που η χώρα μας, και οι συμμετέχοντες αρμόδιοι φορείς, δεν φέρουν την αποκλειστική ευθύνη για την ανεπίτρεπτη αυτή καθυστέρηση. Γιατί μετά την πανηγυρική υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας στην Αθήνα, χρειάσθηκαν 12 και πλέον μήνες για να συσταθεί η κοινή εταιρεία, η TransBalkan Oil Pipeline με έδρα της στην Ολλανδία, που θα έχει την ευθύνη για τη σχεδίαση, κατασκευή και λειτουργία του αγωγού. Να θυμίσουμε ότι στην εν λόγω κοινή εταιρεία η Ρωσία, μέσω των εταιρειών Gazprom Neft, Transneft και Rosneft έχει το πάνω χέρι ελέγχοντας το 51%, ενώ η Βουλγαρία και η Ελλάδα συμμετέχουν με 24,5% η κάθε μία μέσω αντίστοιχων εταιρικών σχημάτων.
Μετά την ίδρυση της TransBalkan απ’ ότι είμεθα σε θέση να γνωρίζουμε χρειάσθηκαν ακόμη 6 μήνες για να ανατεθεί η επικαιροποίηση της μελέτης του έργου στη Γερμανική ILF η οποία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί ενώ θα χρειασθούν τουλάχιστον ακόμη 6 μήνες για να εγκριθεί η μελέτη και να προχωρήσει η επόμενη φάση η οποία προβλέπει την ετοιμασία των τευχών δημοπράτησης (bidding documents) και η διοργάνωση διεθνούς διαγωνισμού για την κατασκευή του έργου. Με άλλα λόγια θα φαγωθεί και όλος ο επόμενος χρόνος πριν ακόμη στηθεί έστω και ένα εργοτάξιο και αρχίσουν τα σκαψίματα. Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς που είναι ενήμεροι με τις λεπτομέρειες του έργου δεν προβλέπεται έναρξη της κατασκευής του πριν τον Ιούνιο του 2011.
Προφανώς γνωρίζοντας την απαράδεκτη αυτή κατάσταση με την βραδυπορία του έργου ο πρωθυπουργός πλέον Πούτιν, κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα την περασμένη εβδομάδα, ανέλαβε για μία ακόμη φορά την πρωτοβουλία των κινήσεων με στόχο την απεμπλοκή του έργου, το οποίο τους τελευταίους τρεις μήνες τορπιλίζεται συστηματικά από την νεοπαγή Βουλγαρική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό της Μπόικο Μπορίσοφ.
Ως εκ τούτου έχει ενδιαφέρον η δήλωση του υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης της Βουλγαρίας Rosen Plevneliev, βάσει της οποίας η κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει τις αρμοδιότητες για τον αγωγό από την εταιρεία Technoexportstroy (η οποία κατά κοινή ομολογία εθεωρείτο ως η πλέον ακατάλληλη για συμμετοχή στο έργο του αγωγού) στην Bulgaria Energy Holding – BEH η οποία και είναι η νέα ενοποιημένη ενεργειακή εταιρεία holding της Βουλγαρίας, η μεγαλύτερη εταιρεία της χώρας με 21.000 προσωπικό στην οποία συμμετέχουν εννέα κρατικές εταιρείες (στον ηλεκτρισμό, πυρηνικά και αέριο) και η οποία στην ουσία ελέγχει τον ενεργειακό τομέα. Με αυτήν την κίνηση η βουλγαρική κυβέρνηση κάνει στροφή 180 μοιρών, διακόπτει τον προβληματισμό της για την αναγκαιότητα του έργου και την εμπλοκή της Βουλγαρίας σε αυτό, και το αναθέτει στην πλέον κατάλληλη εταιρεία η οποία μπορεί με υπευθυνότητα να συμμετάσχει στην κατασκευή του.
Έχει δε σημασία ότι η Βουλγαρική κυβέρνηση έλαβε την απόφαση αυτή, μία ημέρα μετά την υπογραφή της Ρωσο – Τουρκικής συμφωνίας την προηγούμενη εβδομάδα στην Άγκυρα για συνεργασία στην κατασκευή πετρελαιαγωγού μεταξύ Σαμψούντας –Τσεϊχάν, που θα ενώνει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο, ένας αγωγός ο οποίος θα είναι ευθέως ανταγωνιστικός του Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη. Βάσει της συμφωνίας η Ρωσία θα προσφέρει βοήθεια στην Τουρκία τόσο στην κατασκευή, συνεισφέροντας κεφάλαια και μετέχοντας στην εταιρεία διαχείρισης, μαζί με την Τουρκική Calik και την Ιταλική ENI, όσο και εξασφαλίζοντας τις απαραίτητες ποσότητες πετρελαίου. Αν και η κατασκευή του ανωτέρω τουρκικού αγωγού θεωρείται, έστω και με τη ρωσική υποστήριξη, εξαιρετικά απίθανη σε αυτό το στάδιο η ανακοίνωση και μόνο της ρωσικής κυβέρνησης να εμπλακεί σε αυτό το project λειτούργησε αποτρεπτικά προς τη Βουλγαρική κυβέρνηση η οποία και ασφαλώς δεν επιθυμούσε μία άμεση αντιπαράθεση με τη Μόσχα για αυτό το θέμα.
Όσο για τη στάση των Ρώσων, και ιδιαίτερα της εταιρείας Transneft, η οποία διαχειρίζεται το σύστημα αγωγών της Ρωσίας και συμμετέχει και στον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ο πρόεδρός της Nicolai Tocaref, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων στην Άγκυρα, στο περιθώριο της υπογραφής της ρωσοτουρκικής συμφωνίας, διαβεβαίωνε ότι τα δύο σχέδια δεν είναι ανταγωνιστικά. Οπως είπε, πρόκειται για δύο αυτοτελή σχέδια, τα οποία δεν αλληλοκαλύπτονται. Οσο για την εξεύρεση των ποσοτήτων πετρελαίου, για τον αγωγό Σαμψούντα - Τσεϊχάν, ο Γιούρι Ουσακόφ, υποδιευθυντής του γραφείου του Ρώσου πρωθυπουργού Βλαντίμιρ Πούτιν, δήλωνε πάλι στην Άγκυρα ότι «προς το παρόν δεν είναι σαφές από πού θα προμηθεύεται το πετρέλαιο ο αγωγός αυτός». Επιφυλάχθηκε δε να πει ότι συμφωνήθηκε η δημιουργία ομάδας εργασίας που θα μελετήσει το κατά πόσο συμφέρει η συμμετοχή της στο σχέδιο.
Η μη δεσμευτική συμμετοχή των Ρωσικών εταιρειών σε αυτό το στάδιο στο project του Τουρκικού αγωγού ερμηνεύεται από πολλούς παρατηρητές ως μοχλός πίεσης από πλευράς Ρωσίας προς τους εταίρους του Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, και ιδίως τους Βούλγαρους, όπως επισπεύσουν τις όποιες διαδικασίες ώστε να δρομολογηθεί το συντομότερο η κατασκευή του πολυθρύλητου αγωγού. Σε αντίθετη περίπτωση κοινή είναι η εκτίμηση ότι η Μόσχα δεν θα διστάσει να εγκαταλείψει οριστικά την αδιέξοδη Βαλκανική εμπλοκή της και άρα να προχωρήσει σε μία αναβαθμισμένη συνεργασία με την Τουρκία, μέσω του συνηθισμένου Ρωσικού εναγκαλισμού, έστω και ερχόμενη σε σύγκρουση με τις ΗΠΑ.