Το καλοκαίρι του 2004, επισκέφτηκα το Αντίρι, την πρωτεύουσα
της περιοχής Ουάντι Ας Σάτι της Λιβύης, η οποία είναι γνωστή για τα αποθέματα
σιδήρου και μαγνησίου που διαθέτει. Η Λιβύη όμως είναι επίσης γνωστή και ως μια
από τις τελευταίες πηγές του πολύτιμου «γλυκού» αργού πετρελαίου, το οποίο περιέχει
μόλις 0,5% θείο και συνεπώς είναι εύκολο στη διΰλιση. Εκείνη την εποχή, η Ουάσιγκτον
επρόκειτο να διακόψει τις κυρώσεις ενάντια στην Τρίπολη και η εταιρεία μου
ανυπομονούσε να δραστηριοποιηθεί εκεί.
Δυστυχώς, δεν πετύχαμε στην αποστολή μας να βρούμε πετρέλαιο.
Υπήρχε όμως πολλή ζέστη. Βρισκόμουν στο βορειοδυτικό άκρο της Σαχάρας και κοιτούσα
προς το νότο σκεπτόμενος ότι είναι μια άχρηστη περιοχή. Όπως φαίνεται όμως, έκανα
μεγάλο λάθος.
Η ιδέα είναι τόσο απλή που αναρωτιέσαι γιατί δεν το σκέφτηκε
κανείς πιο πριν. Η Ε.Ε. θέλει ως το 2020 ένα 20% του ηλεκτρισμού της να προέρχεται
από ΑΠΕ. Και η Σαχάρα έχει αρκετή λιακάδα, άρα γιατί να μην την εκμεταλλευτούμε
και να μεταφέρουμε την παραγόμενη ενέργεια στην Ευρώπη μέσω της Μεσογείου; Μέχρι
στιγμής, περίπου 30 εταιρείες έχουν συνεταιριστεί στο πρόγραμμα
Desertec για να κάνουν ακριβώς αυτό. Μάλιστα,
δεν σταματούν μόνο στην ηλιακή ενέργεια, αλλά θέλουν να εγκαταστήσουν και
αιολικά πάρκα.
Το κόστος του σχεδίου είναι ιλιγγιώδες και αγγίζει τα 560
δις δολάρια σε ένα βάθος 40 ετών. Ο όμιλος προχώρησε στη σύσταση ενός ιδρύματος
το οποίο θα ενημερώνει το κοινό και θα προωθεί την ιδέα του
Desertec, υπό τον Μαξ Σον, ο οποίος είναι
επικεφαλής της Λέσχης της Ρώμης. Στις αρχές Σεπτεμβρίου η γερμανική κυβέρνηση
συμπεριέλαβε το σχέδιο στην επίσημη ενεργειακή της στρατηγική.
Το κονσόρτιουμ πρόκειται να έχει έτοιμη σύντομα την μελέτη
βιωσιμότητας και θα αρχίσει να κατασκευάζει τον πρώτο σταθμό παραγωγής το 2013.
Στο μεταξύ, ένας άλλος όμιλος, ο
Transgreen
Energy, συστήθηκε πριν από δύο μήνες και
αναλαμβάνει την κατασκευή των γραμμών υψηλής τάσης που θα χρειαστούν, μήκους
χιλιάδων μιλίων. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα έργα υποδομής όλων των
εποχών, καθώς περιλαμβάνει δεκάδες χώρες και εκατοντάδες συμβόλαια. Λογικό είναι
λοιπόν να προσελκύει το ενδιαφέρον γνωστών ενεργειακών ομίλων, όπως της
Siemens, της
First
Solar, της
ABB και της
Abengoa
Solar.
Υπάρχουν όμως και άλλες πλευρές που ενδιαφέρονται για
διαφορετικούς λόγους. Αρκετές επιχειρήσεις κοινής ωφελείας της Ευρώπης θα
προτιμούσαν να μην εξαρτώνται τόσο πολύ από το ρωσικό αέριο για την παραγωγή τους.
Επίσης, οι μεγάλες ασφαλιστικές της Γερμανίας αντιμετωπίζουν το
Desertec ως αντιστάθμισμα για τις ζημιές από
την παγκόσμια θέρμανση και ως εξασφάλιση για τις ελλείψεις στην ενέργεια.
Κανείς δεν αμφισβητεί τις δυνατότητες της Σαχάρας και η σύνδεση
των δύο ηπείρων δεν είναι καινούρια. Υπάρχει εδώ και χρόνια ροή ηλεκτρισμού ανάμεσά
τους, απλά έχει την αντίστροφη πορεία: Από την Ισπανία προς το Μαρόκο. Όσον
αφορά τη βιωσιμότητα του σχεδίου, ο όμιλος έχει επιλέξει μια ακριβή τεχνολογική
βάση, η οποία στοιχίζει ανά κιλοβατώρα τέσσερις φορές περισσότερο από ότι ο
λιγνίτης. Συνεπώς
, σε αρχικό στάδιο θα χρειαστούν επιδοτήσεις
. Τα κρατικά δάνεια όμως δεν θα είναι αρκετά.
Μέχρι τώρα, τα μέλη του
Desertec και του
Transgreen
έχουν δαπανήσει λιγότερα από 10
εκατ. δολάρια για τις μελέτες βιωσιμότητας. Η πρόθεσή τους είναι να πληρώσουν
οι ευρωπαϊκές ΔΕΚΟ περισσότερα για το σχέδιο, όπως δηλαδή συμβαίνει στις επενδύσεις
ΑΠΕ κατ’ οίκον.
Σήμερα όμως,
δύο από τις βασικότερες χώρες του
Desertec, η
Γερμανία και η Ισπανία, μειώνουν τις επιδοτούμενες τιμές τους. Πέρα από αυτό όμως,
παραμένει αμφίβολη η πολιτική υποστήριξη του σχεδίου από τις χώρες της Βόρειας
Αφρικής. Το Μαρόκο, η Τυνησία και η Αίγυπτος το υποστηρίζουν, αλλά η Αλγερία
επιθυμεί να επενδύσει σε δικά της ηλιακά πάρκα. Ορισμένοι άνθρωποι αναρωτιούνται
γιατί η Ευρώπη δεν μπορεί να το κάνει αυτό στο έδαφός της. Η απάντηση είναι ότι
απλά δεν υπάρχει ο διαθέσιμος χώρος. Το
Desertec
έχει εντοπίσει πάνω από 20 περιοχές στη Βόρεια Αφρική, εκατοντάδων
τετραγωνικών μιλίων έκαστη. Η τεχνολογία που θα εφαρμοστεί απαιτεί συνεχή ηλιοφάνεια
για την συγκέντρωση της ενέργειας σε ένα σημείο.
Όλα αυτά θα είναι δύσκολο να «πλασαριστούν», αλλά θέλω να πιστεύω ότι η αναζήτηση
πετρελαίου στη Λιβύη υπήρξε ο προκάτοχος μιας νέας, καθαρής και ανανεώσιμης πηγής
ενέργειας.