Μέσα στη δίνη των οικονομικών και αξιακών ελλειμμάτων και στη διεθνή αναξιοπιστία της χώρας- εξελίξεις που δεν οφείλονται στους πολίτες αλλά σε επαγγελματίες πολιτικούς και νεποτιστικές πολιτικές ηγεσίες- μια ομάδα «άκαπνων» διαμορφωτών πολιτικής πλασάρει το νέο, και ίσως τελευταίο μας, όραμα για ανάπτυξη: την «πράσινη οικονομία».
Μας λένε όμως, από άγνοια ή σκοπιμότητα, τη μισή φράση. Γιατί η φράση ολόκληρη, όπως διατυπώνεται και στη στρατηγική της Ευρώπης, έχει ως εξής: «οικονομική ανάπτυξη μέσα από τον μετασχηματισμό σε μια “πράσινη οικονομία” που βασίζεται στη γνώση». Με απλά λόγια, για να πετύχει μια χώρα στη νέα εποχή της «πράσινης οικονομίας», πρέπει να έχει ή να δημιουργήσει υπεροχή και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο ονομαζόμενο «τρίγωνο της γνώσης», δηλαδή Παιδεία, έρευνα και καινοτομία.
Ομως οι επιδόσεις της χώρας στο τρίγωνο αυτό είναι απελπιστικές. Μια απλή ανάγνωση των σχετικών κριτηρίων της Λισαβόνας δείχνει ότι είμαστε ουραγοί. Σχεδόν στις τελευταίες θέσεις (23οι) της ΕΕ-27, με αποτέλεσμα ακόμη και πρώην ανατολικές χώρες, όπως η Εσθονία, η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Σλοβενία κτλ., να μας έχουν ξεπεράσει. Στο δε κριτήριο «κοινωνία της πληροφορίας», όπου κατ΄ εξοχήν βασίζεται το «τρίγωνο της γνώσης», είμαστε οι τελευταίοι στην Ευρώπη (27οι στους ΕΕ-27!).
Ενδεικτικά για την καινοτομία, η Ελλάδα επίσης κατατάσσεται 27η μεταξύ 35 χωρών στην Ευρώπη. Αλλά το ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι η θέση της χειροτερεύει διαχρονικά!
Αλλά και στην Ερευνα (Ε&Α) η κατάσταση είναι δραματική στη χώρα. Το ποσοστό των δαπανών των επιχειρήσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι μόλις 0,20%, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 1,1% και στην ηγέτιδα χώρα (Ισραήλ) είναι 3,5%.
Σχετικά με την Παιδεία, παρ΄ όλο που και αυτή την «εισάγουμε» σε μεγάλο βαθμό, όπως και τα φασόλια, η κατάσταση δεν είναι τόσο κακή, τουλάχιστον σε αριθμό πτυχιούχων, μεταπτυχιακών κτλ. Αυτό που υπονομεύει το μέλλον κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας με μοχλό τη γνώση είναι το δραματικά υψηλό ποσοστό ανέργων πτυχιούχων, το μεγαλύτερο στην ΕΕ (περίπου 30% προ κρίσης). Ως αποτέλεσμα, η χώρα αντιμετωπίζει μια μαζική φυγή «πτυχιούχων νεο-μεταναστών» ή «ψηφιακών νομάδων», και την εγκαταλείπουν μαζικά τα καλύτερα μυαλά της. Αυτή η μετανάστευση και «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain) θα δώσει και το τελειωτικό κτύπημα σε μια χώρα ανίκανη να δώσει δουλειά και ελπίδα στα καλύτερα παιδιά της.
Η «πράσινη οικονομία» δεν έχει να κάνει με πιο σύγχρονους ηλιακούς θερμοσίφωνες ή χρωματιστά φελιζόλ στα σπίτια μας. Αποτελεί έναν ριζικό μετασχηματισμό, συνήθως ισχυρών και ανταγωνιστικών οικονομιών και κρατών, από την «οικονομία της Πληροφορίας» στην, π.χ., «οικονομία του Υδρογόνου».
Η Ελλάδα δεν έχει καμία ελπίδα να γίνει σοβαρός παραγωγός και εξαγωγέας εξοπλισμού, τεχνογνωσίας και υπηρεσιών στον χώρο της «πράσινης οικονομίας», γιατί κάτι τέτοιο προαπαιτεί ισχυρή οικονομία και ισχυρές επιδόσεις στο «τρίγωνο της γνώσης», όπου η χώρα βρίσκεται στον πάτο. Ετσι θα γίνει ένας ακόμη καθυστερημένος χρήστης, όπως ακριβώς συνέβη και με την ψηφιακή οικονομία.
Ο κ. Κώστας Κατάρας είναι αναλυτής.
(από την εφημερίδα "Το Βήμα", 21/4/2010)