Καθώς η μεταρρύθμιση του αμερικανικού Συστήματος Υγείας
εισέρχεται στην τελική ευθεία, αυξάνονται οι διαμαρτυρίες στις τάξεις των
Συντηρητικών. Ακόμη και οι πιο μετριοπαθείς Συντηρητικοί προειδοποιούν ευθέως
ότι η μεταρρύθμιση του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα θα μετατρέψει τη χώρα σε μια
ευρωπαϊκού τύπου Σοσιαλδημοκρατία. Και όλοι γνωρίζουν ότι η Ευρώπη έχει χάσει
εντελώς την οικονομική της ισχύ.
Είναι παράδοξο αλλά «αυτό που όλοι γνωρίζουν» δεν ισχύει. Η Ευρώπη έχει
πράγματι οικονομικά προβλήματα. Ποιος δεν έχει, όμως; Η γνωστή ιστορία που
αναπαράγεται διαρκώς- ότι πρόκειται για μια οικονομία σε στασιμότητα όπου η
υψηλή φορολογία και οι γενναίες κοινωνικές παροχές έχουν υπονομεύσει τα κίνητρα
για την ανάπτυξη και την καινοτομία- ελάχιστα ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Το
πραγματικό δίδαγμα από την Ευρώπη είναι το ακριβώς αντίθετο από τους
ισχυρισμούς των Συντηρητικών: Η Ευρώπη αποτελεί μια επιτυχημένη οικονομία και
αυτή η επιτυχία καταδεικνύει ότι η δημοκρατία λειτουργεί.
Στην πραγματικότητα η οικονομική επιτυχία της Ευρώπης είναι εμφανής ακόμη και
χωρίς να καταφύγουμε σε στατιστικά στοιχεία. Το βλέπουν αυτό όσοι Αμερικανοί
επισκέπτονται το Παρίσι: μοιάζει με φτωχή ή υπανάπτυκτη πόλη; Το ίδιο ισχύει
και για το Λονδίνο ή τη Φραγκφούρτη. Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι όταν
τίθεται το δίλημμα ποιον να πιστέψουμε- τα επίσημα οικονομικά στοιχεία ή τα
ίδια μας τα μάτια- η απάντηση είναι τα μάτια. Σε κάθε περίπτωση, στην Ευρώπη οι
στατιστικές επιβεβαιώνουν αυτό που βλέπουν τα μάτια.
Είναι γεγονός ότι τα προηγούμενα χρόνια η οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών
αναπτύχθηκε με ταχύτερους ρυθμούς από εκείνη της Ευρώπης. Από το 1980, όταν η
Αμερική έκανε στροφή προς τα δεξιά ενώ η Ευρώπη όχι, το αμερικανικό ΑΕΠ σημείωσε
ετήσια αύξηση κατά 3%. Στο μεταξύ η Ευρώπη των «15» αναπτυσσόταν με ρυθμό μόλις
2,2% τον χρόνο. Ο θρίαμβος της Αμερικής!
Ωστόσο δεν είναι ακριβώς έτσι. Αυτό που πραγματικά δείχνουν αυτά τα οικονομικά
στοιχεία είναι ότι οι ΗΠΑ είχαν πληθυσμική αύξηση. Το πραγματικό κατά κεφαλήν
εισόδημα- δηλαδή το μέγεθος που μας δείχνει το βιοτικό επίπεδο- αυξήθηκε με
τους ίδιους περίπου ρυθμούς στην Αμερική και στην Ευρώπη των «15» από το 1980:
στις ΗΠΑ κατά 1,95%, στην Ευρώπη κατά 1,83%.
