«Οι αντιδράσεις κατά του λιθάνθρακα δεν ήταν τόσο «αυθόρμητες», «οι συνδικαλιστές της ΔΕΗ καθώς και άλλοι εξωτερικοί προς την επιχείρηση φορείς έχουν εδραιώσει την πεποίθηση ότι πρέπει να έχουν καθοριστικό λόγο στα διοικητικά δρώμενά της», «η παραμονή της ΔΕΗ υπό δημόσιο έλεγχο είναι κατά τη γνώμη μου ενδεδειγμένη». Αυτά και πολλά άλλα, εξίσου ενδιαφέροντα, αναφέρει στον σημερινό, πρώτο απολογισμό, της θητείας του στη ΔΕΗ, ο απερχόμενος επικεφαλής της κ. Τάκης Αθανασόπουλος στη συνέντευξη που ακολουθεί. Πάντως, για το ότι πήγε στην Χαλκοκονδύλη, δεν μετανιώνει.
– Κύριε πρόεδρε σε δύο ημέρες παραδίδετε τη σκυτάλη της Διοίκησης της ΔΕΗ -της μεγαλύτερης βιομηχανίας της χώρας- στον καθηγητή κ. Αρθούρο Ζερβό. Ποια θα ήταν η κυριότερη «συμβουλή» που θα του δίνατε;
– Η «συμβουλή» που θα έδινα στον κ. Ζερβό είναι ότι η ΔΕΗ είναι, όπως είπατε, μια πολύ μεγάλη επιχείρηση με δραστηριότητες σε κάθε γωνιά της Ελλάδος και έρχεται σε επαφή με όλους τους Ελληνες. Είναι βέβαιο ότι κάποιες από τις αποφάσεις του πάντα θα ικανοποιούν μια μερίδα από τους συμπολίτες μας, συγχρόνως όμως θα δυσαρεστούν μια άλλη. Εκείνο όμως που έχει σημασία, είναι οι αποφάσεις του να ευθυγραμμίζονται με το μακροχρόνιο συμφέρον της Επιχείρησης, το οποίο στην ουσία δεν είναι άλλο από τη σταθερή συμβολή της στην οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία της χώρας μας.
– Να περάσουμε στο «καυτό θέμα» του λιθάνθρακα, για τον οποίο δεχθήκατε αναρίθμητες «επιθέσεις». Επιμένετε στη χρήση του και στη συμμετοχή του στο ενεργειακό μείγμα της χώρας; Πώς βλέπετε σήμερα τις αντιδράσεις;
– Οι αντιδράσεις κατά του λιθάνθρακα δεν ήταν τόσο «αυθόρμητες» όσο εκ πρώτης όψεως φάνηκαν σε κάποιον που δεν γνωρίζει το θέμα. Η αντίθεση στη συνεργασία της ΔΕΗ με τη RWE ήταν αυτό που ενεργοποίησε, για διαφορετικούς λόγους βέβαια, πολλές πλευρές κάτω από τη σημαία της αντίθεσης στον λιθάνθρακα. Το αποτέλεσμα ήταν ουσιαστικά η «δαιμονοποίηση» του καυσίμου πριν καν αξιολογηθούν οι επιπτώσεις του στους τρεις πυλώνες του ενεργειακού σχεδιασμού της χώρας μας, δηλαδή: Την ασφάλεια εφοδιασμού σε ηλεκτρική ισχύ και ενέργεια, την παροχή της παραγόμενης ενέργειας σε όσο το δυνατόν χαμηλότερη τιμή και την προστασία του περιβάλλοντος. Πρέπει να τονιστεί ότι μια σωστή ενεργειακή πολιτική για τη χώρα πρέπει να ικανοποιεί και τους τρεις πυλώνες του ενεργειακού σχεδιασμού.
– Επικριθήκατε ιδιαίτερα για το θέμα των αυξήσεων των τιμολογίων της ΔΕΗ. Ούτε ένας από τους πολιτικούς δεν βρέθηκε να σας υποστηρίξει, αλλά αντίθετα οι πάντες σας κατέκριναν. Τι μπορείτε σήμερα να τους πείτε για το θέμα αυτό τώρα που δεν θα είσθε στο «τιμόνι» της ΔΕΗ;
– Να ξεκαθαρίσω ότι και εγώ είμαι υπέρ των χαμηλών τιμών. Οχι όμως χαμηλότερων απ’ ό,τι πρέπει. Κι αυτό διότι η σωστή τιμολόγηση των προϊόντων/υπηρεσιών μιας κοινωφελούς εταιρείας, όπως είναι η ΔΕΗ, είναι πολύ σημαντικό θέμα. Εάν σήμερα υποτιμολογούνται τα προϊόντα/ υπηρεσίες της, απλά μεταθέτουμε την επιβάρυνση στο μέλλον, δηλαδή στις επόμενες γενιές. Η συζήτηση για το εάν οι τιμές της ΔΕΗ είναι φιλικές προς τον καταναλωτή ή όχι, πρέπει να γίνεται μετά τη σύγκρισή τους με τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας που πληρώνουν οι καταναλωτές στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Απ’ αυτή τη σύγκριση θα προκύψει ότι οι Ελληνες καταναλωτές απολαμβάνουν σήμερα τις χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη των 15.
