Είναι η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. επαρκής εγγύηση
για τη σταθερότητα και την ακεραιότητα της χώρας; Το ερώτημα εύλογα
προκύπτει μετά τη θετική εισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναρξη
ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Μια θετική εισήγηση που παρά το υποτιθέμενο τεχνικό της χαρακτήρα
χαρακτηρίζει τη χώρα ως πληρούσα τα κριτήρια για έναρξη
διαπραγματεύσεων, προφανώς για να υπηρετηθεί η πολιτική σκοπιμότητα της
στήριξης του σημερινού Στάτους Κβο.
Η ΠΓΔΜ αποτελεί μια ειδική περίπτωση, όχι μόνο λόγω της διένεξης με
την Ελλάδα για την ονομασία: Από το 2001 και μετά, από την επαύριον
δηλαδή της αλβανικής εξέγερσης, η Ε.Ε. εφάρμοσε ένα μοντέλο διαχείρισης
κρίσης, το οποίο μπορεί να μας προϊδεάσει για την πραγματική εμβέλεια
και αντίκρισμα της ένταξης στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. που προϋποθέτουν όχι
μόνο συμβιβασμό με την Αθήνα, αλλά ουσιαστική επανεκκίνηση της
διεύρυνσης από τις Βρυξέλλες.
Το 2001 την άνοιξη καταγράφηκε μια εξέγερση-αντίγραφο της δράσης του
UCK στο Κόσοβο την περίοδο 1998-99: Η συμφωνία την οποία πέτυχε ανάμεσα
στις δύο πλευρές μερικούς μήνες μετά την Οχρίδα ο Σολάνα, ήταν το πρώτο
βήμα σταδιακής μετάλλαξης της χώρας από ενιαίο κράτος σε δικοινοτικό
μόρφωμα.
Αν και όταν αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, είναι κάτι
παραπάνω από σαφές ότι η ηγεσία της αλβανικής κοινότητας θα σπεύσει να
εκμεταλλευθεί την ευκαιρία για να κλιμακώσει τις διεκδικήσεις: Η λογική
και η δυναμική των πραγμάτων λέει ότι στο τέλος των ενταξιακών
διαπραγματεύσεων η ΠΓΔΜ θα είναι μια διαφορετική χώρα σε σχέση με την
εικόνα που θα παρουσιάζει στην έναρξη.
Η παραπάνω διαπίστωση της αδυναμίας δηλαδή της Ε.Ε. αλλά και του
ΝΑΤΟ να εγγυηθούν το Στάτους Κβο που προέκυψε μετά τη διάλυση της
Γιουγκοσλαβίας στα Δυτικά Βαλκάνια, δεν ισχύει μόνο για την ΠΓΔΜ. Οι
παραχωρήσεις προς την αλβανική κοινότητα θα επιδράσουν καταλυτικά και
άλλες μελλοντικές υποψήφιες χώρες:
- Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, με τη σερβική Δημοκρατία να διεκδικεί
ελευθερία κινήσεων που αφήνει μόνον τα προσχήματα της συμβίωσης με την
Κροατομουσουλμανική Ομοσπονδία.
-Στη Σερβία, όπου υπάρχουν εστίες έντασης όχι μόνον στο Πρέσεβο,
όπου οι Αλβανοί πιέζουν συμμετρικά με τους Σέρβους του Κοσόβου, αλλά
στο Σαντζάκ όπου η πλειοψηφία είναι Μουσουλμάνοι και στη Βοϊβοντίνα
όπου κατοικεί πολυάριθμη ουγγρική μειονότητα.
Τα Βαλκάνια έχουν ανοικτές εκκρεμότητες που δεν πρόκειται να
κλείσουν με την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε: Ο
ορίζοντας της πλήρους ένταξης είναι απομακρυσμένος, η δυνατότητα των
ΗΠΑ και της Ε.Ε. για παρέμβαση σε νέες συγκρούσεις στην πρώην
Γιουγκοσλαβία μηδενική. Το βραχυκύκλωμα στις ενταξιακές
διαπραγματεύσεις της Κροατίας με πρωτοβουλία της Σλοβενίας, μας έδειξε
πως εκ των πραγμάτων η ευρωπαϊκή προοπτική αναζωπυρώνει εντάσεις.
Η Ιστορία επιφύλαξε περίεργη μοίρα στην ΠΓΔΜ: Υπήρξε η μόνη
ομόσπονδη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας που πήρε βελούδινο διαζύγιο από
το Βελιγράδι το φθινόπωρο του 1991-με τη συμφωνία για ομαλή αποχώρηση
του ομοσπονδιακού στρατού- και σήμερα είναι το σοβαρότερο υστερόγραφο
εθνικιστικών εντάσεων στην περιοχή.
Αδυναμία εγγύησης του Στάτους Κβο αλλά βούληση αναίμακτης μετάλλαξής
του: Ετσι συνοψίζεται η σταθεροποιητική στήριξη που μπορούν να
αναμένουν τα Σκόπια από την Ε.Ε.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 16/10/2009)