Τα Ελληνικά Ενεργειακά Ανοίγματα Προς τον Τρίτο Κόσμο

Διαμορφώνουμε τις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα ή τρέχουμε πίσω από αυτές; το ερώτημα αποδεικνύεται επίκαιρο μετά τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας, που ήταν όντως αξιοσημείωτα.

Καταρχήν, η αμφίσημη στάση της Βουλγαρίας για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και η αμφισβήτηση της βιωσιμότητας του South Stream, σε αντίθεση με τον Nabucco, δείχνουν ότι η γείτων συμπλέει με τα αμερικανικά συμφέροντα και σηκώνει ανάστημα στα ρωσικά, στην προσπάθεια της να αποκομίσει, ως χώρα διέλευσης, πολιτικά και οικονομικά οφέλη.

Κατά δεύτερον, οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες για την προώθηση ενεργειακής συνεργασίας με τη Λιβύη, μετά το Κατάρ, δημιουργούν ένα πλαίσιο τριτοκοσμικής προσέγγισης, με μακροπρόθεσμα, άρα και αμφίβολα, αποτελέσματα.

Κατά τρίτον, η καθυστέρηση στην πλήρη απελευθέρωση της αγοράς τόσο του ηλεκτρισμού όσο και του φυσικού αερίου επιβαρύνει τις διακηρυγμένες αποκρατικοποιήσεις στον τομέα αυτό και αποθαρρύνει την προώθηση επενδύσεων από ιδιωτικά κεφάλαια.

Είναι σαφές ότι το project του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, στο οποίο είχε ποντάρει πάρα πολλά η Ελλάδα, οδεύει προς ματαίωση, προς όφελος του αγωγού Σαμσούν-Τσεϊχάν, που θέλουν Τουρκία-Ρωσία. Η τελευταία, από τη στιγμή που τα βρήκε με την Τουρκία, δεν έχει λόγο να ανεχθεί τις βουλγαρικές παλινωδίες, που πλέκει εδώ και αρκετούς μήνες ένα απίστευτο γαϊτανάκι «ναι, μεν, αλλά», με αποκορύφωση την προηγούμενη εβδομάδα. Αν και δεν έχει παιχθεί ακόμη η τελευταία πράξη του δράματος για τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα, πολύ δύσκολα φαίνεται ότι θα αναστραφεί η οριστική ματαίωση του έργου. Σε μια τέτοια προοπτική είναι σαφές ότι η Τουρκία θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο το ρόλο που επιδιώκει ως περιφερειακή δύναμη, ενώ θα αρχίσει να θολώνει το ίχνος της χώρας μας στον ενεργειακό χάρτη.

Υφίσταται βέβαια ακόμη η προοπτική για τον South Stream, τον ITGI και τον TAP. Το ζήτημα είναι τι οφέλη επιδιώκει η χώρα μας και πώς τα διεκδικεί και ακόμη περισσότερο, καταφέρει τελικά να δημιουργήσει ένα «καλάθι» ενεργειακού εφοδιασμού, μειώνοντας τη μεγάλη εξάρτηση της από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Προφανώς, σε αυτό το πλαίσιο οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί αρχίζουν και βάζουν στο παιχνίδι και τρίτες χώρες, με διακρατικές συμφωνίες. Τα ελκυστικά κεφάλαια από το Κατάρ για την επένδυση του Αστακού, που ήδη, όμως, είναι αντιμέτωπη με σοβαρές ενστάσεις τόσο από περιβαλλοντικές οργανώσεις, όσο και από επιχειρηματικές, δημιουργούν ήδη αμφιβολίες για το κατά πόσο θα μπορέσουν τελικά να έρθουν γρήγορα και να αυγατίσουν στη χώρα μας.

Την ίδια στιγμή η Ελλάδα επιχειρεί ανοίγματα στη Λιβύη, με την οποία υπογράφηκε πρόσφατα Μνημόνιο Συνεργασίας που περιλαμβάνει και διασυνδέσεις τόσο για το φυσικό αέριο όσο και για τον ηλεκτρισμό και πιο συγκεκριμένα, την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου και υποβρύχιο καλώδιο διοχέτευσης ηλεκτρικής ενέργειας από το τεράστιο πάρκο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, στη Σαχάρα. Δεν γνωρίζουμε αν η Λιβύη πράγματι θα φέρει στην Ελλάδα μέρος από τα διαθέσιμα κεφάλαια της, όπως έγινε γνωστό, για να ανακουφίσει τα δημόσια έσοδα, δεν ξέρουμε πόσο είναι εφικτό να προχωρήσουν άμεσα οι εκατέρωθεν προθέσεις για την ενεργειακή συνεργασία και τι οφέλη θα προσπορίσουν, εκείνο όμως, που μπορούμε να πούμε είναι, ας ξεπληρώσει πρώτα η Λιβύη τις οφειλές της, από τη δεκαετία του ’80, σε ελληνικές εταιρίες που έκαναν τότε ανοίγματα στη χώρα του Καντάφι και μετά θα μπορούμε να μιλάμε για σοβαρές μπίζνες.

Σε κάθε περίπτωση η χώρα μας φαίνεται να ανιχνεύει τον τρίτο δρόμο στην ενέργεια, όταν τα γεωπολιτικά παιχνίδια παίζονται αλλού. Αντί να στραφεί σε συνεργασίες και συμμαχίες που να ενισχύουν την ευρωπαϊκή διάσταση και το ρόλο της ως χώρα του ευρωπαϊκού νότου, δείχνει να εστιάζει σε συνεργασίες που τροφοδοτούν ευγενείς προθέσεις με αμφίβολα αποτελέσματα.

Όταν ήδη η απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου χει ξεπερασθεί ήδη από την εισβολή του LNG και η αποκρατικοποίηση της ΔΕΠΑ, η μοναδική σοβαρή που ανακοινώθηκε, κινδυνεύει να έχει ελάχιστα έσοδα εξ αυτού του λόγου, και όταν η καθυστέρηση στη δημιουργία θεσμικού πλαισίου που θα αίρει τις στρεβλώσεις στην αγορά του ηλεκτρισμού, αναστέλλει προγραμματισμένες επενδύσεις από ιδιωτικά κεφάλαια, δημιουργούνται εύλογα τα ερωτηματικά κατά πόσο μπορούμε τελικά να προβλέψουμε τις ταχύτατες εξελίξεις στο ενεργειακό γίγνεσθαι και όχι να τρέχουμε πίσω από αυτές. Καλά και άγια τα ανοίγματα στον Τρίτο κόσμο, αλλά μήπως κινδυνεύουμε να περιθωριοποιήσουμε το ίχνος μας στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη; Μήπως και σε αυτόν τον τομέα θα μιλάμε σε λίγο για πράσινα άλογα;