Φόβοι για «Σούπερ Κύκλο» στην Αγορά Μετάλλων

Στο ορυχείο του Σαν Χοσέ στη βόρεια Χιλή, η προσοχή όλου του πλανήτη επικεντρώθηκε στον απεγκλωβισμό των μεταλλωρύχων, καθώς ανασύρονταν ένας - ένας στην επιφάνεια ύστερα από μία θεαματική επιχείρηση διάσωσης. Αναπνέοντας καθαρό αέρα για πρώτη φορά ύστερα από 69 ημέρες, μετά τον απεγκλωβισμό του, ο 31χρονος πατέρας δύο παιδιών, Φλορένσιο Αβαλος, έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τα συγκεντρωμένα πλήθη που αναφωνούσαν «Χιλή! Ζήτω η Χιλή».

Η ιστορία του κ. Αβαλος και των υπόλοιπων συναδέλφων του, που ανασύρθηκαν στην επιφάνεια με έναν μικρό μεταλλικό κλωβό από βάθος λίγο μεγαλύτερο του μισού χιλιομέτρου, δεν είναι απλώς μια ιστορία επιβίωσης κόντρα στις πιο αντίξοες συνθήκες.

Είναι μία ιστορία που υπενθυμίζει τις δυσκολίες και τους κινδύνους που σχετίζονται με την εξόρυξη των μετάλλων, τα οποία γίνονται όλο και πιο δυσεύρετα. Λίγο πιο μακριά από τις συγκινητικές σκηνές χαράς που διαδραματίζονταν στο Σαν Χοσέ βρίσκεται το μεγαλύτερο ορυχείο χαλκού στον κόσμο, στην Εσκονδίδα, όπου ύστερα από είκοσι χρόνια εξόρυξης μετάλλων έχει απομείνει μια «τρύπα» μεγέθους αντίστοιχου του κέντρου του Μανχάταν. Το ορυχείο, που στο αποκορύφωμα της λειτουργίας του η παραγωγή του αντιστοιχούσε στο 10% της παγκόσμιας παραγωγής, έχει γνωρίσει και καλύτερες μέρες.

Η παραγωγή του έχει μειωθεί κατά 25%, παρά τις προσπάθειες της BHP Billiton, της μεγαλύτερης μεταλλουργίας στον κόσμο, να διευρύνει και να εμβαθύνει το ανοιχτό όρυγμα, που πλέον σχηματίζει έναν κρατήρα που είναι ορατός από το Διάστημα. Η μείωση της παραγωγής στην Εσκονδίδα, όπως και η κατάρρευση του ορυχείου στο Σαν Χοσέ είναι χαρακτηριστικά των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο κλάδος. Σε μία περίοδο που η κατανάλωση βιομηχανικών μετάλλων αυξάνεται στην Κίνα και τις άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, όπως και στις προηγμένες οικονομίες, σε πείσμα της οικονομικής κρίσης των τελευταίων ετών, τα ορυχεία που αναπτύχθηκαν κατά την «έκρηξη» του κλάδου τη δεκαετία του 1980 πασχίζουν να αντεπεξέλθουν στην αυξανόμενη ζήτηση.

Το αποτέλεσμα είναι η εκτίναξη των τιμών των μετάλλων και των ορυκτών, όπως του κασσίτερου που πρόσφατα κατέγραψε ιστορικό ρεκόρ. Ο δείκτης του Χρηματιστηρίου Μετάλλων του Λονδίνου (LME) αυξήθηκε την τελευταία εβδομάδα στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας διετίας σε επίπεδα που είχε αγγίζει κατά τη διάρκεια της περιόδου 2005-2008, όταν οι τιμές των μετάλλων είχαν εκτιναχθεί στα ύψη.

Συνδυασμός
Ο συνδυασμός της αυξημένης ζήτησης και της σχεδόν «αναιμικής» προσφοράς έχει δημιουργήσει στην αγορά μετάλλων έναν «σούπερ κύκλο»: Μία περίοδο δεκαετιών όπου οι υψηλές τιμές καθοδηγούνται από αναδυόμενες χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, καθώς ο μοχλός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας κινείται προς Ανατολάς. «Υπάρχει μία περιορισμένη ποσότητα μετάλλων στον πλανήτη και μία απεριόριστη αύξηση του πληθυσμού», τονίζει ο Χαβιέ Λανεγκράς της Societe Generale.

