Η πρόσφατη δημοπράτηση των κοιτασμάτων του Ιράκ ανέδειξε τις
νέες τάσεις που επικρατούν πλέον στον κλάδο του πετρελαίου διεθνώς. Καταρχήν,
επιβεβαίωσε την διείσδυση των κρατικών επιχειρήσεων σε περιοχές μακριά από την
παραδοσιακή σφαίρα επιρροής τους. Δεύτερον, απέδειξε ότι οι μεγάλες δυτικές
εταιρείες είναι πλέον διατεθειμένες να αποδεχτούν μικρότερα περιθώρια κέρδους
ώστε να αποκομίσουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Και τέλος, φάνηκε ότι η εισβολή των
ΗΠΑ στο Ιράκ δεν είχε ως αποτέλεσμα την εκμετάλλευση των αποθεμάτων του από τις
αμερικανικές πετρελαϊκές, ένα κλισέ το οποίο επικράτησε τα προηγούμενα χρόνια.
Ξεκινώντας από την τελευταία αυτή διαπίστωση, η αδυναμία των
αμερικανικών ομίλων να ανταγωνιστούν τις ευρωπαϊκές και ασιατικές πετρελαϊκές
στη δημοπράτηση του Ιράκ σημαίνει είτε ότι ο πόλεμος δεν έγινε για αυτόν τον
σκοπό κατά κύριο λόγο, είτε ότι οι δύο τελευταίες κυβερνήσεις δεν κατόρθωσαν να
εκμεταλλευτούν κατάλληλα την στρατιωτική παρουσία στην περιοχή και να επηρεάσουν
τις εξελίξεις. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η δημοπράτηση και τα συμβόλαια που
υπογράφηκαν αποτελούν μια νίκη για την ιρακινή κυβέρνηση, η οποία σε μια
περίοδο αστάθειας κατάφερε να εξασφαλίσει τα μέγιστα δυνατά οφέλη.
Οι αμερικανικές πετρελαϊκές σχεδόν αποκλείστηκαν από τα
πετρέλαια του Ιράκ, με εξαίρεση την
ExxonMobil, η οποία κέρδισε το συμβόλαιο για το κοίτασμα
West
Qurna-1. Ο ανταγωνισμός ήταν
έντονος, καθώς τα εν λόγω κοιτάσματα έγιναν για πρώτη φορά διαθέσιμα μετά από
πολλές δεκαετίες. Πρωταγωνιστές αναδείχτηκαν οι κρατικές επιχειρήσεις, ιδίως η
κινεζική
CNPC, η οποία απέκτησε
δικαίωμα εκμετάλλευσης και στο τεράστιο κοίτασμα Ματζνούν, μετά το Ρουμάιλα. Οι
επιτυχίες αυτές εξασφαλίζουν την ενεργειακή ασφάλεια της Κίνας, ειδικά αν συνυπολογίσουμε
και ανάλογες κινήσεις της σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπως στην Αφρική.
Σε μια εποχή που τα νέα, μεγάλα και ποιοτικά κοιτάσματα
σπανίζουν, οι δυτικές πετρελαϊκές είναι υποχρεωμένες να δώσουν μάχη σε κάθε
περίπτωση ενάντια στους νέους αυτούς εχθρούς. Συγκεκριμένα στο Ιράκ, το μεγάλο
στοίχημα δεν είναι τόσο τα συμβόλαια του σήμερα, αλλά αυτά του αύριο. Μετά την
κρατικοποίηση των αποθεμάτων της χώρας, οι μόνες αξιόλογες έρευνες για νέα
κοιτάσματα έγιναν από τους Ρώσους και πιθανολογείται η ύπαρξη άφθονου
πετρελαίου κάτω από τις ερήμους. Οι εταιρείες, όπως η
Exxon και η
Shell φιλοδοξούν να χρησιμοποιήσουν τα
νέα τους συμβόλαια ως ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Δεσμεύτηκαν να
πολλαπλασιάσουν την ιρακινή παραγωγή, με μικρά περιθώρια κέρδους για τις ίδιες
ώστε να αναπτύξουν μια σχέση εμπιστοσύνης με την πολιτική ηγεσία της χώρας.
Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή είναι η πολιτική αστάθεια
και ο αναβρασμός που επικρατεί στο Ιράκ, έστω και αν οι ΗΠΑ έχουν υλοποιήσει
κάποιους από τους στόχους τους εκεί. Οι διεθνείς πετρελαϊκές δεν γνωρίζουν καν
κατά πόσο η επόμενη κυβέρνηση θα τηρήσει τα συμβόλαια που υπέγραψαν με την
τωρινή. Επίσης, μείζον ζήτημα για το μέλλον είναι οι συσχετισμοί ισχύος μεταξύ
των διαφορετικών φατριών που ελέγχουν τις περιοχές της χώρας. Το αβίαστο
συμπέρασμα από όλα αυτά είναι ότι η εκμετάλλευση του πετρελαίου, όχι μόνο στο
Ιράκ, αλλά και σε πολλά άλλα μέρη του πλανήτη, εξαρτάται άμεσα από τις
πολιτικές ζυμώσεις.