Οταν οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώθηκαν στο Πίτσμπουργκ για τις εργασίες της Συνόδου Κορυφής του G20, επιχείρησαν να κάνουν έναν απολογισμό της επίδρασης των πακέτων μέτρων που ελήφθησαν έως σήμερα με στόχο την αναζωογόνηση της οικονομίας.
Tαυτόχρονα αναζήτησαν τρόπους συντονισμένης δράσης με στόχο τη ομαλή έξοδο από τα μέτρα αυτά. Βεβαίως και θα πρέπει να ενισχύσουν τις διεθνείς κατευθυντήριες γραμμές για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις για τις μεγάλες πολυεθνικές τράπεζες και να καταπολεμήσουν τα χρηματοοικονομικά κίνητρα, τα οποία οδήγησαν σε ανεύθυνη ανάληψη κινδύνων στο χρηματοοικονομικό τομέα. Ομως, η μεγαλύτερη προσφορά τους είναι να δώσουν στο ΔΝΤ μια πιο διευρυμένη εντολή μετά το τέλος της κρίσης.
Η σημασία του ρόλου του ΔΝΤ αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Συνέβαλε με επιτυχία στην προώθηση συντονισμένων δημοσιονομικών και νομισματικών μέτρων στήριξης, γεγονός που βοήθησε στην αποφυγή μιας κυκλικής κατάρρευσης.
Οι οικονομικοί πόροι του τριπλασιάσθηκαν, γεγονός που του εξασφάλισε τη δυνατότητα να σπεύσει σε βοήθεια διαφορετικών χωρών όπως η Ισλανδία, το Πακιστάν και η Ουκρανία, οι οποίες είχαν αποκοπεί από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου. Επίσης, το ΔΝΤ βοήθησε χώρες χαμηλού εισοδήματος χορηγώντας μεγάλα δάνεια με πρωτόγνωρα χαμηλά επιτόκια.
Το G20 επέδειξε ηγετικό ρόλο εξασφαλίζοντας την πολιτική και οικονομική υποστήριξη των παραπάνω αλλαγών και το ΔΝΤ ανταποκρίθηκε με ευέλικτο τρόπο. Παρ' όλ' αυτά, παραμονεύει ο κίνδυνος να χαθεί η σημερινή κεκτημένη ταχύτητα, καθώς η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει με αργό ρυθμό.
Θα ήταν μεγάλο σφάλμα να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό. Η κρίση έδειξε ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση έχει διευρυνθεί σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε η συνεργασία σε διάφορες πολιτικές να θεωρείται αναπόφευκτη. Θα πρέπει να δοθεί στο ΔΝΤ η ξεκάθαρη εντολή, η οποία θα του εξασφαλίζει την πολιτική δυνατότητα για να παρεμβαίνει με στόχο την αποφυγή επανάληψης παρόμοιων κρίσεων.
Οι ηγέτες του G20 θα πρέπει να εξουσιοδοτήσουν το ΔΝΤ να προστατεύσει τη διεθνή χρηματοοικονομική σταθερότητα.
Ολες οι κρίσεις των προηγούμενων δύο δεκαετιών δεν είχαν τη ρίζα τους σε εσφαλμένες οικονομικές και νομισματικές πολιτικές, ούτε σε ασταθείς νομισματικές ισοτιμίες, αλλά κυρίως στις εκρηκτικές δυναμικές των χρηματοοικονομικών αγορών. Ενας ενισχυμένος ρόλος στη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας θα αποτελούσε λογικό συμπλήρωμα στην υπάρχουσα, πλην όμως περιορισμένη, εντολή την οποία έχει λάβει το ΔΝΤ για την εποπτεία του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Οι δύο ρόλοι είναι αλληλένδετοι.
Ενας αναβαθμισμένος ρόλος οικονομικής σταθερότητας δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι το ΔΝΤ θα μετατραπεί σε επιτηρητή. Κατά μείζονα λόγο, το ΔΝΤ θα πρέπει να βασιστεί στο έργο που έχει συντελεστεί από το Συμβούλιο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (FSB), το πολυμερές συμβούλιο επιβολής κανόνων που έχει θεσπισθεί από τα κράτη μέλη του G20. Το συμβούλιο αυτό αποτελείται από υπουργούς Οικονομικών, κεντρικούς τραπεζίτες και εποπτικές αρχές από τις χώρες μέλη του G20.
To ΔΝΤ μπορεί να βοηθήσει στην παρακολούθηση του κατά πόσον οι χώρες ακολουθούν τις συμφωνίες που έχουν ληφθεί από το FSB, προειδοποιώντας τους ηγέτες για κενά στο ρυθμιστικό πλαίσιο καθώς και για τρωτά σημεία στο χρηματοοικονομικό σύστημα, τα οποία χρήζουν βελτίωσης.
Ομως, για μια αποτελεσματική εκπλήρωση μιας τέτοιας διευρυμένης εντολής, το ΔΝΤ χρειάζεται ισχυρή πολιτική στήριξη, εξασφαλίζοντας τη βεβαίωση ότι οι χώρες θα ακολουθήσουν τις συμβουλές του. Αυτή η δυνατότητα δεν υπήρχε στο παρελθόν, καθώς το ΔΝΤ διέθετε ανεπαρκή μέσα επιβολής πολιτικής δράσης.
