Kλιμακώνονται οι εχθροπραξίες στο μέτωπο της αγοράς φυσικού αερίου, καθώς ένα νέο καράβι με υγροποιημένο αέριο αναμένεται να προσεγγίσει το λιμάνι του Πειραιά εντός του ερχόμενου μήνα.
Η απόφαση των ομίλων Μυτιληναίου και Βαρδινογιάννη να επιμείνουν στην εισαγωγή αερίου απειλεί να ταράξει τις εύθραυστες ισορροπίες στην ελληνική αγορά ενέργειας και εκτιμάται ότι θα δώσει έντονη πολιτική διάσταση στην υπόθεση. Αν την προηγούμενη φορά το μονοπώλιο «κρύφτηκε» πίσω από τη γραφειοκρατία, πλέον οι οποιεσδήποτε εξελίξεις θα πρέπει να δρομολογηθούν με πολιτική απόφαση. Ωστόσο, τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης αποδείχθηκαν εξαιρετικά αργά, καθώς μόνο ένας κορυφαίος υπουργός ενδιαφέρθηκε να ενημερωθεί και από την πλευρά των ιδιωτών.
Στην ουσία, εκείνο που επιδιώκουν οι δύο όμιλοι είναι να εισάγουν φθηνότερο καύσιμο από εκείνο που υποχρεωτικά αγοράζουν από την κρατική ΔΕΠΑ, η οποία σήμερα είναι ο μοναδικός προμηθευτής. Έτσι μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων, αναμένεται να τεθεί εκ νέου το ερώτημα εάν βιομηχανία και καταναλωτές έχουν δικαίωμα να έχουν εναλλακτικό προμηθευτή αερίου, αγοράζοντας φτηνότερο καύσιμο. Τι έχει αλλάξει σε σχέση με την πρώτη απόπειρα εισαγωγής ιδιωτικού αερίου στο ελληνικό σύστημα, που απέβη άκαρπη στις 4 Δεκεμβρίου;
Το «Κ» αποκαλύπτει ότι τρεις μέρες μετά τις μεθοδεύσεις, που είχαν ως αποτέλεσμα την ακύρωση της εισαγωγής του πρώτου ιδιωτικού φορτίου αερίου στην Ελλάδα, η Αλουμίνιον της Ελλάδος κατήγγειλε τα γεγονότα στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Η ΑτΕ ζητεί να υπάρξουν κυρώσεις για την παράνομη συμπεριφορά του ΔΕΣΦΑ, που με διάφορα τυπικά προσχήματα κωλυσιέργησε και πέτυχε να μη διαταραχθεί το μονοπώλιο. Επιπλέον ζητά από την Ανεξάρτητη Αρχή, της οποίας θεσμικός και νομικός ρόλος είναι να διευκολύνει τον ελεύθερο ανταγωνισμό, να διασφαλίσει ότι θα ανοίξει η αγορά.
