Μου δόθηκε η δυνατότητα της επίσκεψης στα μαυσωλεία των θεών της Ασίας και δεν μπορούσα παρά να αναρωτηθώ τι σκέφτονται σήμερα για τις κοινωνίες που οικοδομήθηκαν στα ονόματά τους. Αρχικά επισκέφθηκα τον πολυταξιδεμένο επαναστάτη, τον στρατηγό που διέλυσε τους στρατούς Γάλλων και Αμερικανών και ηγέτη που ένωσε το ανεξάρτητο Βιετνάμ, Χο Τσι Μινχ στο Ανόι.

Μου δόθηκε η δυνατότητα της επίσκεψης στα μαυσωλεία των θεών της Ασίας και δεν μπορούσα παρά να αναρωτηθώ τι σκέφτονται σήμερα για τις κοινωνίες που οικοδομήθηκαν στα ονόματά τους. Αρχικά επισκέφθηκα τον πολυταξιδεμένο επαναστάτη, τον στρατηγό που διέλυσε τους στρατούς Γάλλων και Αμερικανών και ηγέτη που ένωσε το ανεξάρτητο Βιετνάμ, Χο Τσι Μινχ στο Ανόι. Λίγες ημέρες αργότερα, βρέθηκα στο Πεκίνο και στο μαυσωλείο ενός άλλου Ασιάτη θεού, του Μάο Τσε Τουνγκ.

Το να πει κανείς ότι πολλοί σκοτώθηκαν για τις ιδέες του Μάο και του Χο θα αποτελούσε σημειολογική απομείωση. Ο κινεζικός λιμός της περιόδου 1958 - 1961 αφαίρεσε περίπου 35 εκατ. ζωές. Αυτό συνέβη πριν την Πολιτιστική Επανάσταση του 1996, η οποία έκανε στα μυαλά των ανθρώπων ό,τι ο λιμός στα κορμιά τους. Τα σκληρά μέτρα του Χο δεν μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα του Μάο, αλλά τρεις δεκαετίες πολέμου σε συνδυασμό με την πολιτική της σαρωτικής κολεκτιβοποίησης που έθεσε σε εφαρμογή στοίχισαν τις ζωές εκατομμυρίων.

Αυτοί οι θεοί ήταν κάποτε απόλυτοι και οι εξαναγκασμοί τους σφοδρότατοι. Γιατί, λοιπόν, εξακολουθούν να τους δοξάζουν; Πιστεύω διότι πάνω απ’ όλα συνέβαλαν τα μέγιστα στην ενότητα των κρατών τους και στην ανεξαρτητοποίηση των λαών που εκπροσωπούσαν από τη δυτική αποικιοκρατία. Ουδείς μπορεί να αγνοήσει ότι ο Μάο και ο Χο είναι στην πραγματικότητα αντιδυτικοί θεοί σε μια περίοδο όπου η δύναμη της Δύσης, αλλά και ο ρόλος της ως ηθικής αρχής αμφισβητούνται. Φυσικά, ο Μάο και ο Χο εξακολουθούν να δοξάζονται διότι ηγήθηκαν τον κομμουνιστικών κομμάτων τα οποία εξακολουθούν να κυβερνούν την Κίνα και το Βιετνάμ. Ενας ακόμα λόγος είναι ότι τα συγκεκριμένα κόμματα αναδιαμόρφωσαν τις ιδεολογίες των ιδρυτών τους. Η λογική του Μάο δεν θα αποδεχόταν ποτέ τα παραρτήματα των Μακντόναλντς. Οι δυο τους είναι σήμερα οι θεοί του 70% που η παντογνωσία περιόρισε. Ο Ντενγκ Ξιαοπίνγκ έβαλε την Κίνα στο μονοπάτι της ταχύτατης ανάπτυξης που άλλαξε τον κόσμο, αποδεχόμενος ότι ο Μάο έσφαλε σε ποσοστό 30% και ότι η προλεταριακή επανάσταση εξαιτίας της οποίας ο λαός πεινούσε όφειλε να εξελιχθεί σε μια όπου ο κόσμος θα πλούτιζε κατά τρόπο καπιταλιστικό. Κατά παρόμοιο τρόπο και ενώ ο λαός του Βιετνάμ είχε γονατίσει, οι κομμουνιστές ηγέτες της χώρας «ανακάλυψαν» μια ρήση του Χο σύμφωνα με την οποία «οι φτωχοί πρέπει να γίνουν πλούσιοι και οι πλούσιοι πλουσιότεροι» προκειμένου να αιτιολογήσουν το άνοιγμα στην οικονομία της αγοράς.

Αυτοί οι θεοί του 70%, λοιπόν, έχουν ενδιαφέρον. Δεν σκοτώνουν, δεν φυλακίζουν, δεν προσπαθούν καν να επιταχύνουν την ουτοπία. Φοβούνται τις ειρηνικές διαδηλώσεις και όχι τα βίαια κινήματα. Απαγορεύουν το Facebook, αλλά δεν εξορίζουν τους αντιφρονούντες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Είναι περισσότερο αγχωμένοι, παρά άκαρδοι. Εν ολίγοις ανακαινίστηκαν για τις ανάγκες του 21ου αιώνα. Η ανακαίνιση ήταν επιτυχημένη, αλλά πλέον οι κοινωνίες αυτές παράγουν περισσότερους μορφωμένους ανθρώπους, οι οποίοι πλέον δεν ενδιαφέρονται μόνο για την αγορά ενός αυτοκινήτου. Απαιτούν λόγο στη διακυβέρνηση και ελευθερία της έκφρασης. Γι’ αυτό ακριβώς, οι φύλακες των θεών του 70% ανησυχούν σήμερα βαθύτατα παρά τα επιτεύγματα των χωρών που εκπροσωπούν.

(από την εφημερίδα «Καθημερινή», 9/1/2010)

Διαβάστε ακόμα