Επιπλέον, οι ηγέτες του G20 θα πρέπει να δεσμευθούν για στενότερη μελλοντική συνεργασία σε θέματα συντονισμού πολιτικών, οργανώνοντας περιοδικές διαδικασίες επανεξέτασης κατά τη διάρκεια των οποίων οι συμμετέχοντες υπουργοί θα αλληλοελέγχονται για τις πολιτικές που υλοποιούν σε χρηματοοικονομικά θέματα των τομέων της αρμοδιότητας τους.
Το ΔΝΤ θα μπορούσε να συμβάλλει σε αυτόν τον τομέα με αναλύσεις, επικεντρωμένες στις οικονομικές αλληλεξαρτήσεις καθώς και στις παρεκκλίσεις μεταξύ των διαφόρων οικονομιών.
Μια επιτήρηση αυτής της μορφής, μπορεί να βασισθεί στα συμπεράσματα της άσκησης έγκαιρης προειδοποίησης, την οποία εγκαινίασε το ΔΝΤ σε συνεργασία με το FSB. Αυτή η άσκηση προειδοποιεί τους υπουργούς για γεγονότα χαμηλού μεν κινδύνου σήμερα, αλλά με ενδεχόμενες μακροπρόθεσμα μεγάλες συνέπειες, συμβουλεύοντάς τους για τις κατάλληλες ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσουν. Το ΔΝΤ μπορεί να ελέγχει κατά πόσο οι χώρες υλοποιούν τις συμβουλές που προτάθηκαν, έτσι όπως εκπονήθηκαν από τις ασκήσεις προειδοποίησης.
Η παγκόσμια χρηματοοικονομική σταθερότητα πρέπει να διασφαλιστεί μέσω καλύτερης λειτουργίας του διεθνούς νομισματικού συστήματος. Το ΔΝΤ θα πρέπει να αναλύσει πώς θα κινηθεί με ομαλό τρόπο από ένα σύστημα βασισμένο στο δολάριο, προς ένα πολυπολικό σύστημα. Τα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (SDR), το αποθεματικό νόμισμα του ΔΝΤ που βασίζεται σε ένα καλάθι νομισμάτων περιλαμβανομένου του δολαρίου, του ευρώ, του γιέν και της στερλίνας, μπορεί να διαδραματίσει ένα χρήσιμο ρόλο. (Το γιουάν θα πρέπει να συμπεριληφθεί μόλις η Κίνα καταστήσει μετατρέψιμο το νόμισμά της).
Ενα πολυπολικό σύστημα μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα τις διεθνείς ανισότητες, σε σύγκριση με το τωρινό σύστημα που βασίζεται στο δολάριο και το οποίο διαιωνίζει απλά τις μεγάλες ανισότητες καθώς οι χώρες συσσωρεύουν μεγάλα αποθέματα σε δολάριο. Η ανάγκη για αυτήν την συσσώρευση αποθεμάτων θα μειωθεί, εάν το ΔΝΤ εξελιχθεί σε έναν οργανισμό, ο οποίος θα διαθέτει άμεσα πιστώσεις βασιζόμενες σε SDR.
Τα σημερινά πολιτικά δεδομένα, θα πρέπει να αξιοποιηθούν για να διαμορφώσουν έναν ισχυρό ρόλο για ένα ΔΝΤ πέραν της κρίσης. Η διεθνής συνεργασία σε θέματα υλοποίησης πολιτικών, η οποία απέδωσε όσον αφορά στην αποφυγή της ολικής χρηματοοικονομικής κατάρρευσης, θα πρέπει να συνεχισθεί μετά την κρίση, λαμβάνοντας τη μορφή μιας τακτικής συνεργασίας σε επίπεδο υπουργών στο πλαίσιο του G20, υποστηριζόμενης από τις αναλύσεις του ΔΝΤ.
Ομως, η συνεχής πολιτική στήριξη του ΔΝΤ θα πρέπει να βασίζεται στην αμεροληψία του ίδιου του οργανισμού. Τα ποσοστά συμμετοχής καθώς και η επιρροή στους διεθνείς χρηματοοικονομικούς οργανισμούς θα πρέπει να βασίζονται στο οικονομικό βάρος των χωρών καθώς και στη δυνατότητα οικονομικής συνεισφοράς τους. Για αυτό το λόγο, η επικείμενη αναθεώρηση των ποσοστών θα πρέπει να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα σε χώρες οι οποίες σήμερα υποεκπροσωπούνται, ιδιαίτερα οι προερχόμενες από τις δυναμικά ανερχόμενες οικονομίες.
O AGE BAKKER, είναι γενικός διευθυντής του ΔΝΤ εκπροσωπώντας την Ολλανδία και άλλες 12 χώρες, οι περισσότερες από την Ανατολική Ευρώπη
(Από την εφημερίδα Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 04/11/2009)