Την περασμένη Τετάρτη, οι χαράσσοντες την πολιτική της κεντρικής
τράπεζας των ΗΠΑ αποφάνθηκαν πως η ύφεση φθάνει στο τέλος της. Στους
δείκτες που ενισχύουν αυτές τις προσδοκίες συγκαταλέγονται οι
καταναλωτικές δαπάνες, οι οποίες -σύμφωνα με τους ίδιους- έχουν αρχίσει
να σταθεροποιούνται.
Την Πέμπτη, το υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε
ότι οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν τον Ιούλιο, μετά την αύξηση του
Mαΐου και του Ιουνίου. Οπως αποδεικνύεται, οι προηγούμενες αυξήσεις
οφείλονται κυρίως στις υψηλότερες τιμές βασικών αγαθών όπως η ενέργεια
και όχι στις δαπάνες για περισσότερα αγαθά. Και παρότι τα κυβερνητικά
κίνητρα προώθησαν τις πωλήσεις αυτοκινήτων τον περασμένο μήνα, οι
λιανικές πωλήσεις των υπόλοιπων αγαθών συρρικνώθηκαν κατά 0,6%. Στις
απαισιόδοξες ειδήσεις προστέθηκε εκείνη της Παρασκευής, που αφορούσε
απρόσμενη πτώση του δείκτη καταναλωτικού κλίματος του Πανεπιστημίου του
Μίσιγκαν.
Οι καταναλωτικές δαπάνες ευθύνονται για το 70% της
οικονομικής δραστηριότητας. Τα πρόσφατα στοιχεία ίσως προειδοποιούν ότι
τα χειρότερα δεν έχουν παρέλθει για την οικονομία, όπως πιστεύει η Fed.
Ή ίσως αποδεικνύουν ότι την παρέλευση των «χειρότερων» δεν ακολουθεί
ανάκαμψη, αλλά μακρόχρονη και πολύ υποτονική ανάπτυξη. Οι χαράσσοντες
την πολιτική, ανυπόμονοι να κηρύξουν το τέλος της ύφεσης, θα πρέπει να
προσέξουν και να φανούν έτοιμοι να πράξουν περισσότερα για να σώσουν
την οικονομία. Σε άλλη περίπτωση, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος υποτροπής.
Οι
καταναλωτικές δαπάνες δεν θα ανακάμψουν ποτέ πλήρως αν δεν ενισχυθεί η
απασχόληση. Δυστυχώς, αύξηση των θέσεων εργασίας δεν αναμένεται πριν
από το ερχόμενο έτος. Στη συνέχεια, ίσως χρειαστούν περίπου άλλα δύο
χρόνια για να αναπληρωθούν οι συντριπτικές απώλειες θέσεων της ύφεσης.
Οι δαπάνες θα παραμείνουν συγκρατημένες όσο τα νοικοκυριά θα
αγωνίζονται να καλύψουν τα δάνειά τους και να αποκαταστήσουν πλούτο
τρισεκατομμυρίων δολαρίων, τον οποίο απώλεσαν λόγω της κρίσης στη
στεγαστική αγορά και στα χρηματιστήρια.
Την ίδια ώρα, οι
οικογένειες θα δεχθούν μεγαλύτερες πιέσεις από την αύξηση της
φορολογίας και τις περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες. Το οικονομικό
έτος 2010 ξεκίνησε για τις περισσότερες πολιτείες την 1η Ιουλίου, όμως
νέα ελλείμματα προϋπολογισμού, συνολικού ύψους 26 δισ. δολαρίων, έκαναν
ήδη την εμφάνισή τους σε 13 πολιτείες και στην περιφέρεια της Κολούμπια.
Εκτός
κινδύνου δεν μένει ούτε το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα δάνεια για
εμπορικά ακίνητα -εκκρεμούν σήμερα δάνεια αξίας περίπου 3,5 τρισ.
δολαρίων- τείνουν όλο και περισσότερο να μετατραπούν σε επισφαλή.
Μικρομεσαίες τράπεζες, κατά κύριο λόγο δανειστές σε εταιρείες
εκμετάλλευσης, κινδυνεύουν. Πολλές θα πτωχεύσουν, με αποτέλεσμα να
γίνει ακόμα πιο δύσκολη η πρόσβαση επιχειρήσεων και καταναλωτών στα
δάνεια. Και η κρίση των κατασχέσεων κατοικιών συνεχίζεται. Τον Ιούλιο,
οι κατασχέσεις υπερέβησαν τις 360.000, καταγράφοντας νέο ρεκόρ. Οι
κατασχέσεις μεταφράζονται σε οικονομική καταστροφή για τους ιδιοκτήτες
των κατοικιών, αλλά και μειωμένες αξίες ακινήτων για όλους τους
υπόλοιπους.
Η ανεργία, οι υποτονικές δαπάνες και η δημοσιονομική
στενότητα των πολιτειών θα απαιτήσουν νέες ομοσπονδιακές δαπάνες σε
επιδόματα ανεργίας και οικονομική βοήθεια προς αυτές. Ετσι θα
αποκατασταθεί η τρωθείσα ζήτηση. Η αδυναμία των τραπεζών θα απαιτήσει
αποφασιστικό κλείσιμο των πιο προβληματικών, ώστε να μην επιδεινωθούν
οι ζημίες. Οι σαρωτικές κατασχέσεις κατοικιών θα απαιτήσουν λύσεις
εναλλακτικές των ανεπαρκών σημερινών. Είναι ήδη σαφές ότι οι
χαράσσοντες την πολιτική πρέπει να πράξουν περισσότερα προκειμένου η
οικονομία να μη μείνει καθηλωμένη στα «χειρότερα», όταν αυτά παρέλθουν.
(από "The New York Times" / εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 19/08/2009)