Η λειτουργία του πολωνικού τμήματος του αγωγού φυσικού
αερίου Yamal πρόκειται να μεταβιβαστεί από τον παρόντα ιδιοκτήτη του, την
εταιρεία EuRoPol GAZ στον διαχειριστή του εθνικού συστήματος μεταφοράς της
Πολωνίας GAZ-SYSTEM, σύμφωνα με την ειδική
επιθεώρηση του ICIS Heren
για τις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου. Η γραμμή μεταφοράς του Yamal έχει
δυναμικότητα 32 δισεκ. κ.μ. ετησίως και μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο διαμέσου
της Λευκορωσίας προς την Γερμανία, ενώ τμήμα της παρεχόμενης ποσότητας
καταναλώνεται στην Πολωνία. Συγκεκριμένα, η EuRoPol GAZ υπέβαλε στις 10 Σεπτεμβρίου τη
σχετική αίτηση για τη διαδικασία μεταβίβασης στην αρμόδια ρυθμιστική αρχή της
χώρας (URE).
Σύμφωνα με
δηλώσεις της URE, η
διαδικασία δεν αναμένεται να είναι απλή, αν και ανέφεραν ότι η Αρχή
αντιμετωπίζει το θέμα καθ’ ύψιστη προτεραιότητα, χωρίς να συγκεκριμενοποιήσουν
τον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης της μεταβίβασης. Η μεταβίβαση έλαβε χώρα μετά από τροποποίηση της πολωνικής
νομοθεσίας στις αρχές του 2010, η οποία υποχρέωνε την EuRoPol GAZ να εγκαταλείψει την
λειτουργία του αγωγού ως τις 11 Σεπτεμβρίου, ενώ, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης η
URE είχε
δικαίωμα να προβεί σε αυτήν αυτοδικαίως. Η μεταβίβαση του ελέγχου εθεωρείτο
κρίσιμο βήμα στη συμμόρφωση της Πολωνίας προς το «κοινοτικό κεκτημένο» στον
χώρο της ενέργειας.
Παραμένει αδιευκρίνιστο αν άλλες κοινοτικές επιταγές, όπως η
αντίστροφη ροή του αγωγού ή η πρόσβαση τρίτων σε αυτόν έχουν διευθετηθεί. Σε
περίπτωση που υπάρξει λύση στα ζητήματα αυτά, η οποία μάλιστα θα γίνει αποδεκτή
κι από την ρωσική πλευρά, οι συνέπειες για την πολωνική αγορά φυσικού αερίου θα
είναι μεγάλες. Κι αυτό καθώς με τον τρόπο αυτό κι άλλες ευρωπαϊκές εταιρείες
που προμηθεύονται ποσότητες από τον αγωγό θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην
πολωνική αγορά, ανταγωνιζόμενες την κρατική PGNiG, στην οποία σημαντικό μερίδιο κατέχει η ρωσική Gazprom.
Όπως δήλωσε στο ICIS Heren εκπρόσωπος της Gazprom, ο αγωγός κατασκευάστηκε πριν
την είσοδο της Πολωνίας στην ΕΕ, ενώ την περίοδο εκείνη καθορίστηκαν κι οι
προδιαγραφές του. «Όλη η δυναμικότητά του έχει συμβολαιοποιηθεί», πρόσθεσε,
«ενώ κατά τον σχεδιασμό δεν προβλέφθηκε επιπλέον δυναμικότητα. Ο αγωγός αυτός
σχεδιάστηκε με στόχο τη μεταφορά αερίου προς τη Δύση, με συνέπεια να έχει πολύ
περιορισμένη τεχνική δυνατότητα για αντίστροφη ροή. Ούτε υπάρχει και ανάλογη
δυνατότητα από άποψη συμβολαίων». Βάσει των παρατηρήσεων αυτών, η μεταβίβαση
του Yamalδεν αναμένεται να αλλάξει ουσιαστικά τα δεδομένα στην αγορά
φυσικού αερίου της Πολωνίας.
Από πλευράς Ε.Ε., υπήρξε η διαβεβαίωση προς την Βαρσοβία ότι
δεν υφίστανται πλέον οι αντιρρήσεις της Επιτροπής όσον αφορά τη συμφωνία
Πολωνίας-Ρωσίας, όπως δήλωσε ο Πολωνός Υπουργός Οικονομικών Pawlak, αν και οι σχετικές συνομιλίες θα
οριστικοποιηθούν σε λίγες εβδομάδες. Οι δηλώσεις του Πολωνού Υπουργού
πραγματοποιήθηκαν μετά τη συνάντηση του Πολωνού Υπουργού με τον Ευρωπαίο
Επίτροπο Ενέργειας Αίτινγκερ. «Οι διαπραγματευτές μας συμφώνησαν με τους
αντιπροσώπους της Κομισιόν σε τροποποιήσεις του διακυβερνητικού κειμένου σε
συνάντηση τον Αύγουστου».
Ας σημειωθεί ότι οι συνομιλίες Πολωνίας-Ρωσίας για τον Yamal διαρκούν
ήδη πάνω από ένα χρόνο, ενώ μεσολάβησε κοινοτική παρέμβαση, καθώς υπήρξαν
ανησυχίες ότι η ανανέωση της συμφωνίας πιθανόν να παραβίαζε την νομοθεσία της
ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς. Ωστόσο, δεν θεωρείται
βέβαιο ότι η ρωσική πλευρά θα αποδεχθεί τους όποιους νέους όρους που συμφώνησαν
οι Pawlakκαι Αίτινγκερ, όπως άφησε να εννοηθεί και η πλευρά του
ρωσικού ενεργειακού κολοσσού. Ένας από τους φόβους της Gazpromείναι και η υπερβολική αύξηση στα
τέλη μεταφοράς για το πολωνικό τμήμα του αγωγού, του οποίου τη χρηματοδότηση
κατασκευής είχε αναλάβει η ίδια κατά το μεγαλύτερο μέρος.
Η υφιστάμενη
ρωσοπολωνική συμφωνία προβλέπει ότι τα τέλη της EuRoPol GAZ ορίζονται έτσι ώστε τα
ετήσια καθαρά κέρδη της να ανέρχονται στα 5 εκατ. ευρώ (21 εκατ. ζλότυ). Η
ανεπικύρωτη ακόμη συμφωνία Ρωσίας-Πολωνίας προβλέπει παροχή ποσοστλητων ως 10,3
δισεκ. κ.μ. ετησίως ως το 2037.