Πόσο φθηνότερο είναι το ιδιωτικό αέριο;
Η απάντηση είναι εύκολη, καθώς η ΔΕΠΑ είναι υποχρεωμένη να αγοράζει αλλά και να τιμολογεί βάσει συγκεκριμένων συμβάσεων που ισχύουν μέχρι το 2016. Ωστόσο, ενώ η τιμή του αερίου των αγωγών παραμένει «δεσμευμένη», το τελευταίο διάστημα η τιμή του αερίου στη spot αγορά είναι ανταγωνιστικότερη, έως και 30%. Το πρόβλημα στην περίπτωση της ΔΕΠΑ είναι ότι το όφελος δεν μετακυλίεται στους καταναλωτές. Έτσι για παράδειγμα, η ΔΕΠΑ πραγματοποίησε στο διάστημα Οκτώβριος 2008 - Ιανουάριος 2009 εισαγωγές έξι φορτίων υγροποιημένου αερίου, 656 χιλ. κυβικών μέτρων. Το κόστος αυτού του φορτίου υπολογίζεται στα 117 εκατ. δολ. Ωστόσο, η ίδια ποσότητα αερίου εάν αγοραζόταν από την Gazprom και την Botas, θα κόστιζε 169 εκατ. δολ. Η διαφορά παρέμεινε στα ταμεία της ΔΕΠΑ, η οποία το 2008 διπλασίασε την κερδοφορία της από 72,7 εκατ. ευρώ σε 144,9 εκατ. ευρώ. Όσο για τους απλούς καταναλωτές, την ίδια ακριβώς περίοδο είχε δημιουργηθεί μείζον θέμα με την ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, η οποία προχωρούσε σε αυξήσεις στα τιμολόγιά της, παρότι οι τιμές του πετρελαίου και του αερίου κινούνταν πτωτικά. Φορτία υγροποιημένου αερίου με χαμηλότερο κόστος έρχονται ακόμη και σήμερα για λογαριασμό της ΔΕΠΑ, η οποία δεν μετακυλίει στο ελάχιστο τα οφέλη στους καταναλωτές.
Τι σημαίνει το άνοιγμα της αγοράς
Φθηνότερο κόστος θέρμανσης (και όχι μόνο) για νοικοκυριά, χαμηλότερο λειτουργικό κόστος για τις βιομηχανίες που χρησιμοποιούν ως καύσιμο το φυσικό αέριο και, το κυριότερο, ενεργειακή ασφάλεια και διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας είναι τα προφανή οφέλη που φέρνει το άνοιγμα της αγοράς. Όμως, ακόμη και οι καταναλωτές που δεν κάνουν χρήση του φυσικού αερίου θα έχουν οφέλη. Και αυτό γιατί το φθηνότερο καύσιμο LNG, δίνει την ευχέρεια στους ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγούς να συναγωνιστούν επί ίσοις όροις τη ΔΕΗ και να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές ρεύματος. Και πράγματι, οι προεκτάσεις του εγχειρήματος της εισαγωγής ιδιωτικού αερίου στην αγορά εξηγούν εν πολλοίς και την έντονη αντίδραση που προηγήθηκε από την πλευρά των μονοπωλίων.
Το ιστορικό
Ήταν ξημερώματα Σαββάτου όταν το πλοίο της ιταλικής Eni απέπλευσε, έπειτα από παραμονή αρκετών ημερών, από τα Μέγαρα. Εκεί βρίσκεται ο τερματικός σταθμός LNG του ΔΕΣΦΑ, όπου επρόκειτο να εκφορτωθεί το ιδιωτικό υγροποιημένο αέριο. Η άπραγη αποχώρηση του ιταλικού πλοίου έβαλε τέλος στο πρώτο επεισόδιο της μάχης μεταξύ των υπερασπιστών της κλειστής αγοράς αερίου αλλά και των ιδιωτών που αμφισβήτησαν το μονοπώλιο της ΔΕΠΑ. Η ιστορία είχε ξεκινήσει από το Σεπτέμβριο, όταν υποβλήθηκαν οι πρώτες αιτήσεις από πλευράς ιδιωτών και ακολούθησε ένα απίστευτο γραφειοκρατικό «πινγκ πονγκ», που κράτησε μέχρι το απόγευμα της ημέρας που το πλοίο έφυγε για την Ισπανία. Επισήμως η υπερβολική τυπολατρία αποδόθηκε στο κενό του νόμου. Στην πραγματικότητα, εκείνο που κρύβεται είναι η προσπάθεια διατήρησης της κυριαρχίας της ΔΕΠΑ στην αγορά, αλλά και του αερίου των αγωγών. Το οποίο, ωστόσο σήμερα στη διεθνή αγορά, εμφανίζεται λιγότερο ανταγωνιστικό, σε σχέση με το LNG.
(Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" της 19ης Δεκεμβρίου)