Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, η πρόοδος προήρθε από το όραμα μεγάλων αλλαγών, ακόμα κι αυτές που ο κόσμος τις θεωρούσε ανέφικτες, και από τον αγώνα να υπερβούμε εμπόδια που έμοιαζαν ανυπέρβλητα. Σήμερα αντιμετωπίζουμε μια παγκόσμια πρόκληση που επί πολλές δεκαετίες έως σήμερα η λύση της έμοιαζε απρόσιτη -τεχνικά αδύνατη, οικονομικά ανυπόφορη, πολιτικά ανέφικτη.
Αλλά η καταστροφική κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον πιο ακατανίκητη από την δουλεία, την καταπίεση των γυναικών, τη μαζική ανεργία ή τον πυρηνικό πόλεμο. Τις επόμενες δύο εβδομάδες έχουμε τη δυνατότητα να συνεργαστούμε, ως αληθινά παγκόσμια κοινότητα, και να λάβουμε τις πρώτες κρίσιμες αποφάσεις που θα αντιστρέψουν την πορεία της.
Σήμερα ήδη, μαζί με τη Νορβηγία και την Αυστραλία, το Ηνωμένο Βασίλειο κάνει ένα παραπάνω βήμα προς μια συνθήκη της Κοπεγχάγης: δημοσιοποιούμε ένα κοινό πλαίσιο για τη μακροπρόθεσμη μεταφορά πόρων προς τις αναπτυσσόμενες χώρες που θα ελαφρύνουν το κόστος της προσαρμογής τους.
Ας μην αμφιβάλει κανείς για τις συντριπτικές επιστημονικές αποδείξεις στις οποίες στηρίζεται η σύνοδος της Κοπεγχάγης. Η «διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή» (IPCC) συσπειρώνει 4,000 επιστήμονες από τις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Η πιο πρόσφατη εργασία τους μάλιστα προσέθεσε στο ογκώδες και πολυποίκιλο σώμα τεκμηρίων περί ύπαρξης ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η θεμελιακή σημασία αυτών των στοιχείων δεν είναι δυνατό να αντιπαρατίθεται με μερικά υποκλεμμένα ηλεκτρονικά μηνύματα από κάποιο πανεπιστημιακό ερευνητικό κέντρο. Αντιθέτως, η κακοήθης και αντιεπιστημονική αντίδραση που πυροδότησε η δημοσίευση αυτών των ηλεκτρονικών μηνυμάτων αποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι το διακύβευμα.
Ο σκοπός των αρνητών της κλιματικής αλλαγής είναι σαφής, και ο χρονισμός των κινήσεών τους μόνο συμπτωματικός δεν είναι: αυτό που επιθυμούν είναι να αποσταθεροποιήσουν και να υπονομεύσουν τις προσπάθειες των κρατών που συρρέουν από σήμερα (χθες) στην Κοπεγχάγη.
Ο λόγος που το κάνουν αυτό είναι πως αν επιδείξουμε αναγκαία πολιτική βούληση και εξασφαλίσουμε τη φιλόδοξη συμφωνία που έχουμε ανάγκη, η Κοπεγχάγη πρόκειται να αναδειχθεί σε ιστορικό σημείο καμπής που θα αντιστρέφει την πορεία που ακολουθεί η ανθρωπότητα τα τελευταία 200 χρόνια.
Όλο αυτό το διάστημα η ευημερία μας βασίστηκε στα ορυκτά καύσιμα και στην υλοτομία. Τώρα χρειάζεται να δημιουργήσουμε ευημερία και ποιότητα ζωής όχι πια προσθέτοντας CO2 στην ατμόσφαιρα, αλλά αφαιρώντας το.
Χρειάζεται κοντολογίς να οικοδομήσουμε μια νέα οικονομία χαμηλών ανθρακικών εκπομπών. Και όχι μόνο στη χώρα μας: σκοπός μας πρέπει να είναι αυτό να αφορά όλες τις μεγάλες οικονομίας του κόσμου.
