Τα
τελευταία χρόνια αυτό που συνέβαινε συστηματικά στην εγχώρια ενεργειακή αγορά
ήταν να κρύβονται «κάτω από το χαλί» τα προβλήματα που συσσωρεύονταν. Η
απελευθέρωση της αγοράς έμενε στα χαρτιά, η κεντρικά σχεδιαζόμενη πολιτική δεν
αναλάμβανε το πολιτικό κόστος για τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις που υπαγόρευε
η Ευρωπαϊκή Ένωση και όλοι, ΔΕΗ και ιδιώτες, μιλούσαν για στρεβλώσεις, έχοντας
όμως ο καθένας διαφορετική εικόνα στο μυαλό του.
Μέχρι
που ήρθαν η «τρόικα» του ΔΝΤ και η Ε.Ε. να υπαγορεύσουν με βίαιο τρόπο αλλαγές,
οι οποίες, όπως δείχνουν τα πράγματα, αλλάζουν εντελώς το τοπίο. Με την υποψία,
λοιπόν, αυτών των αλλαγών άνοιξε κυριολεκτικά «Ο ασκός του Αιόλου».
Μια σειρά
πραγματικών στρεβλώσεων που συνιστούσαν ως τώρα «κοινό μυστικό» άρχισαν να
βγαίνουν στη φόρα επίσημα και υπό τη μορφή καταγγελιών, οι οποίες μάλιστα
φθάνουν ως την Κομισιόν. Οι ιδιώτες επενδυτές στην αγορά ενέργειας, που έχουν
πραγματοποιήσει μια σειρά επενδύσεων, ή προγραμματίζουν καινούριες, δείχνουν
πλέον αποφασισμένοι ότι δεν είναι διατεθειμένοι να πετάξουν τα λεφτά τους στο
βρόντο. Φυσικά, σε ένα περιβάλλον, όπου η ΔΕΗ διατηρεί δεσπόζουσα θέση,
υπάρχουν κάποιοι που μιλούν και για υπερ-δεσπόζουζα θέση, δέχεται τα
περισσότερα πυρά, ενώ δεν μένει αλώβητος ακόμη και ο ΔΕΣΜΗΕ.Γιατί
λοιπόν την κατηγορούν; γιατί με τη χρήση των υδροηλεκτρικών «κάνει παιχνίδι» με
την Οριακή Τιμή του Συστήματος, που δεν συμβαδίζει με το πραγματικό κόστος
παραγωγής, με συνέπεια οι ιδιώτες παραγωγοί να αντιμετωπίζουν προβλήματα με την
απόδοση των κεφαλαίων τους σε νέες μονάδες, ενώ δημιουργείται και αβεβαιότητα
στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού. Ταυτόχρονα,
ιδιώτες αναλαμβάνουν νέες πρωτοβουλίες και μπαίνουν σφήνα σε κρατικά μονοπώλια,
όπως το σχέδιο για υπεράκτιο terminal LNG,
όταν ακόμη η κεντρική πολιτική κινείται μεταξύ δύο νέων terminal,
στον Αστακό και την Καβάλα.
Από
την άλλη πλευρά, για στρεβλώσεις μιλάει και η ΔΕΗ, που τις εντοπίζει κυρίως στα
τιμολόγια λόγω των σταυροειδών επιδοτήσεων.Φαίνεται
λοιπόν ότι μια σειρά «θέσφατα» ως τώρα της ενεργειακής αγοράς έρχεται να
γκρεμίσει η τρόικα και η Ε.Ε.Ήδη,
αρχίζουν και διαρρέουν προς τα έξω σχεδιασμοί που μιλούν για «σπάσιμο» της ΔΕΗ
σε τρεις εταιρίες, εκ των οποίων, παραγωγή και μεταφορά λέγεται ότι θα
παραμείνουν υπό τον έλεγχο του δημοσίου, λόγω του στρατηγικού χαρακτήρα τους.
Όμως, αφήνεται ανοικτό το ενδεχόμενο στη διανομή να εισέλθει στρατηγικός
επενδυτής, ενώ δεν αποκλείεται τώρα ακόμη και η πώληση μονάδων της Δημόσιας
Επιχείρησης. Παράλληλα,
έγινε γνωστό ότι μέχρι το Σεπτέμβριο θα πρέπει να τελειώνουμε και με την
αναδιάρθρωση των τιμολογίων ηλεκτρισμού, πράγμα που σημαίνει με απλά ελληνικά,
ότι οι σταυροειδείς επιδοτήσεις θα λάβουν τέλος, τα τιμολόγια επί της ουσίας θα
απελευθερωθούν και θα ακολουθήσουν αυξομειώσεις ανά κατηγορία, με «χαμένα»
πρώτα από όλα τα οικιακά τιμολόγια, αλλά και τα αγροτικά.
Είναι
ξεκάθαρο πλέον ότι αυτό που δεν τόλμησε να κάνει η εκάστοτε κυβέρνηση ήρθε η
ώρα να το κάνει η αγορά από μόνη της, ελέω ΔΝΤ.Αναμένεται
συνεπώς ότι το καλοκαίρι που έρχεται θα αναδειχθεί σε ιδιαίτερα θερμό.
Περιθώρια πλέον δεν υπάρχουν, η τρόικα πιέζει ασφυκτικά, τα δημοσιονομικά της
χώρας έχουν χτυπήσει «κόκκινο» προ πολλού και η ανάγκη κυρίως για νέους πόρους
και δευτερευόντως η απειλή για παραπομπή της Ελλάδος στα αρμόδια όργανα της
Κοινότητας δείχνουν το δρόμο για όλα όσα δεν τολμήσαμε να κάνουμε σταδιακά όλα
αυτά τα χρόνια. Το
ζήτημα είναι ότι στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται αυτό που θα παίξει πολύ μεγάλο
ρόλο θα είναι το μέγεθος. Γιατί έχει μεγάλη σημασία στην ηλεκτροπαραγωγή. Θα
δούμε λοιπόν συμπράξεις παικτών ενδεχομένως και μη αναμενόμενες. Θα κριθεί
ποιοι ξένοι επενδυτές θα μείνουν και ποιοι, λόγω της ελληνικής οικονομικής
κρίσης, θα οπισθοχωρήσουν. Ήδη κάποιοι από αυτούς που έχουν παρουσία σήμερα
στην ελληνική αγορά με όλα αυτά που γίνονται «το ξανασκέφτονται» για την
προώθηση επενδυτικών σχεδίων τους.
Το ερώτημα που διαγράφεται είναι ποιοι θα
«πάρουν κεφάλι» και υπό ποίους όρους. Άρα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο
φαίνονται. Θα
οδηγηθούμε πράγματι σε εξορθολογισμό της αγοράς ή σε νέες, ιδιότυπες,
δεσπόζουσες καταστάσεις υπό την πίεση της παρούσας συγκυρίας;