Η κριτική που ασκείται σε μία νέα κυβέρνηση ενίοτε είναι σχηματική.
Κάποιοι καταγράφουν φύρδην μίγδην τις προεκλογικές δεσμεύσεις που είχε
αναλάβει ο εκάστοτε νέος πρωθυπουργός και, μετά, με κάθε ευκαιρία
ανασύρουν από το μπλοκάκι τους τα «ατράνταχτα» επιχειρήματα ότι η
κυβέρνηση είναι ασυνεπής. «Αλλα έλεγε, άλλα κάνει» είναι η συνήθης
επωδός. Πρόκειται για ένα είδος κριτικής πολύ απλοϊκής για να είναι
χρήσιμη, που τείνει να σύρει μια νέα κυβέρνηση σε ατραπούς μακριά από
τις λεωφόρους που σχεδίαζε να ακολουθήσει.
Το δυστύχημα είναι ότι
(και) στα έδρανα της συμπολίτευσης αρκετοί δείχνουν να αγνοούν πως οι
δεσμεύσεις δεν είναι κάποια στολισμένα πακετάκια εν σειρά τοποθετημένα
στα ράφια ενός σούπερ μάρκετ, απ’ όπου διαλέγεις και ρίχνεις στο καλάθι
όποιο έτυχε, όποιο γυαλίζει περισσότερο. Οτι η καθεμία δέσμευση έχει το
δικό της ειδικό βάρος, ρόλο και επίδραση. Οτι υπάρχουν ορισμένες που η
τήρησή τους επηρεάζει θετικά την υλοποίηση της συνολικής κυβερνητικής
πολιτικής, ενώ η αθέτησή τους μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική. Και
άλλες που μπορούν ή πρέπει να περιμένουν.
Στην αλυσίδα μέτρων και
πολιτικών που συνθέτουν την κυβερνητική πολιτική, οι προεκλογικές
δεσμεύσεις δεν είναι ομοιόμορφοι κρίκοι, με την ίδια αντοχή και
σημασία. Η επιλογή των κρίσιμων κρίκων είναι η πολιτική - τα άλλα είναι
παιγνιδάκια.
Ενίοτε, προκειμένου να μη διαλυθεί η αλυσίδα,
απαιτείται να αντικατασταθούν σημαντικοί κρίκοι. Το είχε πράξει ο κ.
Σημίτης όταν έγινε πρωθυπουργός, το 1996. Εως τότε ήταν αντίθετος στην
πολιτική της σκληρής δραχμής - μάλιστα, είχε αρθρογραφήσει εναντίον
της. Ως πρωθυπουργός, κατανόησε (με την επιμονή του κ. Λ. Παπαδήμου,
τότε διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος) ότι χωρίς την πολιτική της
σκληρής δραχμής δεν θα επιτευχθεί η κεντρική δέσμευσή του, η έγκαιρη
είσοδος της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Ετσι, ανέτρεψε
την ασκούμενη πολιτική και υιοθέτησε την πολιτική της σκληρής δραχμής,
για να μην ανατρέψει την ύψιστη προτεραιότητα - το ευρώ.
Σήμερα,
ο κρίσιμος κρίκος είναι το δημόσιο χρέος. Προεκλογικά και μετεκλογικά,
ο κ. Γ. Παπανδρέου δεσμεύτηκε ότι θα αφανίσει το χρέος, ώστε να μην
αφανισθεί η Ελλάδα. Λογικό είναι σε αυτόν τον στόχο να υποτάσσονται οι
άλλοι.
Διότι, το 2010 θα απαιτηθεί νέος δανεισμός 50 δισ. ευρώ -
εφόσον, βεβαίως, συγκρατηθεί το έλλειμμα στο 9,1% του ΑΕΠ. Για κάθε
διεύρυνση του spread κατά 100 πόντους, λοιπόν, θα πληρώνουμε στους
ξένους τραπεζίτες 500 εκατ. ευρώ επιπλέον. Αυτά θα αφαιρούνται από το
κοινωνικό κράτος και την ανάπτυξη.
Το τελικό κόστος θα είναι
μεγαλύτερο, διότι η επιβάρυνση των όρων δανεισμού του κράτους θα
επιφέρει μεγαλύτερη επιβάρυνση των όρων δανεισμού των τραπεζών και,
τελικά, μεγαλύτερη αύξηση των επιτοκίων για δάνεια επιχειρήσεων και
νοικοκυριών. Υπάρχει και χειρότερο σενάριο: Αν η διεύρυνση των srpeads
συνεχιστεί ανεμπόδιστα, ίσως η κατάσταση επιδεινωθεί τόσο ώστε θα
υποχρεωθούμε να πληρώσουμε το (βαρύ) τίμημα μιας εκτός ελέγχου,
αυτοτροφοδοτούμενης διαδικασίας υποτίμησης των κρατικών τίτλων: Δηλαδή,
οι αγοραστές να μας γυρίσουν την πλάτη και να περιμένουν να αγοράσουν
αργότερα φθηνότερα, ενώ οι ήδη κάτοχοι κρατικών τίτλων να αποφασίσουν
να τους πουλήσουν (όχι για να κερδοσκοπήσουν, αλλά) για να
προστατευθούν από περαιτέρω αύξηση της ζημιάς τους.
Το καλό
σενάριο είναι η μείωση του spread. Σε αυτήν, οδηγεί ένας δρόμος. Να
πεισθούν οι αγορές ότι θα υπάρξει δημοσιονομική εξυγίανση, θα
επιτευχθούν οι στόχοι του προϋπολογισμού 2010 και, επιπλέον, θα
κτυπηθεί το πρόβλημα στη ρίζα του (αφού από τον περιορισμό των δαπανών
το 2010 κατά 3,5 μονάδες του ΑΕΠ, μόνον η μία συνιστά οργανικό
περιορισμό, ενώ οι 2,5 είναι δαπάνες μη επαναλαμβανόμενες, άρα το
έλλειμμα θα διευρυνθεί το 2011 πάλι).
Οι ξένοι τραπεζίτες θα πεισθούν
μόνο με συγκεκριμένες δράσεις. Εφόσον άμεσα αποφασιστούν και
ανακοινωθούν, οι αγορές θα προεξοφλήσουν το όφελος στη δική τους γλώσσα
(των αριθμών) και τo spread θα μειωθεί. Η εξέλιξη αυτή θα είναι συνεπής
με το σύνολο των δεσμεύσεων και τη στρατηγική του Γ. Παπανδρέου. Η
αντίθετη, που προβάλλει στο όνομα της συνέπειας, ίσως τις υπονομεύσει.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 01/12/2009)