Που σημαίνει αλλαγή· στροφή από την ενεργειακή δικτατορία των παραδοσιακών ορυκτών καυσίμων· μετάβαση προς την αποτελεσματικότητα, αυτάρκεια και ασφάλεια ενεργειακών συστημάτων χαμηλών ανθρακικών εκπομπών, που θα αποτελέσουν την επόμενη δεκαετία το μοχλό της ανάπτυξης και της δημιουργίας απασχόλησης.
Όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλο πρόταγμα κοινωνικού και οικονομικού μετασχηματισμού προς όφελος του παγκόσμιου και δημοσίου συμφέροντος, θα υπάρξουν πληττόμενα συμφέροντα που θα προσπαθήσουν να το ματαιώσουν. Οπότε θα συνεχίσω εκθέτοντας τεκμήρια, επιστημονικά και ηθικά επιχειρήματα προσπαθώντας να αντιμετωπίσω όλους τους αντιπεριβαλλοντιστές και συντηρητικούς λουδίτες του κλίματος, που επιχειρούν να σταθούν εμπόδιο στο δρόμο της προόδου.
Καθώς εισερχόμαστε σε δύο εβδομάδες διαπραγματεύσεων, ως βρετανική κυβέρνηση έχει αποσαφηνίσει πλήρως τι θέλουμε να πετύχουμε. Σκοπός μας είναι μια αποτελεσματική και παγκόσμια συμφωνία που θα πρέπει να μετασχηματισθεί σε νομικό δεσμευτικό πλαίσιο εντός έξι το πολύ μηνών. Η συμφωνία θα πρέπει να αποσκοπεί σε λιγότερο από 2οC υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτό σημαίνει μείωση κατά 50% τουλάχιστο των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων έως το 2050. Την ίδια ώρα, η συμφωνία θα πρέπει να βοηθά τις φτωχότερες και πιο ευάλωτες χώρες, ώστε να κατορθώσουν να προσαρμοστούν στις κλιματικές συνέπειες που είναι αναπόφευκτες και που πολλές εξ αυτών τις βιώνουν ήδη.
Ενώ τις προηγούμενες εβδομάδες πραγματοποιήσαμε μεγάλες προόδους, μένει ακόμα να κάνουμε πολλά.
Πρώτον, όλες οι χώρες χρειάζεται να επιδιώξουν υψηλούς, φιλόδοξους στόχους σε ότι αφορά τον περιορισμό των εκπομπών τους και την αύξηση των εκπομπών τους. Πολλές χώρες έχουν υποσχεθεί μέτρα εξαρτώντας την τήρησή τους από τη στάση των υπολοίπων χωρών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ιδίως έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εκπομπές θερμοκηπικών αερίων κατά 30%, αν η συμφωνία είναι αρκετά ισχυρή. 'Αλλοι, σαν την Αυστραλία ή την Ιαπωνία, προχώρησαν σε παρόμοιες υποσχέσεις. Έτσι στην Κοπεγχάγη χρειάζεται να εξασφαλίσουμε πως όλες οι χώρες θα κινηθούμε προς το ανώτερο όριο των φιλοδοξιών μας, ώστε κι άλλες χώρες να κάνουν το ίδιο και να δημιουργηθεί ένας ενάρετος κύκλος αμοιβαίας αλληλοϋποστήριξης.
Δεύτερον, χρειάζεται μια χρηματοδοτική συμφωνία που θα βοηθήσει τις αναπτυσσόμενες χώρες να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Το χρήμα είναι απαραίτητο, τόσο για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής όσο και για την προσαρμογή τους -επενδύσεις σε μορφές αποτελεσματικής ενέργειας χαμηλών ανθρακικών εκπομπών, πράσινες τεχνολογίες, διεθνή συνεργασία και (ίσως το σημαντικότερο) εφαρμογή πολιτικών δραστικής μείωσης της αποψίλωσης των τροπικών δασών στις χώρες που διαθέτουν τέτοια δάση.