«Είναι προφανές ότι διανύουμε μία φάση 'σούπερ κύκλου'», συμπληρώνει. Όλα τα στοιχεία συνηγορούν στο ότι αυτός ο «σούπερ κύκλος» θα συνεχισθεί το 2011 και ακόμη παραπέρα, όπως υποστηρίζουν και οι αναλυτές στο Χρηματιστήριο Μετάλλων του Λονδίνου. «Κατά γενική ομολογία, οι προοπτικές είναι εξαιρετικά θετικές», επισημαίνει ο Ρίτσαρντ Αντκερσον, διευθύνων σύμβουλος της Freeport-MacMoRan, της μεγαλύτερης μεταλλουργίας των ΗΠΑ.

Σαφέστατα, κάποια στιγμή αυτή η θετική δυναμική θα αρχίσει να «ξεθωριάζει». Ωστόσο, οι οικονομικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η δυναμική της ενσωμάτωσης των αναδυόμενων οικονομιών στην παγκόσμια ανάπτυξη δεν έχει προηγούμενο, ενώ επιχειρούν να κατευνάσουν τις ανησυχίες των επενδυτών για τα μελλούμενα, τονίζοντας ότι «αυτή τη φορά είναι διαφορετικά».

Όπως υποστηρίζουν χαρακτηριστικά, ο μοναδικός «σούπερ κύκλος» στην ιστορία που μπορεί να συγκριθεί με τον τωρινό είναι αυτός που προκάλεσε η βιομηχανοποίηση των ΗΠΑ στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Πάντως, αρκετοί αναλυτές και στελέχη της αγοράς εμπορευμάτων υποστηρίζουν ότι του χρόνου τέτοια εποχή, αρκετά μέταλλα, μεταξύ των οποίων ο χαλκός και ο κασσίτερος, θα διαπραγματεύονται στις αγορές σε τιμές ρεκόρ. Ειδικά για το χαλκό, η Goldman Sachs εκτιμά ότι το επόμενο δωδεκάμηνο η τιμή του θα διαμορφωθεί στα 11.000 δολάρια ανά τόνο, αυξημένη κατά 35% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.

Τα «βασικά χαρτιά» στην αγορά μετάλλων

Αλουμίνιο
Ελαφρύ αλλά δυνατό. Χρησιμοποιείται στην αεροναυπηγική, στα οικοδομικά υλικά, στην κατασκευή μαγειρικών σκευών, ηλεκτρονικών και συσκευασιών τροφίμων.

• Είναι το μεταλλικό στοιχείο που συναντάται περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στο φλοιό της γης.
• Μεγαλύτεροι παραγωγοί: Ρωσία και Κίνα.
• Μεγαλύτεροι καταναλωτές: Κίνα, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία.
• Κυρίαρχες μεταλλουργίες: UC Rusal (Ρωσία), Rio Tinto (Βρετανία), Alcoa (ΗΠΑ), Norsk Hydro (Νορβηγία).
• Ετήσια παραγωγή (2009): 36,3 εκατ. τόνοι.
• Τρέχουσα τιμή ανά τόνο: 2.430 δολάρια.
• Τιμή-ρεκόρ: 3.380 δολάρια (10 Ιουλίου 2008).

Χαλκός

Αποτελεσματικός αγωγός. Χρησιμοποιείται κυρίως στις καλωδιώσεις και τις ηλεκτρικές συνδέσεις, καθώς και στην παραγωγή νομισμάτων.

• Χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά περί το 8.000 π.Χ., σηματοδοτώντας τη μετάβαση από τη λίθινη εποχή.
• Μεγαλύτεροι παραγωγοί: Χιλή, ΗΠΑ, Περού, Αυστραλία.
• Μεγαλύτεροι καταναλωτές: Κίνα, ΗΠΑ, Γερμανία και Ιαπωνία.
• Κυρίαρχες μεταλλουργίες: Codelco (Χιλή), Freeport-McMoRan (ΗΠΑ), BHP Billiton (Αυστραλία), Xstrata (Ελβετία), Rio Tinto (Βρετανία).
• Ετήσια παραγωγή (2009): 18,4 εκατ. τόνοι.
• Τρέχουσα τιμή ανά τόνο: 8.345 δολάρια.
• Τιμή-ρεκόρ: 8.940 δολάρια (2 Ιουλίου 2008).

