Ο
Αμερικανός πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα, επιβεβαίωσε τη γενική συναίνεση πριν δύο
εβδομάδες, όταν ανακοίνωσε ότι μια συμφωνία με συγκεκριμένες δεσμεύσεις δεν θα
γίνει εφικτή στην Κοπεγχάγη. Οι περιβαλλοντολόγοι και οι πολιτικοί σε πολλές
χώρες δήλωσαν απογοητευμένοι, αλλά έχουν πλέον μια ευκαιρία να διορθώσουν το
πρόβλημα που εμπόδισε την αποτελεσματική συνεργασία ως τώρα.
Οι
διεθνείς διαπραγματεύσεις για τη μείωση των εκπομπών των ρύπων που οδηγούν στην
Κλιματική Αλλαγή βρέθηκαν σε τέλμα εν μέρει λόγω των παρανοήσεων σχετικά με το
τι είναι δίκαιο. Η προσοχή έχει στραφεί στις εκπομπές, στον φορέα της ευθύνης
για τη μείωσή τους, στο κατά πόσο και στο μέχρι πότε.
Οι
Αμερικανοί δίνουν έμφαση στις συνολικές εκπομπές και θεωρούν την Ινδία και την
Κίνα ως μεγάλους ρυπαντές και συνενόχους. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση των
FT,
το 60% των Αμερικανών δήλωσαν ότι η Κίνα θα πρέπει να προχωρήσει στις
μεγαλύτερες μειώσεις εκπομπών.
Η
Ινδία και η Κίνα επικεντρώνονται στις αμερικανικές κατά κεφαλή εκπομπές (20
τόνοι για τις ΗΠΑ, 5 για την Κίνα και 2 για την Ινδία) και θεωρούν άδικο να
αναγκαστούν να προχωρήσουν σε μειώσεις. Δηλώνουν έκπληκτες για το γεγονός ότι
οι ΗΠΑ σκέφτονται να υιοθετήσουν εμπορικά μέτρα εναντίον τους και υιοθετούν μια
ρητορική με την οποία κατηγορούν τις πλούσιες χώρες ότι αυτές μόλυναν τον
πλανήτη και απαιτούν επανόρθωση.
Οι
πλούσιοι από την άλλη, ζητούν από τις αναπτυσσόμενες χώρες να αναλάβουν την
ευθύνη για τους πολυπληθείς λαούς τους και να συνυπολογίσουν τα θετικά που
έχουν προσφέρει οι ίδιοι, όπως την τεχνολογία. Στην ιστορία σπανίζουν οι
περιπτώσεις όπου προέκυψε κάτι καλό από μια τέτοια διαμάχη.
Αλλά
οι εκπομπές δεν είναι το βασικό ζήτημα. Οι άνθρωποι δεν καταναλώνουν εκπομπές,
αλλά βασικές ενεργειακές υπηρεσίες. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, δισεκατομμύρια
άτομα μαγειρεύουν χρησιμοποιώντας φωτιές με ξύλα σε παραγκουπόλεις (αντί να
χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και ηλεκτρισμό), εργάζονται σε χειρονακτικές
εργασίες σε αγροκτήματα (αντί να χρησιμοποιούν τρακτέρ) και περπατούν ή
ποδηλατούν στη δουλειά τους (αφού δεν διαθέτουν αυτοκίνητο). Η μείωση των
εκπομπών θα τους οδηγούσε στα όρια των συνθηκών διαβίωσης και σε ένα νέο
μεσαίωνα.
Οφείλουμε
να επανεξετάσουμε το τι είναι δίκαιο. Η έρευνά μας υποδεικνύει ότι η προσοχή
πρέπει να στραφεί όχι στις εκπομπές, αλλά στην πρόσβαση όλων στις βασικές
ενεργειακές υπηρεσίες, όπως η ασφαλής και εύκαιρη προετοιμασία του φαγητού, οι
άνετες θερμοκρασίες στο σπίτι και η ευκολία μετακίνησης. Ο στόχος πρέπει να
είναι η πρόσβαση των αναπτυσσόμενων χωρών σε αυτές τις υπηρεσίες σε ποσοστό
ανάλογο με αυτό των ανεπτυγμένων και με τη χρήση των τελευταίων πράσινων
τεχνολογιών.
Το
βασικό μας συμπέρασμα είναι ότι οι βελτιώσεις της τεχνολογίας σε ιστορικούς
όρους παρέχουν μικρή ελπίδα για την επίτευξη του στόχου της μείωσης των
εκπομπών κατά 50% ως το 2050. Αυτό ισχύει ακόμα και για τις πιο αποδοτικές
ενεργειακά οικονομίες, ακόμα και αν λάβουμε υπόψη τα όποια κέρδη από την
εξοικονόμηση ενέργειας από τους πλουσιότερους καταναλωτές. Η προοπτική της
επίτευξης των στόχων με τις αναπτυσσόμενες χώρες να μη θυσιάσουν τις
ενεργειακές τους ανάγκες, θα απαιτήσει τεχνολογικές εξελίξεις. Είτε υπάρχει ένα
μονοπάτι χαμηλού άνθρακα για το πρόβλημα της Κλιματικής Αλλαγής, είτε δεν
υπάρχει τίποτα απολύτως.
Ο
κόσμος πρέπει να κινηθεί απότομα προς αυτή την τεχνολογική αλλαγή. Για τη
διεθνή συνεργασία αυτό σημαίνει την εγκατάλειψη ή έστω την αναβολή της έμφασης
στη μείωση των εκπομπών, η οποία βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων.
Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες πρέπει να εγκαταλείψουν την απαίτηση για δεσμεύσεις από
τις αναπτυσσόμενες χώρες και πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι άνθρωποι εκεί θα
έχουν ίσα δικαιώματα στις ενεργειακές υπηρεσίες. Επίσης, πρέπει να τους
βοηθήσουν να τις αποκτήσουν με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό κόστος.
Ως
αντάλλαγμα, η Κίνα, η Ινδία και οι υπόλοιπες χώρες οφείλουν να υιοθετήσουν
εθνικούς στόχους για την ενεργειακή ένταση. Η Κίνα ήδη κινήθηκε προς αυτή την
κατεύθυνση και η Ινδία την εξετάζει. Όλες οι χώρες θα πρέπει να είναι δεκτικές
σε μια διεθνή εποπτεία των στόχων αυτών, η οποία θα αποτελέσει και τη βάση της
μεταφοράς τεχνολογίας.
Τέλος,
οι μεγάλοι ρυπαντές θα χρειαστεί να δαπανήσουν σημαντικά ποσά στην έρευνα για
τις πράσινες τεχνολογίες, τα οποία θα δημιουργήσουν και δεσμεύσεις για τις
αγορές εκ των προτέρων. Επίσης, θα πρέπει να επικεντρωθούν στην πρόκληση της
δημιουργίας ενός διεθνούς καθεστώτος πνευματικών δικαιωμάτων για την καθαρή
ενέργεια, το οποίο θα ισορροπεί την ανάγκη κινήτρων για την τεχνολογία με την
ραγδαία εξάπλωσή της. Οφείλουμε να αποφασίσουμε μια νέα αρχή για τις
διαπραγματεύσεις: Να θέσουν οι χώρες ως προτεραιότητα την εξάλειψη των
ανισοτήτων στις ενεργειακές ευκαιρίες.
(από
τους
Financial Times, 18/11/2009
)