Η ενέργεια, κατά γενική ομολογία,
θεωρείται ατού της διπλωματίας μιας χώρας. Ένα κρίσιμο χαρτί, το οποίο μπορεί
να αποφέρει σημαντικά οφέλη και να ενισχύσει αποφασιστικά το ρόλο και το λόγο
ενός κράτους. Αυτό το χαρτί γνωρίζει να αξιοποιεί κατά τον καλύτερο τρόπο η
γειτονική Τουρκία, ιδιαιτέρως τον τελευταίο καιρό. Εμείς; Δυστυχώς, ως τις
μέρες μας η Ελλάδα στερείται μια σαφούς και συνολικής ενεργειακής πολιτικής,
που να συνάδει με την εξωτερική πολιτική. Συνήθως, η ενεργειακή εξωτερική
πολιτική μας ασκείται με όρους εσωτερικής επικοινωνιακής πολιτικής και το
χειρότερο, στερείται σχεδίου υλοποίησης. Κι αυτό γιατί υποκύπτει στις
απαιτήσεις της γείτονος, στη λογική «να μην προκαλούμε», και επιπλέον,
συμμορφώνεται και με εσωτερικά λόμπι. Το αποτέλεσμα είναι να φρενάρουμε εμείς
οι ίδιοι τις δυνατότητες που έχουμε, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον τομέα
έρευνας για νέα κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Σύμφωνα με στοιχεία της αμερικανικής
γεωλογικής υπηρεσίας, που έχει χαρτογραφήσει σε παγκόσμια βάση τις πιθανότητες
κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, η θάλασσα του Αιγαίου συγκαταλέγεται
στις περιοχές με προσδοκώμενα αξιόλογα αποθέματα. Τα οποία, ωστόσο, καμία
κυβέρνηση της μεταπολίτευσης δεν τόλμησε να διερευνήσει για το φόβο των Τούρκων
και όχι μόνον. Κι όμως υπήρξαν επιστημονικές φωνές που υπερθεμάτιζαν για
υφιστάμενα κοιτάσματα. Το περίεργο μάλιστα είναι ότι ούτε στην ηπειρωτική χώρα
έγινε ποτέ μια σοβαρή προσπάθεια στον τομέα αυτό. Και κει δεν δικαιολογείται το
άλλοθι των γειτόνων.
Πέρυσι, το Νοέμβριο, στη διάρκεια της
Εβδομάδας Ενέργειας, του ΙΕΝΕ, έγινε μια σημαντική επιστημονική ανακοίνωση από
τους καθηγητές Μάζη και Σγούρο, που αφορούσε στην ύπαρξη μεγάλου και
εκμεταλλεύσιμου κοιτάσματος πετρελαίου νότια του Καστελόριζου εντός της
ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Παρόντες ήταν οι υφυπουργοί, Γ.
Μανιάτης, από το ΥΠΕΚΑ και Σ. Κουβέλης από το ΥΠΕΞ. Το ακούσαμε και
το…ξεχάσαμε.
Έρχεται τώρα η Τουρκία, όπως αναφέρουν
αξιόπιστες πληροφορίες, και αποπειράται να εξαιρέσει το Καστελόριζο από τη
χάραξη θαλάσσιων ζωνών της Ελλάδας, που έτσι κι αλλιώς εκκρεμούν. Τι επιδιώκει;
Να διεκδικήσει το δικαίωμα έρευνας σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, που
θεωρείται ότι κρύβει σημαντικούς θησαυρούς στο βυθό της. Έστειλε, μάλιστα
πρόσφατα και ερευνητικό σκάφος στην περιοχή. Η Τουρκία, με λίγα λόγια, βάζει
στο τραπέζι, εκτός από τη ρύθμιση για την υφαλοκρηπίδα, και την εξαίρεση του
Καστελόριζου από τη χάραξη της ελληνικής ΑΟΖ. Και δεν το κάνει τυχαία στην
παρούσα συγκυρία. Οι ενδείξεις για ύπαρξη πολύ σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού
αερίου στη θαλάσσια περιοχή που ορίζεται από την Κρήτη, την Κύπρο και την
Αίγυπτο, φαίνεται ότι έχουν θορυβήσει τη γείτονα, που κινείται επιθετικά.
Και τι κάνει η Ελλάδα; Φαίνεται να
περιορίζεται σε διπλωματικές αντιδράσεις, το πλέον χαλαρό μέσο αντίδρασης, ενώ
διαθέτει εργαλεία και λόγους να κάνει χρήση του διεθνούς δικαίου.
Σε μια περίοδο που θα έπρεπε να είχε
τρέξει με γοργούς ρυθμούς, σύμφωνα και με τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, το
θέμα σύστασης φορέα έρευνας υδρογονανθράκων, σε συνδυασμό με τη χάραξη μιας
τολμηρής πολιτικής προσέλκυσης ξένων επενδυτών, περιοριζόμαστε στο ρόλο του
αμυνόμενου παρατηρητή.
Οι όποιες κινήσεις γίνονται προς την
κατεύθυνση αυτή φαίνεται να έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα, με απουσία
συνεκτικής πολιτικής. Φαίνεται να αναζητούμε συμμάχους απέναντι στον
επεκτατισμό της Τουρκίας, όρα Ισραήλ, αλλά ταυτόχρονα επιδεικνύουμε και
περίεργη ατολμία. Εάν η χώρα μας δεν αντιληφθεί έγκαιρα τις δυνατότητες έρευνας
υδρογονανθράκων, δεν δημιουργήσει τις αναγκαίες υποδομές και σε ανθρώπινο
δυναμικό για τη διαχείριση τους και δεν προχωρήσει, στο πλαίσιο της εξωτερικής
πολιτικής στον καθορισμό των υποψήφιων περιοχών έρευνας, τότε κινδυνεύει να
χάσει το γεωπολιτικό παιχνίδι μέσα από τα χέρια της. Και κυρίως, να
δημιουργήσει γραμμή συνεργασίας με την Κύπρο, με πολλαπλά πολιτικά και
οικονομικά οφέλη. Ακούει κανείς;