Τα τελευταία χρόνια, η εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό
φυσικό αέριο και η ευαισθησία της στις κρίσεις της Μόσχας με το Κίεβο προκάλεσαν
ανησυχίες. Λίγοι όμως αντιλαμβάνονται την ευκαιρία που παρουσιάζεται για τις κυβερνήσεις
και τους ευρωπαϊκούς ενεργειακούς ομίλους να αναλάβουν δράση ενάντια στη Ρωσία.
Ο κλάδος του φυσικού αερίου ακολούθησε παραδοσιακά τους ευρύτερους
οικονομικούς κύκλους, ενώ ακόμα και σε δυσχερείς περιόδους υπήρχε περιθώριο για
έστω και μικρή ανάπτυξη. Πρόσφατα, για πρώτη φορά μεταπολεμικά, οι χώρες της Ε.Ε.
μείωσαν την ζήτησή τους για αέριο και ηλεκτρισμό. Η ζήτηση φυσικού αερίου έχει
μειωθεί κατά 7% ή 36 δις κ.μ. και ανέρχεται στα 499 δις κ.μ. φέτος, από 535 δις
πέρυσι. Ο κλάδος δεν περιμένει επιστροφή στα επίπεδα του 2008 πριν το 2012-13.
Η υπερπροσφορά έρχεται ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στην παροχή
των αγωγών και την μεγέθυνση της παραγωγής σε χώρες όπως το Κατάρ, η Νορβηγία
και η Αλγερία, όπως αναφέρουν οι
FT. Εξαίρεση αποτελεί η Ρωσία, η οποία έχει μειώσει την παραγωγή της
φέτος κατά 25%. Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη για τα επόμενα τρία χρόνια περίπου
δεν θα έχει τόσο ανάγκη το ρωσικό αέριο.
Η Ρωσία χάνει ένα μερίδιο της ευρωπαϊκής αγοράς, καθώς αρνείται
να προσαρμόσει τις τιμές της στις συνθήκες που επικρατούν. Οι υπόλοιποι
παραγωγοί, όπως το Κατάρ έχουν ήδη σπεύσει να εκμεταλλευτούν το γεγονός αυτό.
Την ίδια στιγμή, η αυξανόμενη παραγωγή του
LNG
έχει διεθνοποιήσει την σχετική αγορά,
αφού καθίσταται πιο εύκολη η μεταφορά του.
Οι Ρώσοι τα γνωρίζουν αυτά και απαντούν με την κατασκευή
αγωγών προς το ευρωπαϊκό δίκτυο. Επίσης, θεωρούν ότι σε τρία χρόνια η
υπερπροσφορά θα μετατραπεί σε έλλειψη. Στο μεταξύ όμως, η βιομηχανία θα έχει
ανασχηματιστεί, ενώ δεν αποκλείονται και περισσότερες συγχωνεύσεις και εξαγορές,
όπως αυτή της ΧΤΟ
Energy
από την
ExxonMobil
στις ΗΠΑ. Το πιθανότερο σενάριο, σύμφωνα με τους
FT, είναι να μείνουν στην
ευρωπαϊκή αγορά 4-5 μεγάλοι παίκτες, με ανάλογο μέγεθος ώστε να μπορούν να «πάνε
κόντρα» στους Ρώσους. Τέλος, η πελατειακή βάση της Ρωσίας θα δεχτεί πλήγμα, καθώς
οι βιομηχανίες χάλυβα και χημικών αναμένεται να μειώσουν την κατανάλωσή τους.
Η Μόσχα θα πρέπει να εμφανιστεί πιο διαλλακτική στο νέο αυτό
περιβάλλον όσον αφορά τα μακροχρόνια συμβόλαια με την Ευρώπη, πράγμα που δεν έχει
δείξει ακόμα. Πιθανότατα, οι ημέρες της απόλυτης κυριαρχίας του ρωσικού αερίου
στην Ευρώπη έχουν τελειώσει.