Τι γίνεται με την απασχόληση; Η κατάσταση στην Αμερική μοιάζει να είναι
καλύτερη: τα ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη είναι σημαντικά υψηλότερα από αυτά
της Αμερικής και ο ενεργός πληθυσμός της Ευρώπης παραμένει μικρότερος σε σχέση
με τον αμερικανικό. Αν, όμως, το βλέμμα σας δεν φτάνει στα εκατομμύρια του
ενεργού πληθυσμού που παραμένουν άνεργοι και ζουν με επιδόματα, τότε σκεφτείτε
το ξανά. Το 2008 το 80% των ενηλίκων ηλικίας 25-54 ετών στην ΕΕ των «15» είχε
εργασία (το ίδιο ποσοστό στη Γαλλία ήταν 83%). Ανάλογο ήταν το ποσοστό του
εργαζόμενου πληθυσμού και στις ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι είναι λιγότερο πρόθυμοι να
εργαστούν σε πολύ μικρή ή σε μεγάλη ηλικία απ΄ ό,τι οι Αμερικανοί, είναι όμως
τόσο κακό αυτό;
Οι Ευρωπαίοι είναι επίσης το ίδιο παραγωγικοί με εμάς στην Αμερική: εργάζονται
λιγότερες ώρες, ωστόσο η ωριαία παραγωγή στη Γαλλία και στη Γερμανία είναι πολύ
κοντά στα επίπεδα των ΗΠΑ.
Η Ευρώπη δεν είναι βέβαια μια ουτοπία. Οπως και οι ΗΠΑ, έχει και αυτή
προβλήματα με την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση. Οπως και οι ΗΠΑ, οι
μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν χρόνια δημοσιονομικά προβλήματα-
και όπως ορισμένες Πολιτείες των ΗΠΑ έτσι και κάποια ευρωπαϊκά κράτη
ταλαντεύονται στην κόψη της δημοσιονομικής κρίσης. Αν, όμως, κοιτάξουμε τα
πράγματα μακροσκοπικά διαπιστώνουμε ότι η οικονομία της Ευρώπης λειτουργεί,
αναπτύσσεται και διαθέτει, σε όλους τους τομείς, την ίδια δυναμική με την
αμερικανική.
Γιατί λοιπόν οι εγχώριες αυθεντίες μάς παρουσιάζουν μια τόσο διαφορετική εικόνα
της Ευρώπης; Διότι με βάση το κυρίαρχο σε αυτή τη χώρα οικονομικό δόγμα- και
αναφέρομαι όχι μόνο σε αυτό που ασπάζεται το σύνολο των Ρεπουμπλικανών αλλά και
πολλοί Δημοκρατικοί-, η ευρωπαϊκού τύπου Σοσιαλδημοκρατία είναι η απόλυτη
καταστροφή. Και οι άνθρωποι έχουν την τάση να βλέπουν αυτό που θέλουν να δουν.
Αν λοιπόν ίσχυε κάτι από τα επιχειρήματα που κυριαρχούν στον δημόσιο διάλογο
των ΗΠΑ- κυρίως η πεποίθηση ότι οι λίγο μεγαλύτεροι φόροι στα υψηλά εισοδήματα
και οι παροχές στους μη προνομιούχους θα υπέσκαπταν δραστικά τα κίνητρα για
εργασία, επενδύσεις και καινοτομίες-, τότε η Ευρώπη θα ήταν μια κατ΄ εξοχήν
κατεστραμμένη οικονομία. Αλλά δεν είναι.
Η Ευρώπη χρησιμοποιείται συχνά ως παράδειγμα προς εκφοβισμό. Μια απόδειξη ότι
αν προσπαθήσεις να κάνεις λιγότερο σκληρή μια οικονομία, αν προσπαθήσεις να
βοηθήσεις τους συμπολίτες σου που βρίσκονται σε μια ατυχή συγκυρία τότε
σκοτώνεις την οικονομική πρόοδο. Ωστόσο η ευρωπαϊκή εμπειρία αποδεικνύει το
ακριβώς αντίθετο: η κοινωνική δικαιοσύνη και η οικονομική πρόοδος μπορούν να
συμβαδίσουν.
Ο κ. Πολ Κρούγκμαν είναι αμερικανός οικονομολόγος, βραβευμένος με το Νομπέλ
Οικονομίας το 2008 και τακτικός αρθρογράφος των «Νew Υork Τimes».
(από την εφημερίδα «Το Βήμα», 15/1/2010)