Σε μια περίοδο που οι προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της ευρωζώνης δείχνουν να βελτιώνονται, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πρόκληση: Μια ανεπιθύμητη ανατίμηση του ευρώ. Το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα ακολουθεί σταθερά ανοδική τάση έναντι του δολαρίου το τελευταίο εξάμηνο, γεγονός που ενδέχεται να αποτελέσει πρόβλημα για την ανάπτυξη, πλήττοντας τις εξαγωγές.
Ο άμεσος κίνδυνος μπορεί να μην φαίνεται σημαντικός: Παρά τις πρόσφατες αυξήσεις, η ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου μπορεί να μην ξεπέρασε τα περυσινά επίπεδα ρεκόρ, πάνω από 1,60 δολ./ευρώ. Η ανησυχία για την ΕΚΤ είναι ότι οι πρόσφατες αυξήσεις σηματοδοτούν την έναρξη μιας φάσης όπου η ευρωζώνη θα υποστεί το κύριο βάρος από τη διαδικασία της προσαρμογής της διεθνούς οικονομίας.
Το ασθενές δολάριο ενδέχεται να συμβάλλει στη μείωση του διογκούμενου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών των ΗΠΑ, αλλά θα μπορούσε να πλήξει την ευρωζώνη σε μια περίοδο που η ανάπτυξη των εξαγωγών μοιάζει να ενδυναμώνει τις πιθανότητες ανάκαμψης από την ύφεση.
Ο Ζιλ Μόεκ, αναλυτής της Deutsche Bank, αναφέρει: «Υπάρχει σοβαρή ανησυχία στην ΕΚΤ για την ενίσχυση του ευρώ, μεγαλύτερη από ποτέ, καθώς η ευρωζώνη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη ζήτηση από το εξωτερικό».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει σε πρόσφατη έκθεσή της για την ευρωζώνη: «Παρά το γεγονός ότι η ευρωζώνη στο σύνολό της δεν έχει συμβάλει στη δημιουργία αστάθειας διεθνώς, η αντιμετώπιση αυτής της αστάθειας θα μπορούσε να την επηρεάσει σημαντικά».
Ακόμη και χωρίς την ενίσχυση του ευρώ, οι προοπτικές ανάπτυξης έμοιαζαν αδύναμες. Οικονομικοί αναλυτές της Unicredit εκτιμούν ότι η αύξηση της ισοτιμίας του ευρώ σε εμπορικά σταθμισμένους όρους κατά 2% θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της ανάπτυξης της ευρωζώνης κατά 0,2% την ερχόμενη διετία.
Μέχρι στιγμής η πολιτική αντίδραση της Ευρώπης σε αυτή την εξέλιξη ήταν ήπια. Ενας από τους λόγους είναι ότι οι γαλλικές εξαγωγές σημείωσαν θεαματική αύξηση, κυρίως χάρη στα μέτρα της γαλλικής κυβέρνησης για τις πωλήσεις αυτοκινήτων.
Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις οδήγησαν τον πρόεδρο της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, να κλιμακώσει τις φραστικές παρεμβάσεις του. Προειδοποίησε ότι η «υπερβολική αστάθεια» θα έχει «αντίστροφες επιπτώσεις» στην οικονομία. Στο πλαίσιο της ετήσιας συνέλευσης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε ότι η εξισορρόπηση της παγκόσμιας οικονομίας δεν υποδηλώνει «σε καμία περίπτωση» μια βίαιη προσαρμογή της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο.
Την προηγούμενη εβδομάδα, στο πλαίσιο συνόδου της ΕΚΤ στη Βενετία, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, δηλώνοντας ότι «οι Αρχές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού θα συνεργασθούν όπως επιβάλλεται», αφήνοντας να εννοηθεί ότι ενδέχεται να ληφθούν αυστηρά μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος. Ο Αουρέλιο Μακάριο από την Unicredit θεωρεί ότι οι δηλώσεις του κ. Τρισέ αφήνουν να διαφανεί «μια αυξανόμενη απογοήτευση για τις επιδόσεις του ευρώ».
Ποια θα μπορούσαν να είναι τα επόμενα βήματα της ΕΚΤ; Οποια μέτρα και να ληφθούν για το ευρώ τους επόμενους μήνες θα μπορούσαν να έχουν αποτέλεσμα μόνο κατόπιν συνεργασίας με τις ΗΠΑ.
Ο κ. Τρισέ γνωρίζει ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι μάλλον απίθανο. Παρά τις δηλώσεις των Αμερικανών περί του αντιθέτου, η διαδικασία προσαρμογής της οικονομίας τους διευκολύνεται με το ασθενές δολάριο. Για την ΕΚΤ το πραγματικό πρόβλημα είναι το αμερικανικό νόμισμα.
Δύσκολη προσαρμογή
Η ανησυχία για την ΕΚΤ είναι ότι η πρόσφατη ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου σηματοδοτεί την έναρξη μιας φάσης όπου η ευρωζώνη θα υποστεί το κύριο βάρος από τη διαδικασία της προσαρμογής της διεθνούς οικονομίας.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ/FINANCIAL TIMES, 14/10/2009)