Η σημαντικότερη εξέλιξη της δεκαετίας του '00
Η σημαντικότερη πρόκληση των αρχών του 21ου αιώνα είναι
πως η ανάδειξη της Κίνας σε παγκόσμια υπερδύναμη αντιφάσκει κατάφορα
στην κατεστημένη διεθνή τάξη και στον τρόπο που συγκροτήθηκαν οι
διεθνείς οργανισμοί μετά το Β' παγκόσμιο πόλεμο. Επιδιώκοντας το εθνικό της συμφέρον με στενό -και ωμό ακόμα- τρόπο, η Κίνα θα έρχεται διαρκώς σε αντίθεση και θα παραβιάζει διεθνείς κανόνες, πρωτόκολλα και θεσμούς.
Ο τρόπος με τον οποίο κατεδάφισε πρόσφατα τη σύνοδο της Κοπεγχάγης λέει πολλά για το τι μας περιμένει στη συνέχεια. Η μερκαντιλιστική της συναλλαγματική πολιτική, η διαρκής αναζήτηση αποδιοπομπαίων τράγων για την περιβαλλοντική της ανευθυνότητα, η περιφρόνησή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα κι εν γένει το κράτος δικαίου, είναι όλα οφθαλμοφανείς εκφράσεις του έμφυτου δεσποτισμού της.
Χάρη στην ωμή και παράξενη νεοϊμπεριαλιστική της πολιτική, ιδιαίτερα στην Αφρική αλλά και αλλού, και εκμεταλλευόμενη εν πολλοίς το όπλο του ωμού οικονομικού εκβιασμού, η Κίνα κατορθώνει
να αποκρούσει τις διεθνείς πιέσεις όσων της ζητούν να αναλάβει
επιτέλους τις ευθύνες που της αναλογούν για την πορεία της ανθρωπότητας.
Όσον αφορά την εσωτερική της συγκρότηση, η Κίνα είναι σε μεγάλο βαθμό μια φυλακή εθνοτήτων, όπως ακριβώς ήταν η αυτοκρατορική Ρωσία ή η Σοβιετική Ένωση, ενώ παράλληλα ίσως να είναι η χώρα με την πιο άνιση κατανομή εισοδήματος στον κόσμο. Η κινέζικη ισχύς αυξάνει, αλλά το αυταρχικό
της καθεστώς δεν ταιριάζει με το μέλλον του κόσμου, παρά τις
φαντασιοπληξίες όσων (είτε είναι τραπεζίτες, είτε πρώην μαρξιστές)
είναι πάντα πρόθυμοι να σκύβουν έντρομοι το κεφάλι σε όποιον διαθέτει
δύναμη ή λεφτά.
Το κινεζικό καθεστώς είναι εκ φύσεως ασταθές, όπως δηλοί η άκαμπτη
συναλλαγματική του πολιτική (στη ρίζα της οποίας υπάρχει ο φόβος να
μεταχειριστεί το λαό αλλιώς από ότι σαν σε δούλους, να δει τα
εκατομμύρια εξαθλιωμένους υπηκόους του να μετατρέπονται σε καταναλωτές
με πραγματικές επιλογές ή σε κάθε περίπτωση να χαλαρώσει, έστω και
λίγο, τους ζυγούς της εξουσίας).
Τι ελπίζω/φοβάμαι για τη δεκαετία του '10
Μακροπρόθεσμα, η μονοκομματική-στρατοκρατική
τυραννία βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τις ανερχόμενες τάξεις των
επιχειρηματιών και των επαγγελματιών που η ίδια συνέβαλε στο να δημιουργηθούν. Η αυξανόμενη οικονομική ισχύς της Κίνας συνοδεύεται από ανάλογη έξαρση της αλαζονείας της, όπως φάνηκε από την αγένεια και την ξιπασιά με την οποία υποδέχτηκαν οι κινέζικες αρχές τον πρόεδρο Ομπάμα(Obama) όταν τις επισκέφτηκε επισήμως.
Το κινέζικο καθεστώς δεν έχει άλλο ιδεώδες από την υπό κομμουνιστική καλύπτρα επιδίωξη της κομφουκιανής υποταγής και ομοιομορφίας, που με τη σειρά της τροφοδοτεί μία οικονομική ανάπτυξη παράφρονα και απερίσκεπτη, ιδίως στους τομείς των συναλλαγματικών ισοτιμιών, του περιβάλλοντος και της απασχόλησης. Η Κίνα δε διαθέτει ηθική επιρροή, όχι τόσο λόγω της τραχύτητας της λεγόμενης «διπλωματίας» της, αλλά κυρίως διότι οι πολιτιστικές της αξίες... εξατμίζονται μόλις περάσουν τα σύνορά της. Η Κίνα γνωρίζει μόνο έναν τρόπο να συμπεριφέρεται στους άλλους: την καταπίεση, στη όποια εκδοχή της. Η επόμενη δεκαετία θα δείξει πόσο εύκαμπτοι ή άκαμπτοι είναι οι ηγέτες της και πόσο σταθερό είναι το σύστημά τους. Η βραχύβια απόπειρα μιας ρητορικής προσέγγισης με την Κίνα που επιδίωξαν ορισμένα στελέχη της κυβέρνησης Ομπάμαπου κάποια στιγμή έριξαν στην κυκλοφορία την πομπώδη έκφραση «στρατηγικός καθησυχασμός», ήταν γελοία και όπως ήταν αναμενόμενο δε διήρκεσε. Προς το παρόν, η δύση δεν διαθέτει «κινέζικη πολιτική». Θα έπρεπε να ξεκινήσει να την οικοδομεί από το ζήτημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Η ισχυρότερη ιδέα
Η πιο ισχυρή ιδέα του 21ου αιώνα είναι η ισότητα των γυναικών. Είναι ταυτόχρονα η ιδέα που τη φοβούνται όσοι εκστρατεύουν ενάντια στη νεοτερικότητα, το παλλόμενο ακόμα πρόταγμα του διαφωτισμού, από τους ταλιμπάν έως το Βατικανό. Κάποια ημέρα οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής θα αποκτήσουν γυναίκα πρόεδρο. Χρειάστηκε
να περάσουν πενήντα χρόνια από τότε που δόθηκε το δικαίωμα ψήφου στους
αφροαμερικανούς για να δοθεί και στις Αμερικανίδες γυναίκες. Ίσως να μη χρειαστεί να περιμένουμε τόσο πολύ μέχρι να δούμε την πρώτη γυναίκα πρόεδρο.
(Ο Sidney Blumenthal είναι συγγραφέας, πρώην σύμβουλος του προέδρου Κλίντον και παραγωγός ντοκιμαντέρ, βραβευμένος με «Όσκαρ» και «Έμμυ»)
(από www.opendemocracy.net/www.ppol.gr, 04/01/2010)