Η πολιτική ηγεσία της Κύπρου κατά την τελευταία, σχεδόν,
δεκαετία, απέδειξε ότι έχει ισχυρά αντανακλαστικά και τη διορατικότητα να
αντιληφθεί ότι η μακροημέρευση της Κυπριακής Δημοκρατίας περνά μέσα από την
αναβάθμιση της στα γεωπολιτικά παιχνίδια. Αθόρυβα αλλά συστηματικά από τα πρώτα
χρόνια της αυγής του 21ου αιώνα ως και
πρόσφατα προχώρησε και προχωρεί θαρραλέα στις κινήσεις για τον καθορισμό ΑΟΖ με
γειτονικά κράτη, ώστε να κατοχυρώσει αποφασιστικά τα κυριαρχικά της δικαιώματα
με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Κι αυτό παρά τις κατά καιρούς απειλές της Τουρκίας.
Κορυφαία συμφωνία θεωρείται αυτή με το Ισραήλ, για τη συνεκμετάλλευση του
μεγαλύτερου κοιτάσματος φυσικού αερίου, που έχει ανακαλυφθεί διεθνώς κατά τα
τελευταία δέκα χρόνια και βρίσκεται στα σύνορα των δύο χωρών. Η συμφωνία αυτή
έχει αναβαθμίσει αυτόματα την Κύπρο στην παγκόσμια ενεργειακή σκακιέρα και δεν
είναι τυχαίο ότι από τον περασμένο Οκτώβριο η Δημοκρατία άρχισε να δέχεται τις
επισκέψεις πολιτικών ηγετών, με πρώτο το Ρώσο πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ενώ
σε λίγες ημέρες, και συγκεκριμένα, στις 11 Ιανουαρίου, αναμένεται η επίσκεψη
της γερμανίδας καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ, για να ακολουθήσει το Φεβρουάριο και
ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί.
Αυτό που δεν τόλμησε να κάνει η Ελλάδα το έκανε η Κύπρος,
παρά το μικρό ανάστημα της και παρά τα γνωστά ανοικτά μέτωπα με την Τουρκία.
Τώρα διαγράφεται μια θαυμάσια ευκαιρία. Ελλάδα και Κύπρος να προχωρήσουν σε
συμφωνία για τον καθορισμό ΑΟΖ και να συναποφασίσουν συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων,
γιατί όχι, και με τη συνεργασία με το Ισραήλ. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν. Αυτό
που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση και τόλμη, από την πλευρά της Ελλάδος.
Ας δούμε όμως πώς διαγράφεται η κατάσταση. Η πρώτη χώρα με
την οποία η Κύπρος συμφώνησε ΑΟΖ ήταν η Αίγυπτος το 2003, επί ηγεσίας του
αείμνηστου Τάσσου Παπαδόπουλου, για να ξεκινήσουν αμέσως οι έρευνες για την
ανακάλυψη υδρογονανθράκων. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Παπαδόπουλος, αντιτάχθηκε με
νύχια και με δόντια στο σχέδιο Ανάν, το 2004, το οποίο καθόριζε ότι το 70% των
εσόδων που θα προκύψουν από τυχόν εκμετάλλευση φυσικών πόρων της Νήσου θα
καταλήγει στο ταμείο του ομόσπονδου κράτους και το 30% θα διανέμεται κατά
πληθυσμιακή αναλογία (80-20) στα ταμεία των συνιστώντων κρατιδίων. Το σχέδιο
Ανάν καταχωνιάστηκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και η Κύπρος σήμερα μιλά με
άλλον αέρα, φιλοδοξώντας να αποτελέσει σοβαρό ενεργειακό προμηθευτή της
Ευρώπης, έχοντας μάλιστα ως εταίρο το Ισραήλ, τουτέστιν, στο βάθος τα
αμερικανικά συμφέροντα, που κάθε άλλο παρά θέλουν την Τουρκία, υπό το δόγμα
Νταβούτογλου, να αναδεικνύεται σε ηγέτιδα δύναμη του ισλαμικού κόσμου, με
πρόσβαση στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι άραγε τυχαίο ότι στις κραυγές της
Τουρκίας, που αντέδρασε στη συμφωνία Κύπρου-Ισραήλ, βγήκε μπροστά το τελευταίο;
Σήμερα η Κύπρος έχει στα χέρια της συμφωνίες για τον
καθορισμό ΑΟΖ με την Αίγυπτο, το Λίβανο και το Ισραήλ, ενώ επίκειται ανάλογη
και με τη Συρία. Η Τουρκία μπορεί να φωνάζει όσο θέλει. Η Κύπρος αποκτά
στρατηγική σημασία τόσο για την Ευρώπη, όσο και για τη Ρωσία και τις ΗΠΑ.