– Είναι τελικά η ρήτρα καυσίμων μια σωστή ρύθμιση; Ποιον συμφέρει σε τελική ανάλυση;
– Τα οικονομικά αποτελέσματα μιας κοινωφελούς εταιρείας με ρυθμιζόμενα τιμολόγια δεν πρέπει να επηρεάζονται από τις μεταβολές εξωγενών παραγόντων. Για τον λόγο αυτό και προκειμένου να περιορισθεί η διακύμανση των οικονομικών αποτελεσμάτων που απορρέει από τις μεταβολές στις τιμές των καυσίμων, είναι αναγκαία η εφαρμογή μιας δίκαιης ρήτρας καυσίμου, η οποία θα δρα σαν ουδέτερος μηχανισμός μεταξύ της Εταιρείας και του καταναλωτή. Με απλά λόγια, με τη ρήτρα καυσίμου θα επιβαρύνονται οι καταναλωτές όταν αυξάνονται οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου και αντίστοιχα θα ωφελούνται όταν οι τιμές θα μειώνονται.
– Οι συχνές καταλήψεις του γραφείου σας από τη ΓΕΝΟΠ, η διάλυση διοικητικών συμβουλίων της ΔΕΗ, η «φυγή» σε ξενοδοχεία ήσαν σύνηθες θέμα των εφημερίδων εδώ και τρία χρόνια. Τελικά «ποιος κυβερνάει τη ΔΕΗ»; Η Διοίκηση ή οι συνδικαλιστές; Ποια πρέπει να είναι τα όρια μεταξύ αυτών των δύο οργάνων;
– Είναι γεγονός ότι, εδώ και πάρα πολλά χρόνια -δύο με τρεις δεκαετίες-, οι συνδικαλιστές της ΔΕΗ έχουν εδραιώσει την πεποίθηση ότι πρέπει να έχουν καθοριστικό λόγο στα διοικητικά δρώμενα της Επιχείρησης, πέραν των όσων προβλέπονται στο Καταστατικό της. Δεν είναι όμως οι μόνοι, καθώς και άλλοι εξωτερικοί προς την επιχείρηση φορείς έχουν παρόμοια άποψη. Αυτή τη διαπίστωση την έκανα αμέσως μόλις ήρθα στη ΔΕΗ και αυτό, σε συνδυασμό με την εμμονή μου στον βασικό κανόνα της εταιρικής διακυβέρνησης, που θέλει τα διοικητικά όργανα μιας επιχείρησης να έχουν την απόλυτη ευθύνη κάθε διοικητικής απόφασης, συντέλεσαν στην απόλυτη ρήξη μου με την ηγεσία της ΓΕΝΟΠ. Η ΓΕΝΟΠ εξαπέλυσε όλη τη μήνιν της πάνω μου, χρησιμοποίησε κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο και έδωσε πάρα πολλές μάχες. Κέρδισε τις περισσότερες από αυτές. Δεν κέρδισε όμως τον Πόλεμο, αυτόν της συνδιοίκησης.
Χαίρομαι για την εμπειρία που είχα
– Αν μπορούσατε να προβλέψετε τις δυσκολίες που αντιμετωπίσατε κατά καιρούς με την κυβέρνηση, τα ΜΜΕ, τα συνδικάτα και τις τοπικές κοινωνίες, θα είχατε αναλάβει τον ρόλο του διοικητή της ΔΕΗ;
– Παρά το γεγονός ότι δεν επιθυμούσα να αναλάβω τη ΔΕΗ όταν αυτό περισσότερο από μία φορά μου προτάθηκε, ομολογώ, τώρα που φεύγω, ότι η τρίχρονη θητεία μου σ’ αυτή την επιχείρηση ήταν πλούσια σε εμπειρίες, προκλήσεις αλλά και υπέρμετρες δυσκολίες. Ωστόσο, όλα αυτά μου έδωσαν την ευκαιρία να δοκιμάσω τις αντοχές μου στα ανώτατα όριά τους - τουλάχιστον έτσι αισθανόμουν μερικές φορές. Χαίρομαι που δέχτηκα να έλθω στη ΔΕΗ. Αναμφίβολα είναι μια ασυνήθιστα περίεργη και δύσκολη εμπειρία, αξίζει όμως να τη βιώσεις, ιδιαίτερα εάν σταθείς και τυχερός και βγεις ηθικά και κοινωνικά αλώβητος. Θέλω να ευχαριστήσω τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και τους εργαζόμενους που συνέβαλαν σ’ αυτό.