Μόλυβδος

Είναι ελατός, εύπλαστος και ανθεκτικός στη διάβρωση. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή μπαταριών, αλλά όχι, όμως, πλέον στα υδραυλικά, λόγω υψηλής τοξικότητας.

• Πρόκειται για ένα από τα πρώτα μέταλλα που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος.
• Μεγαλύτεροι παραγωγοί: Κίνα, Αυστραλία, ΗΠΑ, Περού.
• Μεγαλύτεροι καταναλωτές: Κίνα, ΗΠΑ, Γερμανία και Νότια Κορέα.
• Κυρίαρχες μεταλλουργίες: BHP Billiton, Doe Run (ΗΠΑ), Xstrata,Teck Cominco (Καναδάς).
• Ετήσια παραγωγή (2009): 8,7 εκατ. τόνοι.
• Τρέχουσα τιμή ανά τόνο: 2.370 δολάρια.
• Τιμή-ρεκόρ: 3.890 δολάρια (11 Οκτωβρίου 2007).

Νικέλιο

Σκληρό και ελατό. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή ανθεκτικών στη διάβρωση κραμάτων όπως το ανοξείδωτο ατσάλι.

• Απομονώθηκε το 1751 από τον Σουηδό μεταλλειολόγο Αλεξ Φρέντικ Κρόνστεντ.
• Μεγαλύτεροι παραγωγοί: Ρωσία, Καναδάς, Ινδονησία, Αυστραλία.
• Μεγαλύτεροι καταναλωτές: Κίνα, Ιαπωνία, ΗΠΑ, Γερμανία.
• Κυρίαρχες μεταλλουργίες: Norilsk Nickel (Ρωσία), Vale (Βραζιλία), BHP Billiton, PT Antam (Ινδονησία).
• Ετήσια παραγωγή (2009): 1,3 εκατ. τόνοι.
• Τρέχουσα τιμή ανά τόνο: 24.100 δολάρια.
• Τιμή-ρεκόρ: 51.800 δολάρια (9 Μαΐου 2007).

Κασσίτερος

Μαλακός και εύκαμπτος. Χρησιμοποιείται στη βιομηχανία ηλεκτρονικών και στις επιστρώσεις ειδικών συσκευασιών.

• Τα πρώτα ορυχεία κασσίτερου εντοπίστηκαν στην Κορνουάλη στη νοτιοδυτική Βρετανία και χρονολογούνται σε περισσότερο από 2.000 χρόνια.
• Μεγαλύτεροι παραγωγοί: Κίνα, Ινδονησία, Περού.
• Μεγαλύτεροι καταναλωτές: Κίνα, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία, Νότια Κορέα, Ταϊβάν.
• Κυρίαρχες μεταλλουργίες: PT Timah (Ινδονησία), Minsur (Περού).
• Ετήσια παραγωγή (2009): 323.000 τόνοι.
• Τρέχουσα τιμή ανά τόνο: 26.500 δολάρια.
• Τιμή-ρεκόρ: 27.100 δολάρια (13 Οκτωβρίου 2010).

Ψευδάργυρος

Χαμηλό σημείο τήξης. Χρησιμοποιείται στην αυτοκινητοβιομηχανία και τις βιομηχανίες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών υπολογιστών.

• Θεμελιώδες συστατικό της ζωής. Συναντάται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα ερυθρά αιμοσφαίρια.
• Μεγαλύτεροι παραγωγοί: Κίνα, Αυστραλία, Περού.
• Μεγαλύτεροι καταναλωτές: Κίνα, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Γερμανία.
• Κυρίαρχες μεταλλουργίες: Xstrata, Teck Cominco, Glencore (Ελβετία), Oz Minerals (Αυστραλία).
• Ετήσια παραγωγή (2009): 11,3 εκατ. τόνοι.
• Τρέχουσα τιμή ανά τόνο: 2.380 δολάρια.
• Τιμή-ρεκόρ: 4.580 δολάρια (10 Νοεμβρίου 2006).