Η μεγάλη αύξηση της ευημερίας στην Ιαπωνία, στη Νοτιοανατολική Ασία,
πιο πρόσφατα στην Κίνα και τώρα πλέον στην Ινδία και στη Βραζιλία θα
ήταν αδιανόητο να πραγματοποιηθεί χωρίς το άνοιγμα των αγορών κεφαλαίου
και εμπορευμάτων. Στην Ευρώπη η στενότερη οικονομική συνεργασία,
αναγκάζοντας προαιώνιους εχθρούς να συνταχθούν σε μια πορεία πολιτικής
και πολιτιστικής σύγκλισης, είχε ως αποτέλεσμα την ειρηνική τους
συνύπαρξη με ορατά θετικά αποτελέσματα στην αναπτυξιακή τους πορεία.
Τα οφέλη από το ελεύθερο εμπόριο, τόσο σε θεωρητικό όσο και πρακτικό
επίπεδο, είναι γνωστά εδώ και αιώνες και επεκτείνονται και σε άλλους
τομείς, εκτός αυτών όπου υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα, μέσω του
λεγόμενου ενδοκλαδικού εμπορίου (intraindustry trade):
- Το άνοιγμα των αγορών φέρνει νέα προϊόντα προς κατανάλωση, διευρύνοντας τη δυνατότητα επιλογής των καταναλωτών.
- Η δυνατότητα διείσδυσης σε νέες αγορές επιτρέπει τη μεγέθυνση της
παραγωγικής βάσης των εγχώριων παραγωγών, η οποία μέσω των οικονομιών
κλίμακας μπορεί να μειώσει το μέσο κόστος παραγωγής, άρα και τις τιμές.
- Οι εισαγωγές προϊόντων σε ανταγωνιστικές τιμές μπορεί να πειθαρχήσει εγχώριες επιχειρήσεις με μονοπωλιακή δύναμη.
Η παγκοσμιοποίηση ωστόσο δεν είναι ένα μονοσήμαντο φαινόμενο. Παρά τα
υπαρκτά οφέλη της, το κίνημα εναντίον της παγκοσμιοποίησης, τόσο στον
αναπτυγμένο όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο, δείχνει να έχει ενισχυθεί
τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες. Πώς εξηγείται αυτό που σε πρώτη ανάγνωση
φαίνεται παράδοξο;
Είναι πολύ δύσκολο να αρνηθεί κάποιος ότι η αυξανόμενη εμπορική και οικονομική συνεργασία φέρνει θετικά αποτελέσματα, συνολικά.
Το άνοιγμα των οικονομιών, όμως, επιφέρει βαθιές δομικές αλλαγές, από
τις οποίες υπάρχουν και χαμένοι. Σε οικονομίες με μειωμένη δυναμικότητα
και ελλιπή συστήματα κοινωνικής προστασίας ο κλυδωνισμός μπορεί να μην
απορροφηθεί επαρκώς, με αποτέλεσμα να αυξηθούν τοπικά η ανεργία, η
ανισότητα και ενδεχομένως η φτώχεια.
Στην περιοχή της
Μεσογείου, όπου διακινείται το 1/3 του όγκου του συνολικού παγκόσμιου
εμπορίου και το 1/4 της συνολικά μεταφερόμενης παγκοσμίως ποσότητας
πετρελαίου, υπάρχουν σημαντικές προοπτικές συνεργασίας σε αρκετούς
τομείς της οικονομίας. Η Μεσόγειος αποτελεί χώρο ιδιαίτερης
γεωστρατηγικής σημασίας, ο οποίος, παρά τις αρκετές κατά καιρούς
διενέξεις μεταξύ των λαών του, προσφέρει τη δυνατότητα για σημαντική
ανάπτυξη μέσα από την αξιοποίηση της επιχειρηματικής, επιστημονικής και
πολιτιστικής δραστηριότητας.
(Ο κ. Ι. Στουρνάρας είναι καθηγητής των Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιστημονικός διευθυντής του ΙΟΒΕ)
(από την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ", 14/10/2009)