Η επιχείρηση πρέπει να μείνει στο Δημόσιο
– Πρόσφατα ο κοινοτικός επίτροπος Pielbags ανέφερε ότι θα πάρει μέτρα επειδή έχει καθυστερήσει ο νομικός διαχωρισμός της ΔΕΗ. Αυτό είναι ένα ακόμη θέμα που σας έφερε αντιμέτωπο με τη ΓΕΝΟΠ. Τι θα συμβουλεύατε σήμερα την υπουργό κ. Μπιρμπίλη για το θέμα αυτό;
– Θα έλεγα στην κυρία υπουργό αυτό που είχα πει και στον υπουργό Ανάπτυξης πριν από δύο χρόνια, όταν έθεσα το θέμα του νομικού διαχωρισμού των μονοπωλιακών από τις ανταγωνιστικές δραστηριότητες της ΔΕΗ: Η ΔΕΗ είναι σήμερα η μόνη εταιρεία στην Ευρώπη που δεν έχει προχωρήσει στο νομικό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της. Κάτι τέτοιο θα της επιτρέψει, διατηρώντας στο ακέραιο το ιδιοκτησιακό της καθεστώς, να εξασφαλίσει την έξωθεν καλή μαρτυρία στους άλλους παίκτες της αγοράς καθώς και στους φορείς για τις διακριτές αποστάσεις που πρέπει να έχουν οι μονοπωλιακές από τις ανταγωνιστικές δραστηριότητές της.
– Τελικά πρέπει να προχωρήσει η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ ή πρέπει να εξακολουθήσει να είναι υπό δημόσιο έλεγχο;
– Ο κλάδος της ηλεκτρικής ενέργειας αποτελεί τον κινητήριο μοχλό για την οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία μιας χώρας. Στην Ελλάδα, λόγω του μικρού πληθυσμού της και της γεωπολιτικής θέσης της που προσφέρει σημαντικές δυνατότητες διασυνδέσεων με άλλες χώρες για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, η παραμονή της ΔΕΗ υπό δημόσιο έλεγχο είναι κατά τη γνώμη μου ενδεδειγμένη.
Ωστόσο, γι’ αυτό υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: Και αυτή είναι η αφοσίωση των διοικητικών στελεχών της ΔΕΗ και η δέσμευσή τους στην επιδίωξη των στόχων της επιχείρησης ώστε να μπορούν να λειτουργούν αποστασιοποιημένα από κάθε άλλο συμφέρον και δεσμεύσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η εγκατάλειψη παλαιών συνηθειών και πρακτικών που ταυτίζουν τα διοικητικά στελέχη με τους εργαζόμενους ή με τα μέλη της συντεχνίας τους, και η αντικατάστασή τους με πρακτικές όπως η ευθύνη να σκέπτονται, να προτείνουν και να αποφασίζουν με μοναδικό γνώμονα το συμφέρον της Επιχείρησης που δεν είναι άλλο από την, κατά τρόπο εξισορροπητικό, ικανοποίηση των προσδοκιών των ενδιαφερομένων μερών.
Επίσης, τα στελέχη της ΔΕΗ οφείλουν να διέπονται από επαγγελματική ικανότητα και διοικητική εξουσία για να μπορούν να λειτουργούν αυτόνομα ως παράγοντες λήψης αποφάσεων, «to stand on their own right» όπως αναφέρει ο Peter Drucker. Αν τηρηθεί αυτή η αρχή, τότε ο διοικητικός έλεγχος και οι κατευθύνσεις θα είναι πιο ισχυροί και περισσότερο επικεντρωμένοι στους στόχους της επιχείρησης.
Εάν για οποιοδήποτε λόγο δεν είναι δυνατόν να εξασφαλιστεί στο ακέραιο αυτή η προϋπόθεση, τότε μια εξέλιξη τύπου ΟΤΕ ή Ολυμπιακής είναι μονόδρομος. Την προηγούμενη τριετία έγιναν μεγάλες και συντονισμένες προσπάθειες για να αποφευχθούν συμπτώματα Ολυμπιακής. Οι προσπάθειες αυτές όμως είναι συνεχείς και θα πρέπει να καταβληθούν με συνέπεια, ιδιαίτερα από όσους θέλουν να υπερασπισθούν τον δημόσιο χαρακτήρα της ΔΕΗ.
(Συνέντευξη του κ. Τ. Αθανασόπουλου στον Κ. Γιώργο Mαντέλα, από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 13/12/2009)