Μετά την επιβολή των νέων μέτρων την περασμένη Κυριακή, αλλά και της
αύξησης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) που είχε προηγηθεί στις αρχές
Απριλίου, η μέση τιμή της απλής αμόλυβδης αναμένεται αυτή την εβδομάδα να
διαμορφωθεί στα 1,60 ευρώ το λίτρο, ενώ στα νησιά και ιδιαίτερα στην Κρήτη, οι
τιμές κινούνται σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα. Μία καθ’ όλα πρωτόγνωρη κατάσταση
για την Ελλάδα, η οποία επί μακρό διάστημα απολάμβανε από τα φθηνότερα υγρά
καύσιμα στην Ευρώπη.
Σήμερα, μετά τις απανωτές αυξήσεις στον ΕΦΚ και στο ΦΠΑ, η αμόλυβδη
βενζίνη όλων των κατηγοριών και το πετρέλαιο κίνησης (ντίζελ), έχουν
διαμορφωθεί πλέον, και μάλιστα στο σύντομο χρονικά διάστημα λίγων εβδομάδων,
στα ανώτερα επίπεδα τιμών της Ευρώπης των 27. Σημειωτέον ότι οι υψηλές αυτές
τιμές δεν πρόκειται να υποχωρήσουν στο προβλεπόμενο μέλλον, πρώτον διότι η
οικονομική ανάκαμψη της χώρας και άρα η άρση των δημοσιονομικών μέτρων δεν
είναι επί θύρας, και δεύτερον διότι οι διεθνείς τιμές πετρελαίου, όπως έχουμε
επανειλημμένα επισημάνει από αυτή τη στήλη, έχουν μία σαφή ανοδική τάση. Να
σημειώσουμε ότι από τις αρχές του έτους το Brent έχει ανατιμηθεί κατά 18%, ενώ η
πορεία προς τα άνω δεν αναμένεται ν’ ανακοπεί σύντομα, αφού παρατηρείται αύξηση
της παγκόσμιας ζήτησης (βλέπε ανάπτυξη οικονομιών BRIC), ενώ παράλληλα εντείνονται οι
ανησυχίες για καθήλωση της παραγωγής στα περσινά επίπεδα.
Είναι εύλογη λοιπόν η ανησυχία για το πώς αναμένεται να διαμορφωθεί η
εσωτερική αγορά πετρελαίου κατά τους επόμενους μήνες ή χρόνια. Η κάμψη στις
πωλήσεις της αμόλυβδης αλλά και του ντίζελ χαρακτηρίζει την εγχώρια αγορά
καυσίμων τους τελευταίους 18 μήνες. Ήδη οι πωλήσεις της αμόλυβδης το 2009 ήσαν
κατά 2-3% μειωμένες σε σύγκριση με το 2008, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς,
φθάνοντας περίπου τους 3.9 εκατομ. τόνους, ενώ η κάμψη στο ντίζελ ήτο ελαφρώς
μικρότερη με τον όγκο πωλήσεων να διαμορφώνεται στους 3.0 εκατομ. τόνους,
δηλαδή μία μείωση 1.5% σε σύγκριση με το 2008. Τελευταίες πληροφορίες από τις
εταιρείες αναφέρουν ότι μέχρι στιγμής, δηλ. το πρώτο τετράμηνο του 2010, η
πτώση των πωλήσεων σε όγκο κυμαίνεται μεταξύ 12% και 15% για την απλή αμόλυβδη
και 30% για την αμόλυβδη των 100 οκτανίων. Έτσι η μείωση πωλήσεων στην αμόλυβδη
που χρησιμοποιείται κυρίως από ΙΧ αυτοκίνητα ή γενικότερα από αυτοκίνητα που
κινούνται μέσα στις πόλεις, δείχνει την «αυτοσυγκράτηση» με την οποία
αντιμετωπίζουν την κίνηση με το αυτοκίνητο πάρα πολλά νοικοκυριά, είτε θέλουν
να μετακινηθούν για την εργασία τους είτε θέλουν να πάνε εκδρομή τα
Σαββατοκύριακα.
Η νέα πραγματικότητα στις τιμές των υγρών καυσίμων οδηγεί νομοτελειακά σε
έναν ορθολογισμό στη δομή της εσωτερικής αγοράς, με άμεση επίπτωση στους
χαμηλότερους προς το παρόν όγκους πωλήσεων, που σύμφωνα με πρώτες εκτιμήσεις
της βιομηχανίας θα είναι μειωμένες περίπου 10%-12% σε ετήσια βάση κατά μέσο όρο,
σε σύγκριση με το 2009. Μετά την καθιέρωση του νέου τιμολογιακού καθεστώτος και
με την προϋπόθεση ότι οι διεθνείς τιμές δεν θα ξεπεράσουν τα 90.0 δολάρια το
βαρέλι και το ευρώ δεν θα κατακρημνιστεί (χθες η ισοτιμία έκλεισε στα 1.28
δολάρια το ευρώ), ο όγκος των πωλήσεων μπορεί ακόμη και να ανακάμψει μερικώς
εντός του 2011.