Αυτός είναι ο λόγος που στη σύνοδο της Κοινοπολιτείας του προηγούμενου Σαββατοκύριακου πρότεινα, και η Κοινοπολιτεία απεδέχθη, ένα ταμείο εφαρμογής της Κοπεγχάγης που θα ενισχύει οικονομικά τις αναπτυσσόμενες χώρες, όχι απλά από το 2013 αλλά από σήμερα, αρχίζοντας από του χρόνου και φθάνοντας σταδιακά τα 7 δις ευρώ ετησίως από το 2012. Είμαι ενθουσιασμένος που ο πρόεδρος Ομπάμα (Obama) όχι απλά θα πάει στην Κοπεγχάγη ώστε να συμβάλει προσωπικά σε συμφωνία, αλλά είναι αποφασισμένος να ηγηθεί στο εγχείρημα αυτό. Μαζί με τους προέδρους Σαρκοζί (Sarkozy), την καγκελάριο Μέρκελ (Merkel) και τον πρωθυπουργό Ραντ (Rudd) έχει δεσμευτεί προσωπικά πως η χώρα του θα εκπληρώσει το καθήκον της. Αυτή την εβδομάδα θα ζητήσω από όλη την ΕΕ να κάνει το ίδιο.
Όπως λένε τα συμπεράσματα της συνόδου της Κοινοπολιτείας στην Κοπεγχάγη θα χρειαστεί επίσης να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης των αναπτυσσομένων κρατών ώστε να υποστηρίξουμε την προσαρμογή και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εκ μέρους τους. Ο κόσμος πρέπει να είναι βέβαιος πως η συμφωνία θα εξασφαλίσει τις απαιτούμενες μειώσεις των εκπομπών ρύπων παγκοσμίως. Αλλά αυτό σημαίνει πως οι αναπτυσσόμενες χώρες θα μπορούν να σχεδιάσουν έγκυρα και μακροπρόθεσμα τις σχετικές επενδύσεις. Οπότε χρειάζεται να εξετάσουμε ένα σύστημα «χρηματοδότησης στη βάση αποτελεσμάτων», όπου τα σχέδια για μείωση των θερμοκηπικών αερίων ή για βιώσιμη διαχείριση των δασών θα χρηματοδοτούνται μακροπρόθεσμα, στη βάση της μείωσης στις εκπομπές που έχει ήδη επιτευχθεί.
Τρίτον, χρειάζεται να σχεδιάσουμε ένα «μηχανισμό διαφάνειας» σύμφωνα με τον οποίο όλες οι χώρες θα μπορούν ανά πάσα στιγμή να ξέρουν τι συμβαίνει όχι μόνο στη χώρα τους, αλλά και στα υπόλοιπα κράτη. Αν θέλουμε να θέσουμε σε λειτουργία ένα παγκόσμιο μηχανισμό αμοιβαίας εμπιστοσύνης, θα πρέπει να εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλο.
Όταν είπα για πρώτη φορά πως οι ηγέτες των μεγάλων χωρών όφειλαν να παρευρεθούν στην Κοπεγχάγη, ήθελα να μειώσω όσο το δυνατό περισσότερο τις πιθανότητες αποτυχίας. Τελικά πάνω από 100 ηγέτες θα παρευρεθούν προσωπικά στη σύνοδο. Αν δεν καταλήξουμε σε φιλόδοξη συμφωνία έως την επόμενη εβδομάδα, αυτό θα ισοδυναμεί με καταδικαστική απόφαση της γενιάς μας -και τα παιδιά μας δε θα μας το συγχωρέσουν. Από την πλευρά μου, θα κάνω ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό ώστε να πετύχουμε.
Κάποτε η ιστορία φθάνει σε σημεία καμπής. Για χάρη της γενιάς μας, η καμπή του 2009 πρέπει να υλοποιηθεί.
Ο Gordon Brown είναι Εργατικός πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας
(Αναδημοσίευση από το www.ppol.gr)