Το 2010 τελειώνει με την Ευρωπαϊκή Ενωση να αποφασίζει στη Σύνοδο
Κορυφής του Δεκεμβρίου την ίδρυση του τρίτου μηχανισμού οικονομικής
διάσωσης. Τον Μάιο η Ευρωζώνη απειλήθηκε ευθέως με κατάρρευση, απειλή
που αντιμετώπισε, προσωρινά, διασώζοντας την Ελλάδα και ιδρύοντας τον
Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) με κεφάλαια 750 δισ.
ευρώ. Παρ' όλα αυτά, η κρίση δημοσίου χρέους ήταν από την αρχή κρίση
εμπιστοσύνης προς την ίδια την Ευρωζώνη, γι' αυτό και η μεμονωμένη
διάσωση της Ελλάδας, αργότερα και της Ιρλανδίας, δεν σταμάτησε την
εξάπλωσή της. Η μάχη για την επιβίωση της Ευρωζώνης αναμένεται να
ενταθεί τις πρώτες εβδομάδες του νέου χρόνου, οπότε και η Ενωση θα
κληθεί εκ των πραγμάτων να αντιμετωπίσει συνολικά το πρόβλημα.
Γερμανικό σχέδιο
Ηδη, χθες, στην
εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung, διέρρευσε ένα σχέδιο που επεξεργάστηκαν
στελέχη του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, με τη μορφή nopaper, το
οποίο προτείνει τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, πλάι
στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το Ταμείο θα είναι, σύμφωνα με το
έγγραφο, «απεριόριστα αναχρηματοδοτήσιμο», δεν θα υπάρχει δηλαδή
συγκεκριμένο ύψος κεφαλαίων. Οι αποφάσεις για το ύψος της βοήθειας θα
λαμβάνονται ανάλογα με τις ανάγκες χρηματοδότησης των κρατών-μελών. Η
κάθε χώρα της Ευρωζώνης θα συμμετέχει στον καινούργιο θεσμό με εγγυήσεις
και με βάση την οικονομική της δύναμη. Οι χώρες-μέλη θα μπορούν να
απευθύνονται στο Ταμείο για βοήθεια, προσφέροντας εγγυήσεις ίδιας αξίας
σε ομόλογα ή χρυσό ή δικαιώματα από έσοδα. Το ύψος των εγγυήσεων θα
φτάνει στο 120% του δανείου. Με τη λειτουργία του νέου Ταμείου, που
προβλέπεται χρονικά το 2013 (γιατί θα πρέπει να ληφθούν οι απαραίτητες
εγκρίσεις), η ΕΚΤ θα σταματήσει την αγορά ομολόγων για την ενίσχυση της
ρευστότητας, διά παντός. Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο, ότι η ηγεσία του
γερμανικού υπουργείου Οικονομικών έσπευσε να πάρει αποστάσεις από το
σχέδιο.
Ομως και η Γαλλίδα υπουργός Οικονομικών, κ. Κριστίν
Λαγκάρντ, είπε στην ίδια εφημερίδα ότι και η βοήθεια προς την Ελλάδα δεν
καλυπτόταν από τις συνθήκες αλλά «παρόλα αυτά δημιουργήσαμε ένα
ολοκληρωμένο σύστημα σωτηρίας (του ευρώ)». Πρότεινε δε μία οικονομική
κυβέρνηση της Ευρώπης, από 16 χώρες, διευκρινίζοντας ότι δεν έχει
ψευδαισθήσεις ότι κάτι τέτοιο θα ισχύσει και για τους 27.
Η ενότητα
Η δημιουργία τριών
μηχανισμών οικονομικής διάσωσης (ελληνικός, προσωρινός ευρωπαϊκός και
μόνιμος ευρωπαϊκός με ισχύ από το 2013, με όποια μορφή κι αν πάρει),
αποτελεί ταυτόχρονα απόδειξη της θέλησης των Ευρωπαίων ηγετών να
διαφυλάξουν την ενότητα της Ευρωζώνης και της απροθυμίας τους να
αντιμετωπίσουν την ουσία του προβλήματος: οι αγορές δεν αμφισβητούν
απλώς τη δυνατότητα των περιφερειακών οικονομιών να αποπληρώσουν τα χρέη
τους, αλλά τη δυνατότητα της Ευρωζώνης να επιβιώσει χωρίς να γίνει
οικονομική ένωση.
Στην πράξη τρεις τρόπους άμεσης παρέμβασης
διαθέτει αυτή τη στιγμή η Ευρωζώνη.
- Ο πρώτος είναι η Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα να αγοράσει (πολύ) περισσότερα κρατικά ομόλογα. Μέχρι
σήμερα η ΕΚΤ έχει δαπανήσει περίπου 74 δισ. ευρώ για να αγοράσει κρατικά
ομόλογα της «περιφέρειας», ωστόσο είναι σαφές ότι δεν επιθυμεί τη
συνέχιση αυτής της πολιτικής.
- Το δεύτερο «όπλο» της Ευρωζώνης
στη μάχη κατά των αγορών είναι να αυξήσει τα κεφάλαια του προσωρινού
μηχανισμού βοήθειας και να του δώσει τη δυνατότητα να αγοράζει κρατικά
ομόλογα από τις αγορές. Γερμανία και Γαλλία θεωρούν ότι μια τέτοια
απόφαση είναι πρόωρη.
- Τα δύο πρώτα μέτρα ίσως να αντιμετωπίσουν
την πίεση των αγορών, αλλά δεν αντιμετωπίζουν την ουσία του προβλήματος.
Μόνο με την έκδοση ευρωομολόγων θα πειστούν οι αγορές για τη θέληση της
Ευρωζώνης να προστατέψει τα μέλη της και να χρηματοδοτήσει την
οικονομική ανάκαμψή τους.
Πρώτα βήματα
προς την οικονομική ένωση
Η δημιουργία των μηχανισμών
διάσωσης, ιδίως του μόνιμου, κατά παράβαση του πνεύματος της Συνθήκης
του Μάαστριχτ, είναι το πρώτο βήμα για τη δημιουργία οικονομικής ένωσης.
Υπό την έννοια ότι η Ευρωζώνη αναλαμβάνει να χρηματοδοτήσει τα
κράτη-μέλη που ζητούν βοήθεια με αντάλλαγμα το δικαίωμα να χαράσσει τη
συνολική οικονομική πολιτική τους, όπως είναι προφανές από τα Μνημόνια
που υπέγραψαν Ελλάδα και Ιρλανδία. Τον περασμένο χρόνο η Ενωση έλαβε
αποφάσεις που μεσοπρόθεσμα θα ενισχύσουν τη συνοχή και τη δύναμή της,
ενώ ανοίγουν τον δρόμο για τη δημιουργία οικονομικής ένωσης.
Ηδη
από την άνοιξη θα εφαρμοστεί το οικονομικό εξάμηνο. Δηλαδή, τα
κράτη-μέλη της Ενωσης θα υποβάλουν τα προσχέδια για τον προϋπολογισμό
τους στο Συμβούλιο και την Κομισιόν, προκειμένου να ελεγχθεί ότι
ακολουθούν την οικονομική πολιτική της Ενωσης.
Μέχρι τον Ιούλιο θα
πρέπει να ψηφιστούν οι νομοθετικές προτάσεις για την αναθεώρηση του
Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ). Το νέο ΣΣΑ προβλέπει την
επιβολή νωρίτερα και ημιαυτόματα αυστηρότερων ποινών για υπερβολικό
έλλειμμα (3% του ΑΕΠ) και χρέος (60% του ΑΕΠ).
Η σημαντικότερη
καινοτομία αφορά τον εντοπισμό και την υποχρεωτική διόρθωση
μακροοικονομικών ανισορροπιών, όπως απώλεια ανταγωνιστικότητας,
υπερβολικά ελλείμματα ή πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών,
ύπαρξη «κλειστών» αγορών αγαθών ή εργασίας, δημιουργία «φούσκας» στα
ακίνητα κ.λπ.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 24-26/12/2010)