Πιο ορατές και επώδυνες αλλαγές όμως πρόκειται να επέλθουν στην οργάνωση
και διάρθρωση της αγοράς με το κλείσιμο αρκετών πρατηρίων και τη συγχώνευση εταιρειών
εμπορίας να καθίστανται αναπόφευκτες. Μία τέτοια προοπτική πάντως δεν είναι απαραίτητα
τόσο κακή όσο ακούγεται, αφού η Ελληνική αγορά είναι σαφώς κατακερματισμένη, σε
σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, έχοντας έναν τεράστιο αριθμό πρατηρίων
(8.000 +, τη στιγμή που η Γερμανία έχει 5.000) και περισσότερες από 20
εταιρείες εμπορίας. Ένας δε εξορθολογισμός και αναδιοργάνωση της αγοράς
αναπόφευκτα θα επιφέρει και απτά οφέλη για τον καταναλωτή με την δημιουργία
μεγαλύτερου ανταγωνισμού.
Εδώ και αρκετά χρόνια υποστηρίζουμε, προκαλώντας την μήνη του εκάστοτε
υπουργού οικονομίας (λόγω της πιθανολογούμενης επίπτωσης στον πληθωρισμό), ότι
οι τιμές της βενζίνης στη χώρα μας είναι φθηνές και πρέπει πάση θυσία να
ανατιμηθούν σημαντικά για να σταματήσει η συναλλαγματική αφαίμαξη της χώρας, η
οποία και εισάγει το 99.9% των υγρών καυσίμων που καταναλώνει. Οι λόγοι που υποστηρίζουμε
διαχρονικά αυτή τη θέση υποκινούνται από την ανάγκη μείωσης του λογαριασμού
πετρελαιοειδών, αφού για εισαγωγές μόνο το 2008 η χώρα επλήρωσε περί τα 16.0
δισεκ. ευρώ και κάτι λιγότερο το 2009. Σημαντικά ποσά που επηρεάζουν άμεσα και
δυσμενώς το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών και ως εκ τούτου συμβάλλουν στη
διεύρυνση του δημόσιου ελλείμματος.
Έτσι πέρα από την καθαρά εισπρακτική φύση των πρόσφατων ανατιμήσεων στον
ΕΦΚ και ΦΠΑ, το οποίο σημαίνει ότι το κράτος θα έχει επιπλέον έσοδα 1.0-1.2
δισεκ. Ευρώ για το 2010, ανακόπτεται και η αύξηση των εισαγωγών με περαιτέρω
ευεργετικά αποτελέσματα για την οικονομία. Οι δε επιπτώσεις στην εγχώρια
βιομηχανία (βλ. διυλιστήρια, εταιρείες εμπορίας) δεν θα είναι ιδιαίτερα
αρνητικές, αφού αυτή διαθέτει μηχανισμό αναπροσαρμογής και μπορεί ταυτόχρονα να
αυξήσει τις εξαγωγές της, ιδιαίτερα στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, οι οικονομίες
των οποίων αναμένεται να επιστρέψουν σε αναπτυξιακούς ρυθμούς το β’ εξάμηνο του
τρέχοντος έτους.
Η Ελληνική αγορά πετρελαιοειδών έζησε μία πρωτοφανή περίοδο ανάπτυξης τα
τελευταία 15 χρόνια, χάρη στην πολιτική του φθηνού αυτοκινήτου, και των χαμηλών
επιτοκίων αλλά και του αενάως επεκτεινόμενου οδικού δικτύου της χώρας
(χρηματοδοτούμενου από τον δημόσιο κορβανά, ελέω ξένων δανείων και Ε.Ε.). Από
την εποχή όπου ένα αυτοκίνητο αντιστοιχούσε σε κάθε 10 κατοίκους και σε κάθε 3
οικογένειες, εφθάσαμε στην τρυφηλή κατάσταση των 3 αυτοκινήτων ανά οικογένεια!
Είναι προφανές ότι κάπου στο δρόμο απωλέσθη το μέτρο, έχοντας πιστέψει ότι η
Ελλάδα έγινε αίφνης μία εύπορη πολιτεία των ΗΠΑ, χωρίς όμως να διαθέτει τις
κατάλληλες υποδομές. Οι σημερινές αυξήσεις έρχονται την κατάλληλη στιγμή ν’
αφυπνίσουν τα ένστικτα επιβίωσής μας, επιβάλλοντας μας νέα κριτήρια
καταναλωτικής συμπεριφοράς και οδηγώντας μας πάλι στο μέτρο και την
αυτοσυγκράτηση, τουλάχιστον ως προς το αυτοκίνητο και τα καύσιμά του.