Το Σταυρόλεξο των Αγωγών και η Ελλάδα

Η εβδομάδα που ξεκίνησε σηματοδοτεί μια αξιοπρόσεκτη κινητικότητα για τους αγωγούς φυσικού αερίου που διαγκωνίζονται για την κάλυψη της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης. Κινητικότητα που υπογραμμίζει την αναβάθμιση της Τουρκίας στο παζλ των αγωγών και τη Ρωσία να προωθεί τα δικά της σχέδια, διεκδικώντας ισχυρό λόγο στο πλαίσιο ενός ευρύτερου γεωστρατηγικού παιχνιδιού. Η Ελλάδα μάλλον περιμένει στο ακουστικό της.

Χθες υπογράφηκε στη Μόσχα το καταστατικό για την ίδρυση της εταιρίας South Stream Greece, η οποία θα αναλάβει την ανάπτυξη και διαχείριση του νότιου τμήματος του αγωγού που θα περνάει από το ελληνικό έδαφος. Κρίσιμη λεπτομέρεια: επρόκειτο να μεταβεί στη ρωσική πρωτεύουσα και η υπουργός ΠΕΚΑ Τίνα Μπιρμπίλη, για να έχει συνάντηση με τον ομόλογο της. Η επίσκεψη αναβλήθηκε στο παρά πέντε, με επίσημη αιτιολογία ότι θα έλειπε ο κ. Σματκό, γιατί θα συνόδευε τον Πρωθυπουργό Πούτιν σε διεθνές συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, τουρκικές πηγές «διέρρευσαν» την προηγούμενη εβδομάδα ότι επίκειται άμεσα η υπογραφή συμφωνίας μεταξύ της αζέρικης Socar και της τουρκικής Botas, για τη διέλευση τράνζιτ του αζέρικου αερίου από την Τουρκία. Μέχρι την ώρα που γραφόταν το κείμενο αυτό δεν υπήρχαν συγκεκριμένες λεπτομέρειες. Μια τέτοια προοπτική, πάντως, φαίνεται να ενδιαφέρει άμεσα τρεις αγωγούς, τον ITGI, τον TAP και τον Nabucco. Για τους δύο πρώτους υφίσταται και ελληνικό ενδιαφέρον.

Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία 15 χρόνια οι αγωγοί τόσο του πετρελαίου όσο και του φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης δεν είναι τίποτε άλλο παρά γραμμές στο χάρτη, χωρίς συμβατικά πλαίσια αναφοράς. Το να σχεδιάζεις αγωγούς είναι το μόνο εύκολο. Το να τους γεμίσεις είναι το ζητούμενο. Σε αυτόν τον αγώνα δρόμου φάνηκε ότι ο μόνος αγωγός με εγκεκριμένο συμβατικό πλαίσιο είναι καταρχήν ο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Αλλά κι αυτός εσχάτως με τις κωλυσιεργίες της Βουλγαρίας και τις απόπειρες της Ρωσίας να έχει κυρίαρχο λόγο και στον ανταγωνιστικό ιταλο-τουρκικό αγωγό Σαμσούν-Τσεϊχάν, φαίνεται να αντιμετωπίζει προβλήματα στην υλοποίηση του. Σε κάθε περίπτωση το μέλλον του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη αναμένεται να ξεκαθαρισθεί το φθινόπωρο. Έως τότε η Βουλγαρία θα έχει ολοκληρώσει τις περιβαλλοντικές μελέτες και θα αποφασίσει αν παραμένει ως κρίσιμος εταίρος.

Η υπογραφή, από την άλλη πλευρά, της συμφωνίας Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν θα ενδιέφερε τους αγωγούς ITGI, TAP και Nabucco, που προσδοκούν να αξιοποιήσουν το κοίτασμα Shakh Deniz 2, το οποίο θεωρείται ως το πιο ώριμο στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας, με δυνατότητα να δώσει περί τα 16-17 δισ. κ.μ. ετησίως. Ο ITGI θεωρείται ανταγωνιστικός αγωγός τόσο με τον TAP, που προωθούν η ελβετική EGL με τη νορβηγική Statoil (πρόσφατα απέκτησαν και τρίτο εταίρο, τη γερμανική E. ON.), όσο και με τον αμερικανικής έμπνευσης Nabucco. Γιατί έχει σημασία ο τρόπος με τον οποίο θα κλείσει το θέμα της διέλευσης του αζέρικου αερίου από την Τουρκία; Καταρχήν, από ελληνικής πλευράς προσδοκάται ότι θα ανοίξει ο δρόμος για την επιδιωκόμενη συμμετοχή της τουρκικής Botas στην εταιρία IGI Ποσειδών, που προωθεί την ανάπτυξη του υποβρύχιου καλωδίου στην Ιταλία και το οποίο θα είναι διπλής κατεύθυνσης. Μία ενδεχόμενη συμμετοχή της Botas στην εταιρία Ποσειδών, ενδεχομένως και της Socar, θα ενισχύσει την προώθηση του ITGI έναντι του ανταγωνιστικού Nabucco (ήδη, η Τουρκία υπέγραψε πρόσφατα διακρατικό μνημόνιο για τον ITGI κατά την πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στη χώρα μας) και θα αποδυναμώσει κατά έναν τρόπο τον TAP. Δεν είναι τυχαίο ότι άρχισαν να διαμορφώνονται σενάρια σύμπλευσης ITGI και TAP. Το θέμα είναι βέβαια ποιος θα προλάβει να συμβολαιοποιήσει τις ποσότητες που θα διέρχονται από τους αγωγούς.

Ανταγωνιστικός αγωγός, όμως, με το Nabucco θεωρείται και ο South Stream. Οι ρώσοι δείχνουν ότι θέλουν να τον «τρέξουν». Με δική τους πρωτοβουλία ορίσθηκε η χθεσινή ημερομηνία για τη σύσταση της κοινής ελληνορωσικής εταιρίας που θα αναλάβει να κατασκευάσει το νότιο διάδρομο του αγωγού, στην Ελλάδα, ενώ πέτυχαν να εξασφαλίσουν από την Τουρκία άδεια διέλευσης του από τα τουρκικά χωρικά ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα.