Η φράση του Καρλ Μαρξ από την «18η Μπριμέρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη»
είναι σε κουραστικό βαθμό πασίγνωστη: «Όταν η Ιστορία επαναλαμβάνεται,
τη δεύτερη φορά είναι φάρσα»... Η προσπάθεια του Προέδρου πρώτα της
Δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας και στην συνέχεια Αυτοκράτορα της Δεύτερης
Αυτοκρατορίας Λουδοβίκου Ναπολέοντα Βοναπάρτη να μιμηθεί στους
συμβολισμούς και στην ουσία τον θείο του Ναπολέοντα Βοναπάρτη,
δημιουργούσε το σκηνικό που προσφερόταν για παρόμοιες απαξιωτικές
προσεγγίσεις.
Σήμερα η εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής του Βερολίνου με
τελευταίο σταθμό την επάνοδο στη σκληρή γραμμή της άνοιξης, μετά τη
συνθηκολόγηση του Σαρκοζί στη συνάντησή του με τη Μέρκελ στην Ντοβίλ
στις 18.10 δείχνει να επαναλαμβάνονται οι σταθερές της γερμανικής
ιστορίας του 19ου αιώνα με μια αναλογία και ομοιότητα που κάθε άλλο παρά
σε φάρσα παραπέμπουν.
Να επισημάνουμε πρώτα από όλα ότι στη Μεταπολεμική Δυτική Γερμανία
των Αντενάουερ-Ερχαρτ υπήρχε ως επίσημη ρητορική ο παραλληλισμός, αν όχι
η ταύτιση της δυναμικής της δυτικοευρωπαϊκής ενοποίησης με την πορεία
προς την πρώτη γερμανική ενοποίηση από το 1815 μέχρι το 1870, με την
Πρωσία αργά αλλά σταθερά να επιβάλει τη δική της μεθόδευση για τη
συγκρότηση ενιαίου κράτους.
Η συνειδητή πρόκληση νέας κρίσης στη δυνατότητα δανεισμού από τις
Αγορές, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας, που προκλήθηκε από την
καταρχήν συμφωνία των «27» για συμμετοχή των τραπεζών και του ιδιωτικού
τομέα στον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης -που στέλνει στις Αγορές το μήνυμα
μη δανείζετε τους προβληματικούς γιατί η αξία των ομολόγων που αγοράζετε
θα «κουρευθεί»- νομιμοποιεί το ερώτημα αν απώτερος στόχος της Γερμανίας
μετά την ντε φάκτο διαμόρφωση μιάς Ευρωζώνης δύο ταχυτήτων δεν είναι
άλλος από τον εξαναγκασμό του Νότου της Ευρωζώνης και της Ιρλανδίας σε
έξοδο από την ΟΝΕ.
Το ίδιο το προφίλ του Μόνιμου Μηχανισμού που προωθεί το Βερολίνο -αν ο
Βαν Ρομπέι υιοθετήσει πλήρως την φόρμουλα Μέρκελ-Σαρκοζί στη εισήγησή
του στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου και αν παρακαμφθεί η σθεναρή
εναντίωση του Τρισέ και εξαναγκασθούν οι «27» να επικυρώσουν τον Μάρτιο -
παραπέμπει περισσότερο σε πειθαναγκασμό προληπτικής λιτότητας και
αποτροπή προσφυγής, παρά σε πραγματική δυνατότητα στήριξης, που θα
λειτουργούσε ως εγγύηση προς τις Αγορές.
Η αναλογία με τις πολιτικές εξελίξεις στην περίοδο 1815-1870 στο
γερμανικό χώρο είναι ανησυχητική, με βασική ομοιότητα την εμμονή του
Βερολίνου στη συνεχή επιβολή των δικών του όρων στην πορεία προς τον
τελικό στόχο:
-Σε πρώτη φάση, η Πρωσία είχε ως στόχο να κατοχυρώσει τη θέση της ως
ισότιμου εταίρου, με την Αυστρία στο πλαίσιο της χαλαρής γερμανικής
Συνομοσπονδίας που είχε συγκροτηθεί από το Συνέδριο της Βιέννης (1814-5)
που τερμάτισε τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Η αναλογία στη μεταπολεμική
περίοδο είναι το Γαλλογερμανικό Δίδυμο.
-Σε δεύτερη φάση, στόχος της πρωσικής πολιτικής ήταν να ελεγχθεί το
προοδευτικό εθνικό γερμανικό κίνημα, ώστε η επανάσταση του 1848 και η
Εθνοσυνέλευση της Φραγκφούρτης να μη βάλουν τη σφραγίδα τους σε μια
δυναμική γερμανικής ενοποίησης σε βάρος των κοινωνικοοικονομικών και
στρατιωτικοπολιτικών επιδιώξεων του Βερολίνου. Η αναλογία με την περίοδο
1990-91 είναι σαφής, όταν οι Κολ-Γκένσερ κατοχύρωσαν στο μέγιστο τότε
δυνατό βαθμό ότι η ΟΝΕ δεν θα οδηγήσει σε μια ανεξέλεγκτη δυναμική
Οικονομικής Διακυβέρνησης και πολύ περισσότερο Πολιτικής Ενοποίησης.
-Στην τρίτη φάση , μετά το 1860, η Πρωσία με τον Μπίσμαρκ Καγκελάριο
από το 1862 εγκατέλειψε τη «Μεγάλη Ενοποίηση» προς όφελος της «Μικρής»:
Επέβαλε τη διάλυση της Γερμανικής Συνομοσπονδίας και απέκλεισε την
Αυστρία (μετά τον Αυστροπρωσσικό Πόλεμο του 1866) από την δυναμική της
ενοποίησης. Ετσι το 1870 προέκυψε, μετά την ήττα της Γαλλίας στον
Γαλλοπρωσικό Πόλεμο, μια Ενιαία Γερμανία στις προδιαγραφές της Πρωσίας.
Το μήνυμα της Ιστορίας είναι σαφές: Στη γερμανική παράδοση δεν
υπάρχει η κουλτούρα του συμβιβασμού της μέσης γραμμής πλεύσης, του
κοινού παρονομαστή. Για την Πρωσία του 19ου αιώνα η Γερμανική Ενοποίηση
είχε νόημα μόνον ως επιβολή της κυριαρχίας της στα υπόλοιπα γερμανικά
κράτη. Για να υπηρετήσει τον παραπάνω στόχο δεν δίστασε να αποκόψει από
τον εθνικό κορμό την Αυστρία.
Σήμερα, είκοσι χρόνια μετά την ενοποίηση του 1990 και μετά την
απορρόφηση του κόστους ενσωμάτωσης της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, το
Βερολίνο αξιοποιεί τις παρενέργειες της Χρηματοπιστωτικής Κρίσης στη
Γηραιά Ήπειρο για να αποδυναμώσει, περιθωριοποιήσει και στο τέλος ν'
ακυρώσει τη συμμετοχή του Νότου στον σκληρό πυρήνα της ενοποίησης, αφού
έχει επιβάλει -με εργαλείο τη δημοσιονομική περιστολή που εξήγγειλε η
Μέρκελ τον Ιούνιο- στο Παρίσι να αναδιπλωθεί και να δεχθεί τη θέση του
ήσσονος εταίρου.
Μένει να δούμε πώς θα χειρισθεί η Μέρκελ την επερχόμενη προσφυγή της
Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας στον προσωρινό μηχανισμό, το Ευρωπαϊκό
Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSP) που συγκροτήθηκε in
extremis στις αρχές Μαΐου ύστερα από την αποφασιστική πίεση του Ομπάμα
στην καγκελάριο. Θα επιτρέψει την ομαλή λειτουργία του μηχανισμού ή θα
αξιώσει την εδώ και ώρα εφαρμογή των όρων που προωθεί για τον Μόνιμο
Μηχανισμό;
Μέχρι στιγμής, οι εξελίξεις δικαιώνουν ένα ακραίο καταστροφολογικό
για την Ευρωζώνη σενάριο αναλυτή της Morgan Stanley που προέβλεπε ότι η
αίσθηση σταθεροποίησης που υπήρχε το καλοκαίρι δεν ήταν παρά η ηρεμία
πριν από τη θύελλα...
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 08/11/2010)