Δημοσιογράφοι και αναλυτές που δεν έχουν ιδιαίτερη
εμπειρία από την πετρελαϊκή βιομηχανία, συχνά διατυπώνουν συγκεχυμένες απόψεις
για το λεγόμενο peak oil, δηλαδή το χρονικό σημείο στο οποίο η παραγωγή πετρελαίου
θα κορυφωθεί παγκοσμίως. Πράγματι, όταν η πρόταση αυτή είχε διατυπωθεί στο
παρελθόν (δεκαετίες του 1970 και 1980), αφορούσε κυρίως τη διαθεσιμότητα του
μαύρου χρυσού και τα αποδεδειγμένα κοιτάσματα σε πλανητικό επίπεδο. Πλέον όμως,
οι ειδικοί έχουν διασυνδέσει το peak oil με μερικές ακόμη παραμέτρους, όπως για
παράδειγμα την τιμή του βαρελιού και τον τρόπο που λειτουργεί ο OPEC. Επίσης,
ιδιαίτερη σημασία έχει και η αντίστοιχη πορεία της ζήτησης, καθώς η οικονομική
κρίση και η στροφή προς τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας οδηγούν σε πτώση την
καμπύλη της ζήτησης, άρα και εκείνη της παραγωγής. Προς το παρόν αυτό
παρατηρείται κυρίως στις ανεπτυγμένες οικονομίες, τη στιγμή που η ραγδαία
ανάπτυξη της Κίνας και της Ινδίας εξακολουθεί να συντηρεί τη ζήτηση. Για πόσο
ακόμα όμως;
Με βάση τα παραπάνω, ίσως το peak oil να μην προέλθει
από την έλλειψη νέων κοιτασμάτων, αλλά από την αδυναμία της οικονομίας και την
αδιαφορία για το πετρέλαιο. Υπό την έννοια αυτή, το επερχόμενο peak oil θα
σημαίνει παράλληλα πως ξεπερνάμε σταδιακά το πετρέλαιο ως πηγή ενέργειας και
πράγματι επενδύουμε ολοένα και περισσότερο στις ΑΠΕ, παρά στην εξόρυξη. Η
πετρελαϊκή βιομηχανία διαβεβαιώνει πως οι νέες ανακαλύψεις είναι ικανές να
καλύψουν τη ζήτηση μεσοπρόθεσμα, με βάση ένα σενάριο ανάκαμψης της παγκόσμιας
οικονομίας στη δεκαετία που διανύουμε. Το πετρέλαιο όμως είναι αντιμέτωπο με
μια ολοένα και αυξανόμενη πίεση που ωθεί την καμπύλη παραγωγής προς τα κάτω:
Πρόκειται για την ανάγκη μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και για στροφή
σε πιο καθαρές πηγές ενέργειας. Η ανάγκη αυτή έχει πλέον αποκρυσταλλωθεί στην
Ε.Ε. σε συγκεκριμένα αριθμητικά μεγέθη, ενώ αντίστοιχες τάσεις θα επικρατήσουν
και στις ΗΠΑ αργά η γρήγορα. Σίγουρα πάντως η στροφή είναι μη αναστρέψιμη.
Ομοίως, η νέα αυτή τάση έχει αντίκρισμα και στην τιμή
του μαύρου χρυσού. Μείωση της ζήτησης σημαίνει μείωση της τιμής του βαρελιού
και αυτή με τη σειρά της οδηγεί σε μείωση των επενδύσεων στη νέα παραγωγή. Ήδη,
οι περσινές προβλέψεις για τιμή της τάξης των 90 ή και 100 δολαρίων ανά βαρέλι
φέτος φαίνεται να διαψεύδονται.
Εν τέλει, οι κλιματικοί στόχοι που τέθηκαν πλήττουν
την πετρελαϊκή βιομηχανία σε όλο της το εύρος, δίχως να υπάρχουν περιθώρια για
συμβιβασμούς. Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές, τα ίδια τα στελέχη της
πετρελαϊκής βιομηχανίας (σε ιστότοπους όπως το oildrum.com) θεωρούν αυτονόητη
την έλευση του peak oil στα επόμενα 5-15 χρόνια, δίχως όμως να σημαίνει αυτό
αναγκαστικά και μια ολέθρια επίδραση για την παγκόσμια οικονομία. Το ερμηνεύουν
δηλαδή απλά ως μια φυσική εξέλιξη που συνοδεύει την αλλαγή στις ενεργειακές
πηγές του ανθρώπου. Άρα από τις προβλέψεις τους λείπει η καταστροφική χροιά που
χαρακτήριζε το peak oil στο παρελθόν.
Δεν αποκλείεται η αγορά πετρελαίου να ακολουθήσει τα
χνάρια αυτής του φυσικού αερίου. Οι μεγάλες οικονομίες και ιδίως οι ΗΠΑ, έχουν
κατακλυστεί από διαφορετικές πηγές άφθονου αερίου, το οποίο όμως δεν
χρειάζονται, με αποτέλεσμα η τιμή του να παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλά
επίπεδα. Στην περίπτωση του αερίου, έγιναν τεράστιες επενδύσεις την προηγούμενη
δεκαετία, οι οποίες αποδείχθηκαν ίσως υπερβολικά επιτυχημένες για το καλό της
βιομηχανίας. Συνεπώς, οι πανηγυρισμοί για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων
πετρελαίου της Αρκτικής και της Βραζιλίας, δεν μεταφράζονται απαραίτητα σε
κέρδη για τις εταιρείες.
Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνεται ο Αχμέντ Ζακί
Γιαμανί, υπουργός Πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας στη δεκαετία του 1970, που
είχε δηλώσει ότι «η εποχή του λίθου δεν έληξε επειδή τελείωσαν οι πέτρες. Έτσι
και η εποχή του πετρελαίου δεν θα λήξει λόγω έλλειψης πετρελαίου».