«Το περιβάλλον στις αστικές περιοχές»! Αυτή η φράση κρύβει μέσα της τα οξύμωρα της ελληνικής πραγματικότητας. Στις περισσότερες πόλεις της Ελλάδας, και ιδίως στην Αθήνα, πολύ φοβάμαι πως το «περιβάλλον» -ως έννοια και τρόπος ζωής- έχει εκλείψει προ πολλού.
Θα μπορούσαμε να... μηρυκάζουμε τα προβλήματα και να αναζητούμε για μία ακόμη φορά τα αίτια που μας οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση, αλλά έχω την εντύπωση πως απλώς θα σπαταλήσουμε λίγη ακόμα φαιά ουσία.
Το στοίχημα είναι να κατανοήσουμε μεν τους λόγους που φτάσαμε έως εδώ, όμως προέχει πλέον να χαράξουμε μια νέα γραμμή πλεύσης για καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, για επαναφορά του «περιβάλλοντος» στην καθημερινότητά μας. Υπό συνθήκες κλιματικής αλλαγής, μάλιστα, κάτι τέτοιο φαντάζει ακόμα πιο επιτακτικό.
Στις 16 Σεπτεμβρίου το WWF Ελλάς, σε συνεργασία με το «εθνικό αστεροσκοπείο αθηνών», ανακοίνωσε την έκθεση «το "αύριο" της Ελλάδας» όπου περιέχονται προβλέψεις, βάσει μοντέλων, για την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών στην Ελλάδα την περίοδο 2020-2050. Το κύριο συμπέρασμα της έκθεσης δύναται να αποδοθεί με λίγες λέξεις: «ανυπόφορες πόλεις, απειλούμενος τουρισμός, δύσκολες μέρες για τη γεωργία, εθνικοί δρυμοί σε κίνδυνο, εξαιτίας της διογκούμενης κλιματικής απειλής».
Οι κάτοικοι της Αθήνας -όπως και του συνόλου σχεδόν των αστικών περιοχών της χώρας- προβλέπεται να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερες δυσκολίες στις συνθήκες διαβίωσης ελέω της κλιματικής αλλαγής. Συχνότερα κύματα καύσωνα, μεγαλύτερη δυσφορία τη νύχτα από το συνδυασμό ιδιαίτερα ζεστών νυχτών και υγρασίας, κίνδυνος για αυξημένα πλημμυρικά φαινόμενα, είναι οι κυριότερες αναμενόμενες παρενέργειες από την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Σε περίπτωση μάλιστα που δεν ληφθούν μέτρα για την άμβλυνση αυτών των επιπτώσεων και συνεχίσουμε στη σημερινή ανεπαρκή διαχείριση των «θερμών συνθηκών» θα οδηγηθούμε στην όξυνση ακόμη ενός «τρελού» και άκρως ελληνικού φαινομένου: του φαύλου κύκλου των κλιματιστικών. Με απλά λόγια, το φαινόμενο λειτουργεί ως εξής: περισσότερη ζέστη, περισσότερες ώρες λειτουργίας του κλιματιστικού, περισσότερη έκλυση θερμότητας στις πόλεις, αύξηση του φαινομένου της θερμικής νησίδας, δηλαδή της παγίδευσης θερμότητας, αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, και πάλι από την αρχή! Μια κατάσταση διόλου ικανοποιητική.
Η βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών στην Αττική μπορεί και πρέπει να γίνει άμεσα, γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου, αλλά και γιατί οι συνθήκες είναι ήδη πολύ άσχημες. Η ποιότητα ζωής στο «κλεινόν άστυ» έχει πέσει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Θα συμφωνήσω πως «μαγικές» λύσεις δεν υπάρχουν. Ακόμα και έτσι, όμως, μπορούμε σήμερα κιόλας να προχωρήσουμε σε βασικές ρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την καθημερινότητά μας.
Ιδού μερικές από τις προτάσεις που αν εφαρμοστούν θα δώσουν έναν «αέρα αισιοδοξίας» στους κατοίκους της πολύπαθης Αττικής (χωρίς σειρά προτεραιότητας):
-
Δημιουργία πράσινων οάσεων στο κέντρο της πόλης
-
Παρεμβάσεις προστασίας των αδόμητων χώρων
-
Προστασία ή/και επέκταση των περιαστικών δασών
-
Παροχή κινήτρων και νομικού πλαισίου για εναλλακτικούς τρόπους δροσισμού και αποτελεσματική μόνωση κατοικιών
-
Δημιουργία συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων με έμφαση στην ανακύκλωση
-
Ριζικές αλλαγές στις μεταφορές με την παροχή κινήτρων για χρήση μαζικών μέσων μεταφοράς, παράλληλα με τη δημιουργία αντικινήτρων για την οδήγηση στο κέντρο της πόλης.
«Καλά τα λες», θα μου πείτε, «αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά». Συμφωνώ! Και εσείς, όμως, θα πρέπει να συμφωνήσετε πως δεν έχουμε περιθώριο για άλλη αδιαφορία. Το περιβάλλον πρέπει να αποτελεί πάγιο αίτημά μας προς την κυβέρνηση, αλλά και τους δημάρχους. Το περιβάλλον, επίσης, πρέπει να γίνει δικό μας προσωπικό στοίχημα, αφήνοντας κατά μέρος τον «ωχαδερφισμό» που μαστίζει την ελληνική κοινωνία. Γιατί κακά τα ψέματα: ακόμα και τα καλύτερα μέτρα πολιτικής θα πάνε στράφι, αν εμείς οι ίδιοι δεν φανούμε διατεθειμένοι να αλλάξουμε.
Και πιστέψτε με. Δεν είναι «μαγκιά» να πετάς όπου βρεις τα σκουπίδια σου. Δεν είναι «μαγκιά» να μην ανακυκλώνεις. Δεν είναι «μαγκιά» να ανοίγεις στο φουλ τη θέρμανση, ενώ έχεις ανοιχτά παράθυρα, δεν είναι «μαγκιά» να παίρνεις το αυτοκίνητό σου, όταν μπορείς να χρησιμοποιήσεις το μετρό ή το λεωφορείο.
Ας συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι όλα τελικά γυρνάνε πίσω σε εμάς, δυσχεραίνοντας τη ζωή μας (και το μέλλον των παιδιών μας).
Ο Αχιλλέας Πληθάρας είναι περιβαλλοντολόγος, υπεύθυνος εκστρατειώνν WWF-Ελλάς
(Αναδημοσίευση από www.ppol.gr)