Στην οικονομική επιστήμη θεωρείται κοινός τόπος ότι οι οικονομικές κρίσεις
συμβαδίζουν με τις ευκαιρίες. Το ζήτημα είναι να τις εντοπίσει κανείς έγκαιρα,
να τις καταγράψει και φυσικά να τις αξιοποιήσει.
Εδώ και λίγους μήνες η χώρα έχει εισέλθει σε αποφασιστική καμπή,
με την οικονομική κρίση να υπαγορεύει μια σειρά ριζικών διαρθρωτικών
μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς. Το σύνθημα «ή αλλάζουμε, ή βουλιάζουμε»
καθίσταται πλέον μονόδρομος και ξεφεύγει από στείρους ιδεολογισμούς. Τα χρονικά
περιθώρια έχουν τελειώσει προ πολλού, η πολυτέλεια για ομφαλοσκόπηση έχει
παρέλθει ανεπιστρεπτί και από την ετοιμότητα της κεντρικής διοίκησης θα κριθεί
το μέλλον της ίδιας της χώρας.
Είναι σαφές ότι η αντιμετώπιση της κρίσης δεν θεωρείται εύκολη υπόθεση.
Είναι εξίσου όμως σαφές ότι οι παρεμβάσεις που θα γίνουν θα κριθούν για την
αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα τους σε ένα βάθος χρόνου. Εκείνο το οποίο
θα πρέπει να έχουμε υπόψη είναι ότι οι αγορές στη διάρκεια της κρίσης δεν
μηδενίζονται. Μπορεί να συρρικνώνονται, ωστόσο, η προοπτική της επιχειρηματικής
ανάπτυξης μπορεί να αναδειχθεί σε εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης και
παράλληλα να συμβάλει στο κοινό καλό, κάμπτοντας και τις όποιες συντεχνιακές
αντιδράσεις.
Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα καθυστέρησε να προχωρήσει σε
διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συγκριτικά με τους εταίρους της στην Ε.Ε. Το
δίλημμα της διατήρησης του κρατισμού έναντι της ιδιωτικοποίησης ταλαιπώρησε και
ταλαιπωρεί πολλούς τομείς της οικονομίας, μεταξύ αυτών και της ενέργειας.
Όμως, ο τομέας της ενέργειας θεωρείται αυτή τη στιγμή η πιο δυνατή
«ατμομηχανή», που μπορεί να παράγει επενδύσεις στα επόμενα χρόνια, να
δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να προσελκύσει κεφάλαια και από το
εξωτερικό. Εν πολλοίς, να παράγει τον ιδιαίτερα χρήσιμο, υπό την παρούσα
συγκυρία, πλούτο για τη χώρα.
Το κρατικό μοντέλο που εξακολουθεί και υφίσταται αυτή τη στιγμή
στην αγορά ενέργειας της χώρας περισσότερα προβλήματα δημιούργησε παρά έλυσε.
Τόσο η αγορά του ηλεκτρισμού, όσο και η αγορά φυσικού αερίου χειραγωγούνται από
το δημόσιο, με άτολμες, ως τώρα παρεμβάσεις και με πυροσβεστικό χαρακτήρα, κάθε
φορά, με άλλοθι στείρες συντεχνιακές αντιλήψεις. Όμως, όπως έχουμε προείπει,
χρονικά περιθώρια δεν υπάρχουν πλέον. Αντίθετα, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες, τις οποίες
πρέπει να αξιοποιήσουμε. Και δεν χρειάζεται να σπαζοκεφαλιάζουν οι καθ’ ύλη
αρμόδιοι υπουργοί. Αρκεί να δούμε τι έκαναν ως τώρα οι εταίροι μας στην
Κοινότητα, να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά, να διδαχθούμε από τα δικά τους
λάθη και να αναζητήσουμε την ισορροπία ανάμεσα στον κρατισμό και τον ιδιωτικό
τομέα, χωρίς να ευνοείται ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά. Να βρούμε τη χρυσή
ισορροπία, ανάμεσα στις υπερβολικές ρυθμίσεις από την πλευρά του δημόσιου τομέα
και στην παροχή κινήτρων για την ανάπτυξη των πρωτοβουλιών του ιδιωτικού τομέα.
