Οι νέες φωτιές ανέδειξαν την αδυναμία του πολιτικο-διοικητικού
συστήματος να διδαχθεί και να προσαρμοστεί. Ο κρατισμός είναι και πάλι
η πρώτη πηγή της αστοχίας. Το υπερδιογκωμένο κράτος, καθώς έχει
απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, έχει ενσωματώσει και τις
αντιθέσεις της. Εχει, δηλαδή, μετατραπεί σε παλαίστρα όπου συγκρούονται
αντιτιθέμενα συμφέροντα και αντιλήψεις. Διασπασμένο, κατά συνέπεια, σε
φέουδα και υποφέουδα, διατρέχεται από αναπόδραστες αντιφάσεις. Μόλις
και μετά βίας διαχειρίζεται –με πολλή σπατάλη και ανικανότητα– τα
τρέχοντα θέματα. Στις κρίσεις καταρρέει· η πολιτική ηγεσία
υποβαθμίζεται σε παρατηρητή, έως ότου φθάσει επικαλούμενος ο από
μηχανής θεός, η έξωθεν βοήθεια: ευρωπαϊκή οικονομική ενίσχυση, ρωσικά
αεροπλάνα κ.λπ. Ανευθυνοποιημένες, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Κοινωνία
των Πολιτών επαφίενται στο κράτος ή και εμποδίζονται να επιτελέσουν το
έργο τους.
Εν Δημοκρατία, κατά τεκμήριο, η κατάσταση αυτή έχει
την έγκριση του ελληνικού λαού και της πνευματικής ηγεσίας του.
Αλλωστε, μετά τις καταστροφές, πολλαπλασιάζονται οι επικλήσεις για
περισσότερες απαγορεύσεις, περισσότερους ελέγχους, περισσότερες
παρεμβάσεις· δηλαδή για περισσότερο κράτος. Η φαινομενική αυτή
σχιζοφρένεια έχει τη λογική της, την οποία όμως καλύπτει μια κυρίαρχη
και διάχυτη υποκρισία. Στην Ανατολική Αττική εκφράστηκε πλήρως.
Καθώς
έχει καταστεί αντιπαραγωγική, η ελληνική κοινωνία, για να παρατείνει
την τεχνητή της ευημερία, επανακαταφεύγει στην αγοραπωλησία γης. Τόσες
και τόσες χέρσες εκτάσεις απέφεραν χρυσάφι τις περασμένες δεκαετίες.
Γιατί να μη συνεχιστεί αυτό το εμπόριο και στο μέλλον, με πρόσθετους
πρόσφατους αγοραστές τους αλλοδαπούς τους οποίους έλκει το ελληνικό
καλοκαίρι; Στην κοινή συνείδηση, βαριά βιομηχανία της Ελλάδας δεν είναι
ο πολιτισμός, αλλά το οικόπεδο – για το οποίο το δάσος αποτελεί
τροχοπέδη.
Η θυσία των δασών προκαλεί εξάλλου ανάμεικτα
αισθήματα. Οι βαλκάνιοι πληθυσμοί ήσαν ορεσίβιοι. Η κάθοδος στην
πεδιάδα και η αστικοποίηση είναι σχετικά πρόσφατες εξελίξεις. Για την
πλειονότητα του ελληνικού πληθυσμού, βουνό και δάσος συνδέονται με ένα
παρελθόν φτώχειας, καταπίεσης και υποβάθμισης. Η πόλη, η πρωτεύουσα,
συμβολίζει την αποδέσμευση. Μόνο μια εκδυτικισμένη μειονότητα, με
καταγωγή από τους λιγοστούς αστούς των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας,
θεωρεί το τσιμέντο απαξία. Για τους επήλυδες της αστικοποίησης είναι,
αντιθέτως, αφετηρία πλούτου και κοινωνικής ανόδου. Στη θέση του δάσους
φύεται γκαζόν.
Τα κροκοδείλια δάκρυα για τα καμένα δάση γρήγορα
θα στεγνώσουν, καθώς έχει ανοίξει ο δρόμος για την τεράστια νέα
«αξιοποίηση» της Ανατολικής Αττικής. Αεροδρόμιο, ακτές,
οικοπεδοποιήσεις: επέρχεται η νέα Αθήνα, τα κυκλοφοριακά, πολεοδομικά
και περιβαλλοντικά προβλήματα της οποίας θα αντιμετωπιστούν από κάποια
επόμενη γενεά, όπως αντιμετωπίζουμε σήμερα τα προβλήματα από την
«αξιοποίηση» της παλαιάς Αθήνας.
(O κ. Γιώργος - Στυλιανός Πρεβελάκης είναι καθηγητής Γεωγραφίας στη Sorbonne II)
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 30/08/2009)