Η Ελλάδα και το Ενιαίο Νόμισμα

Η ιστορία υποδεικνύει ότι τα πρώτα νομίσματα εφευρέθηκαν στο ελληνικό βασίλειο στη Λυδία, 2.600 χρόνια πριν. Από τότε, οι ιθύνοντες της παροχής χρήματος υποκύπτουν στον πειρασμό της υποτίμησης ώστε να μπορούν να πληρώνουν ευκολότερα τα χρέη τους. Σήμερα, η Ελλάδα παρέχει στον κόσμο άλλο ένα δίδαγμα για τις χρήσεις και τις καταχρήσεις του χρήματος.

Την Πέμπτη, ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν-Κλοντ Τρισέ προσπάθησε να βάλει τέλος στις προβλέψεις ότι η Ελλάδα θα εξέλθει από την ευρωζώνη, ακόμα και από τη στιγμή που το κόστος εξασφάλισης για τα ελληνικά ομόλογα κυμάνθηκε σε νέα ύψη. Τα δημοσιονομικά προβλήματα της Ελλάδας, μαζί με εκείνα της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας, έχουν δώσει τροφή σε όσους πιστεύουν ότι η ευρωζώνη κινείται προς τη διάσπαση ή έστω προς τη συρρίκνωσή της. Οι φόβοι για μια ελληνική χρεοκοπία έχουν ωθήσει το spread στις 2,77 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα σε σχέση με τα γερμανικά ομόλογα – ένας βαθμός ανεπανάληπτος για οποιαδήποτε χώρα από την ίδρυση της ευρωζώνης έντεκα χρόνια πριν. Στη Γερμανία, η καγκελάριος Άνχελα Μέρκελ προέβλεψε τον ερχομό «δύσκολων ετών» για το ενιαίο νόμισμα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Το έλλειμμα έφτασε το 12,7%, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τα οποία η Ε.Ε. θεωρεί πλέον αμφισβητήσιμα. Η νομισματική της πολιτική ελέγχεται από την ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη και αυτό σημαίνει πως η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το νόμισμα για να αντιμετωπίσει το χρέος της, όπως έπραξαν αποτελεσματικά το περασμένο έτος οι ΗΠΑ και η Βρετανία.

Αλλά θα ήταν καλύτερο αν αφηνόταν στη μοίρα της; Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ο πληθωρισμός έφτασε σχεδόν στο 20% μια χρονιά και τα επιτόκια ανέρχονταν σε ανάλογα ύψη. Υπό αυτό το φως, το 6% των ελληνικών ομολόγων δεν φαντάζει τόσο επίπονο. Δίχως το ενιαίο νόμισμα, η Ελλάδα σίγουρα θα είχε ήδη υποτιμήσει το νόμισμά της, είτε οικειοθελώς, είτε όχι.

Αυτό θα αφαιρούσε μέρος της πίεσης προς την κυβέρνηση για τα δημοσιονομικά. Αλλά θα επιδείνωνε την οικονομική κατάσταση όλης της χώρας και θα αύξανε τα επιτόκια κοντά στα επίπεδα της περιόδου πριν το ευρώ. Με άλλα λόγια, το ευρώ δεν είναι ο υπεύθυνος για τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας. Ο υπεύθυνος είναι ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας.

Χθες, ο Έλληνας πρωθυπουργός, κ. Γιώργος Παπανδρέου, ανέλυσε μια πρόταση για μείωση του ελλείμματος σε επίπεδα κάτω από το 3% ως το 2012. Αυτό πιο εύκολα λέγεται, παρά γίνεται πράξη. Προκειμένου να έχει μια ευκαιρία να το καταφέρει, ο κ. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις εργατικές ενώσεις, απέναντι στις οποίες η κυβέρνηση έχει κάνει δεσμεύσεις που αδυνατεί πλέον να τηρήσει.

Και πάλι όμως, η εναλλακτική επιλογή είναι χειρότερη και αυτό ισχύει και στην περίπτωση του ευρώ και της δραχμής. Αυτοί που αντιμετωπίζουν το ευρώ ως περιοριστικό παράγοντα για την κυβέρνηση δεν λαθεύουν. Αλλά ξεχνούν το πώς οι αλλεπάλληλες ελληνικές κυβερνήσεις καταχράστηκαν την ελευθερία που διέθεταν πριν προσχωρήσει η χώρα στο ενιαίο νόμισμα. Η ιστορία της δραχμής χαρακτηρίζεται από τον πληθωρισμό και τις υποτιμήσεις και η Ελλάδα τα έχει ξεφορτωθεί πλέον όλα αυτά.

Το ενιαίο νόμισμα δεν επρόκειτο ποτέ να λύσει όλα τα οικονομικά προβλήματα της Ευρώπης. Αυτό που έκανε ήταν το να παρέχει ένα σχετικά σταθερό μέσο συναλλαγών για χώρες που με ελάχιστες εξαιρέσεις ξοδεύουν υπερβολικά.

Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε πλέον για τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα «μαγείρευε» τα επίσημα οικονομικά βιβλία της, μπορούμε να αναρωτηθούμε αν ήταν έτοιμη για την πειθαρχία που επιβάλει το ενιαίο νόμισμα. Με το δημόσιο χρέος σήμερα σε επίπεδο άνω του 100% επί του ΑΕΠ, η Ελλάδα βρίσκεται μακριά από το όριο του 60% που επιβάλλεται στα κράτη της ευρωζώνης από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αυτό ήταν γνωστό όταν η χώρα εισήλθε το 2001, αλλά συγχωρήθηκε επειδή η τάση ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση. Ακόμα και αυτό όμως διαψεύστηκε.

Σχεδόν κάθε άλλη χώρα στην Ευρώπη έχει δει το χρέος της να αυξάνεται μετά την κρίση του 2008. Αυτό που διαφοροποιεί την Ελλάδα είναι ότι εισήλθε στην κρίση σε χειρότερη κατάσταση από τις υπόλοιπες χώρες και σε χειρότερη κατάσταση από ότι αντιλαμβανόταν ο υπόλοιπος κόσμος, λόγω των στατιστικών μεθοδεύσεων.

Στον 20^ο αιώνα, οι κυβερνήσεις διεθνώς στράφηκαν προς το λογιστικό χρήμα ώστε να διευκολύνουν τις πρακτικές τους. Η ειρωνία στο ευρώ είναι ότι θεωρητικά στηρίζεται σε πιο ασταθή θεμέλια από τα περισσότερα εθνικά λογιστικά νομίσματα. Παρόλα αυτά, στην πράξη έχει εξυπηρετήσει καλύτερα αυτούς που το χρησιμοποιούν από ότι η λίρα, η πεσέτα και η δραχμή.

Τώρα το ευρώ έχει δώσει στους Έλληνες μια ευκαιρία, την οποία αν εκμεταλλευτούν θα αποφύγουν μια νέα μακρά σειρά νομισματικών υποτιμήσεων. Αλλά η αγορά μιλά και το μήνυμα που στέλνει μέσω των spread είναι ότι το βάρος της απόδειξης για την ορθολογικοποίηση των δαπανών εναπόκειται στην ελληνική κυβέρνηση

(από την Wall Street Journal, 15/1/2010 )