Λένε συχνά πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται μόνον ως φάρσα... Δυστυχώς, η ιστορία των τεράστιας έκτασης πυρκαγιών του 2007 επαναλήφθηκε ως πραγματικότητα, αποδεικνύοντας περίτρανα την αδυναμία της Πολιτείας στη διαχείριση ενός φαινομένου, που από τη στιγμή που παίρνει τέτοιες διαστάσεις γίνεται κρίση.
Αυτή τη φορά δεν μπορούμε να επικαλεστούμε τις κλιματικές αλλαγές που μας ανέβασαν τις φωτιές στα μεγαλύτερα υψόμετρα καίγοντας τα μοναδικά μας ενδημικά ελατοδάση ή τα προστατευόμενα από την ευρωπαϊκή οδηγία 92/43 δάση με μαυρόπευκα. Αυτή τη φορά δεν μπορούμε να επικαλεστούμε το δυσπρόσιτο των περιοχών της Αρκαδίας, τη διασπορά των αγροτικών οικισμών στην Ηλεία....
Εγκληματική αδιαφορία
Αυτή τη φορά η φωτιά συνέβη μέσα στη ζώνη των μεσογειακών πευκοδασών που όλοι πλέον -ακόμη και οι αδαείς- γνωρίζουν πως είναι από τις πλέον επιρρεπείς στη φωτιά, στις περιφέρειες της χώρας που η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας όταν εκδίδει -σε καθημερινή βάση- το δελτίο κινδύνου πυρκαγιάς τοποθετεί στο κόκκινο -και προφανώς όχι για να παίξει με τα χρώματα ή για να απασχολεί το προσωπικό της. Το συμπέρασμα; Απόδειξη τρανή εγκληματικής αδιαφορίας στην οφειλόμενη προσοχή και μεθοδικότητα στην πρόληψη μέσω ενός συντονισμένου σχεδιασμού διαφόρων επιπέδων...
Οταν ένας συμπολίτης μας κλέβει ή διαπιστώνεται πως έχει αφαιρέσει τη ζωή κάποιου άλλου πολίτη, συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και -θεωρητικά- χάνει σειρά δικαιωμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση η κλοπή, ο βιασμός και η μαζική δολοφονία ενός αυθύπαρκτου αγαθού -του φυσικού μας περιβάλλοντος- από τους κατά το Σύνταγμά μας υπόχρεους για τη διαφύλαξή του παραμένουν χαρακτηριστικά ατιμώρητα... Και να ένα μικρό παράδειγμα πώς...
Ηταν ακριβώς δύο χρόνια πριν, όταν σε σειρά άρθρων στα φύλλα των 17/08/2007, 21/08/2007 και 10/09/2007 της ίδιας εφημερίδας περιγράφαμε αναλυτικά την πορεία μετατροπής του Πεντελικού από δασικό σύστημα σε σύστημα οικισμών αυθαίρετων και μη, βασισμένοι στα στοιχεία που έχουν προκύψει από διεξοδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος LUCIFER. Ηταν σε εκείνα το άρθρα που γράφαμε: «Με αφορμή την πρόσφατη φωτιά που έκαψε πάνω από 6.000 στρέμματα νεαρού και τμήματα ώριμου πευκοδάσους στην Πεντέλη, παρουσιάζουμε μερικά από τα στοιχεία αυτά στην προσπάθειά μας να ευαισθητοποιήσουμε τους πολίτες ώστε να αποφευχθεί η περαιτέρω οικοπεδοποίηση του σημαντικού ιστορικού αυτού ορεινού όγκου, περιφρουρώντας τις καμένες εκτάσεις και εμποδίζοντας τους επίδοξους καταπατητές».
Στα άρθρα είχε παρουσιαστεί η πορεία μετατροπής πολλών εκτάσεων με καλλιέργειες και δασών του Πεντελικού όρους σε οικισμούς με ταυτόχρονο 12πλασιασμό του πληθυσμού της περιοχής στο χρονικό διάστημα 1945-1995. Η έρευνα είχε αξιοποιήσει στοιχεία αεροφωτογραφιών της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού και της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, αποτελεί τμήμα της διδακτορικής διατριβής της κ. Ελένης Μαρούδη, δασολόγου, έχει ανακοινωθεί σε διεθνή συνέδρια και βρίσκεται υπό προετοιμασία δημοσίευσης σε έγκριτο διεθνές επιστημονικό περιοδικό.
Υποστηρίζοντας τα στοιχεία μας, δύο χρόνια πριν, αναφέραμε:
«Τα αρχεία της Δασικής Υπηρεσίας είναι αποκαλυπτικά. Τα σημαντικότερα, από πλευράς μεγέθους καμένης έκτασης, περιστατικά πυρκαγιών που έχουν καταγραφεί στον αττικό χώρο τα τελευταία 30 χρόνια αφορούν την Πεντέλη: 1978 (Πικέρμι - Ραφήνα), 1981 (Κηφισιά - Πολιτεία), 1982 (Εκάλη - Ραπεντώσα), 1995 (Πικέρμι - Μαυρηνόρα), 1998 (Πικέρμι - Νέα Μάκρη - Ραπεντώσα), χωρίς να συνυπολογίσουμε τα δεκάδες μικρότερης έκτασης περιστατικά (είναι χαρακτηριστικό πως η περιοχή γύρω από το μοναστήρι Νταού Πεντέλης μπορεί να διεκδικήσει ρεκόρ συχνότητας εκδήλωσης φωτιάς)».
Η κατάληξη ενός από τα άρθρα ήταν:
«Η έλλειψη μέτρων και μακροπρόθεσμων, επιστημονικά σχεδιασμένων, πολιτικών διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών, όπου θα αντιμετωπίζονται ολοκληρωμένα όλα τα στάδιά τους (πρόληψη, αντιμετώπιση-καταστολή, αποκατάσταση), θα οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε επανάληψη τέτοιων φαινομένων με σημαντικές συνέπειες σε πολλούς τομείς (ανθρώπινες ζωές, περιουσίες, ποιότητα ζωής, δαπάνες αντιμετώπισης και -για να μην ξεχνιόμαστε- σε αυτό που διακρίνει την Ελλάδα και την κάνει σχεδόν μοναδική στην περιφέρειά της, τη φύση της). Οσο συνεχίζεται η ανεξέλεγκτη και ασύμβατη με την αρχή της αειφορίας μίξη δασών, δασικών εκτάσεων και οικισμών, ο κίνδυνος μιας νέας "Πεντέλης" θα υπάρχει και θα είναι δύσκολα ελέγξιμος. Η περιβαλλοντική μας ευαισθησία δεν είναι σκόπιμο να εξαντλείται σχεδόν πάντα κατόπιν εορτής (φωτιάς στην προκειμένη περίπτωση). Οι φυσικοί πόροι (αν θεωρήσουμε ανθρωποκεντρικά ότι ένα δάσος είναι πόρος για μας και όχι μια αυθύπαρκτη οντότητα) δεν είναι ανεξάντλητοι, ενώ ταυτόχρονα δεν διαθέτουν άπειρα όρια αντοχής και απορρόφησης των κραδασμών που οι δράσεις μας τους δημιουργούν. Φτάνει πια».
Φτάνει πια!..
Η κ. Μαργαρίτα Αριανούτσου - Φαραγγιτάκη είναι Αναπλ. καθηγήτρια Οικολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών
(Από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 27/08/2009)