Πού εντοπίζονται αυτές οι ευκαιρίες;
Η πώληση μονάδων της ΔΕΗ, που εξακολουθεί και αποτελεί ταμπού για
την κυβερνητική μηχανή, με άλλοθι τώρα και την κακή χρηματιστηριακή συγκυρία,
θα επέτρεπε και στη δημόσια Επιχείρηση να βρει τα απαραίτητα κεφάλαια για να
κάνει τις δικές της επενδύσεις και στην αγορά να ανοίξει πραγματικά.
Εναλλακτικά, θα μπορούσε η ΔΕΗ να συνεργασθεί πιο τολμηρά με ιδιώτες για κοινές
επενδύσεις. Επίσης, η διάσπαση της Επιχείρησης, στο πλαίσιο του 3ου
ενεργειακού πακέτου της Ε.Ε. θα έδινε το αποφασιστικό σήμα για το πώς εννοεί
την απελευθέρωση η πολιτεία.
Η πλήρης απόσχιση του ΔΕΣΦΑ από τη ΔΕΠΑ και η είσοδος στην
τελευταία στρατηγικού επενδυτή θα άνοιγε και την αγορά του φυσικού αερίου.
Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας είναι ένας άλλος χώρος
όπου μπορούν να γίνουν επενδύσεις. Το ΙΓΜΕ Κεντρικής Μακεδονίας υπολογίζει σε
20 δισ. ευρώ την αξία των βεβαιωμένων αποθεμάτων νικελίου, ψευδαργύρου,
μολύβδου, χαλκού και χρυσού στη Μακεδονία και τη Θράκη, από τα οποία πολύ μικρό
μέρος αξιοποιείται σήμερα παραγωγικά.
Τα αποθέματα λιγνίτη, επίσης, παραμένουν αναξιοποίητα και
χρειάσθηκε η παρέμβαση της Κομισιόν να εκχωρηθούν και σε ιδιώτες, με πρώτο το
λιγνιτωρυχείο της Βεύης.
Στον τομέα της εξόρυξης πετρελαίου, τώρα έχουν δρομολογηθεί οι
διαδικασίες για τη σύσταση δημόσιου εθνικού φορέα, που θα αναλάβει τη
διαχείριση της έρευνας και αξιοποίησης των υδρογονανθράκων στη χώρα μας.
Στον τομέα των ΑΠΕ, υφίσταται το ενδιαφέρον, καταρχήν, ιδιωτών
επενδυτών για την προώθηση υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Το αρμόδιο υπουργείο
ανακοίνωσε ότι θα είναι έτοιμη σε ένα χρόνο η στρατηγική περιβαλλοντική μελέτη
που θα καθορίσει σε ποιες περιοχές μπορούν να γίνουν τέτοια πάρκα, ώστε να
κληθούν στη συνέχεια οι ιδιώτες να αναλάβουν την κατασκευή τους. Έχει τεθεί
μάλιστα και στόχος να υπάρχουν 1000
MW από τα
offshore αιολικά ως το 2015 και 5000
MW από ΑΠΕ. Το ζήτημα βέβαια είναι να διευκολυνθούν
αποφασιστικά αυτού του είδους οι επενδύσεις και να μην παραμείνουν απλές
προθέσεις, εξυπηρετώντας κοντόφθαλμες και προσωπικές πολιτικές.
Οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι ένας ακόμη πυλώνας
ανάπτυξης, τόσο αυτοί στους οποίους συμμετέχει η χώρα, όσο και οι ιδιωτικοί.
Οι ιδιωτικές επενδύσεις τόσο στην ηλεκτροπαραγωγή όσο και στο
φυσικό αέριο μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.
Όλο αυτό το πακέτο για να μπορέσει να υλοποιηθεί απαιτείται να
υπάρξουν γρήγορα αντανακλαστικά από την πολιτεία, ευελιξία χειρισμών,
διαπραγματευτική ικανότητα και κυρίως αποφασιστικότητα. Τα διαθέτει άραγε;