Οι τελευταίες καταστροφικές πυρκαγιές στη ΒΑ Αττική ήρθαν να ολοκληρώσουν το παζλ της αθηναϊκής μεταολυμπιακής ύφεσης και να επιβεβαιώσουν για πολλοστή φορά πόσο βαθιά περιφρονούμε και απομυζούμε τον Δημόσιο Χώρο στην Ελλάδα. Τα γεγονότα του περασμένου Δεκεμβρίου ήταν άλλη μια τέτοια περίπτωση εγκληματικής εγκατάλειψης του αστικού Δημόσιου Χώρου από την οργανωμένη Πολιτεία στο ανεξέλεγκτο πλιάτσικο ορισμένων «μπαχαλάκηδων». Τώρα ήρθε η σειρά του τελευταίου σημαντικού αποθέματος πρασίνου του Λεκανοπεδίου. Το τραγικότερο ίσως συμπέρασμα απ’ όσα συνέβησαν την περασμένη εβδομάδα είναι ότι ουσιαστικά επρόκειτο για μια προαναγγελθείσα καταστροφή. Ολοι λίγο - πολύ γνωρίζαμε και φοβόμαστε ότι θα συμβεί. Οπως και ακριβώς έγινε.
Αν επιχειρήσουμε να δούμε τα πράγματα πέρα και πάνω από τον επικοινωνιακό θόρυβο και τη σκόνη που σηκώνει η έντονη διαμάχη των ημερών για την απόδοση πολιτικών, επιχειρησιακών και άλλων ευθυνών, θα διαπιστώσουμε το εξής: το έλλειμμα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος της χώρας είναι αλληλένδετο με το εξαιρετικά θολό τοπίο που επικρατεί στις χρήσεις γης και στον χωροταξικό σχεδιασμό.
Πώς άραγε να προστατεύσεις αποτελεσματικά κάτι που εσύ ο ίδιος, η Πολιτεία, δεν έχει μεριμνήσει να οριοθετήσεις επαρκώς ώστε στη συνέχεια να κατανείμεις αντίστοιχες αρμοδιότητες και να συντονίσεις για την προστασία του τους αρμόδιους φορείς;
Αρκεί να σκεφθούμε ότι η Αν. Αττική, μαζί με τη Χαλκιδική, έχει τα πρωτεία στην αυθαίρετη δόμηση. Μόνο στην Αν. Αττική τα αυθαίρετα κτίρια υπολογίζονται σε 250.000. Υπάρχει συνεπώς στο Λεκανοπέδιο μια ακόρεστη και διαρκής πίεση για ιδιοκτησία και οικοδόμηση γης, η οποία έχει διαποτίσει και τον πολιτικό και τον χωροταξικό σχεδιασμό.
Κάπως έτσι, ο λιγοστός και δυσεύρετος Δημόσιος Χώρος μετατρέπεται από αδιαπραγμάτευτο συλλογικό αγαθό και καθοριστικό παράγοντα συλλογικής ευημερίας και ποιότητας ζωής σε μια αρένα ιδιωτικών συμφερόντων και πιέσεων. Με πρόσκαιρα κερδισμένους ορισμένους ιδιώτες και παντοτινά χαμένους τον εθνικό φυσικό πλούτο, τις επόμενες γενιές, την ίδια την πατρίδα.
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα συλλογικό έγκλημα. Με ευθύνες που κατανέμονται σε όλο το φάσμα της πολιτικής διαδικασίας. Από το ένα άκρο, τους ιδιώτες που πιέζουν για περισσότερη «κατανάλωση γης», μέχρι το άλλο, δηλαδή την Πολιτεία που ενδίδει σε αυτές τις πιέσεις. Είναι πλέον κρίσιμο και απολύτως αναγκαίο να αλλάξουμε ριζικά τον τρόπο που σχεδιάζουμε τις πόλεις μας και το πράσινο γύρω από αυτές. Για να συμβεί όμως αυτό πρέπει να αντιστραφούν πλήρως οι όροι του παιχνιδιού. Δηλαδή, να πάψει η υπερίσχυση των ιδιωτικών συμφερόντων σε βάρος των δημόσιων πολιτικών και του σχεδιασμού για την προστασία και ανάδειξη του Δημόσιου Χώρου.
Ηδη το λεκανοπέδιο Αττικής, που καταλαμβάνει μόλις το 2,8% της συνολικής επιφάνειας της χώρας, συγκεντρώνει το 41% του εθνικού πληθυσμού! Ως πού θα επιτρέψουμε να φτάσει αυτή η υπερβολή;
Επιβάλλεται πλέον από τις συνθήκες ο Δημόσιος Χώρος να αναγορευθεί σε συλλογικό αγαθό που προστατεύεται κατά προτεραιότητα και πρωταγωνιστεί στον πολιτικό και χωροταξικό σχεδιασμό. Είναι σαφές ότι η περαιτέρω διάχυση της πόλης προς τις περιαστικές και ημιαστικές περιοχές, μια πολιτική που κατά κόρον έχουν υιοθετήσει διαχρονικά όλες οι μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις, είναι μια αποτυχημένη πολιτική. Η επέκταση της πόλης προς την ΒΑ Αττική και τα Μεσόγεια, όπως προβλέπεται και από το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθηνών, αποτελεί ακραία μορφή πολιτικής ανευθυνότητας που εγκαταλείπει στη μοίρα του το παρηκμασμένο ιστορικό κέντρο της πόλης, ανοίγει την πόρτα στην καταστροφή του ελάχιστου εναπομείναντος φυσικού αποθέματος του Λεκανοπεδίου και δημιουργεί χωρίς κανένα σοβαρό σχεδιασμό κακέκτυπα άναρχων πόλεων χωρίς σοβαρές υποδομές.
Πρέπει επιτέλους να εγκαταλείψουμε αυτό το μοντέλο, και να στραφούμε σε νέα πρότυπα οργάνωσης των πόλεων. Στον πυρήνα τους θα έχουν το μοντέλο της συμπαγούς πόλης. Δηλαδή της πόλης που επενδύει σε υψηλότερη πυκνότητα κατοικίας, με άριστες δημόσιες υποδομές Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, εγκατάσταση των βασικών δημόσιων υπηρεσιών και δραστηριοτήτων στους σταθμούς δημόσιας συγκοινωνίας κ.ο.κ.
Το νέο κατεστραμμένο φυσικό περιβάλλον της Αττικής απαιτεί ένα νέο καταστατικό χάρτη ανάπτυξης του Λεκανοπεδίου. Θα το τολμήσουμε;
Ο κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης είναι βουλευτής ΠΑΣΟΚ.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 30/08/2009)