Από την άλλη πλευρά η Ελλάδα κατά την τελευταία 50ετία
απέδειξε ότι διαθέτει ελάχιστη έως καθόλου πολιτική τόλμη. Υπό το φόβο της
απειλής της Τουρκίας και τη σκιά της συνεχιζόμενης επιθετικότητας της στο
Αιγαίο, επί της ουσίας καταλήγει να απεμπολεί κυριαρχικά δικαιώματα. Η Τουρκία
φαίνεται ότι έχει δικό της Διεθνές Δίκαιο, το οποίο εφαρμόζει κατά βούληση. Για
παράδειγμα, δεν δέχεται καθορισμό ΑΟΖ από την Ελλάδα και δη στο Καστελόριζο και
τη Ρόδο, που θα ενοποιούσε αυτόματα τη χώρα μας με αυτή της Κύπρου, ενώ έχει
αποδεχθεί ισχύ ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα. Συν τοις άλλοις, η γείτων δεν έχει κάνει
αποδεκτό επίσημα το Δίκαιο της Θαλάσσης, παρά το γεγονός ότι κόπτεται υπέρ της
εισόδου της στην Ε.Ε. Ήδη, έχει προχωρήσει στη δημοσίευση ΑΟΖ για την περιοχή
του Καστελόριζου, προσπαθώντας να δημιουργήσει τετελεσμένα, ενώ, αντίθετα, η
Ελλάδα, εξακολουθεί και υποστηρίζει την πολιτική της συναίνεσης, που έχει
αποδειχθεί απρόσφορη και αναποτελεσματική. Να θυμίσουμε τις αντιδράσεις της
ελληνικής διπλωματίας κατά τις πρόσφατες σεισμικές έρευνες που αποπειράθηκε η
Τουρκία νότια του Καστελόριζου (στείλαμε ένα σκάφος του λιμενικού να «διώξει»
το Πίρι Ρέϊς), ενώ και η ανακοίνωση του ΥΠΕΞ μόνον χλιαρή, επιεικά, μπορεί να
χαρακτηρισθεί.
Με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θαλάσσης (αυτό που δεν
υιοθετεί η Τουρκία, το υπενθυμίζουμε) κάθε κατοικημένο νησί δικαιούται ΑΟΖ. Η
Ελλάδα αποφεύγει να καθορίζει ΑΟΖ στα νησιά του Αιγαίου, υπό την απειλή του casus
belli από την πλευρά της Τουρκίας για το θέμα της υφαλοκρηπίδας. Όμως, η έννοια
της υφαλοκρηπίδας τα τελευταία 25 χρόνια, έχει υπερκερασθεί, όπως υποστηρίζουν
εμπειρογνώμονες, από αυτή της ΑΟΖ, η οποία καθορίζεται με τον ίδιο τρόπο, όπως
και για την ηπειρωτική χώρα. Συνεπώς, η Ελλάδα, έχει κάθε συμφέρον και δικαίωμα
να καθορίσει ΑΟΖ στη νησιωτική της χώρα,
όχι μόνον για την εκμετάλλευση πιθανών κοιτασμάτων, αλλά, ακόμη-ακόμη και για
την ανάπτυξη offshore αιολικών πάρκων, για τα οποία, επίσης, ενδιαφέρεται.
Βεβαίως, η μεγάλη φασαρία από την Τουρκία γίνεται για το
Καστελόριζο, γιατί στο τρίγωνο του νησιού με την Κρήτη και την Κύπρο οι έρευνες
που έχουν γίνει έδειξαν ότι υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα φυσικού αερίου
και πετρελαίου. Ο καθορισμός, συνεπώς, ΑΟΖ στο Καστελόριζο, το οποίο έχει
Έλληνες κατοίκους, άρα θεωρείται σύνορο της Ε.Ε., θα την ενοποιούσε με την ΑΟΖ
της Κύπρου και θα απέκλειε οριστικά την Τουρκία από τις βλέψεις να καρπωθεί
οφέλη από τη συνεκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων.
Τον τελευταίο χρόνο έχει καταγραφεί από τη χώρα μας μια
αξιοσημείωτη κινητικότητα, η οποία, θέλουμε να πιστεύουμε ότι δεν είναι τυχαία.
Πρώτα-πρώτα, η επίσκεψη του Ισραηλινού προέδρου Νετανιάχου τον περασμένο
Αύγουστο. Κατά δεύτερον, «ξεπάγωσε», επιτέλους, η σύσταση του φορέα ερευνών για
υδρογονάνθρακες, το Δεκέμβριο. Σε αυτά να προστεθεί και η δήλωση του υπουργού
Εθνικής Αμύνης Ε. Βενιζέλου, στις αρχές Οκτωβρίου για ενιαίο χώρο Ελλάδας και
Κύπρου στην Ανατολική Μεσόγειο». Εάν όλα αυτά δεν είναι τυχαία, ενδεχομένως,
επιμένουμε να πιστεύουμε, συνιστούν μικρά βήματα για την κατάκτηση του κεντρικού
στόχου, που είναι η συμφωνία Ελλάδος-Κύπρου στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων
που διαθέτουν οι δύο χώρες. Άλλωστε, αυτή τη φορά υπάρχει και σημαντική διεθνής
υποστήριξη. Το κοινό μέτωπο Μέρκελ-Σαρκοζί (ανοικτά προς την Κύπρο), το Ισραήλ
(άρα ΗΠΑ, που παθαίνει αλλεργία στην παρούσα συγκυρία με τις ηγετικές βλέψεις
της Τουρκίας και τη συνεργασία της με το Ιράν), το λόμπι των μεγάλων
αμερικανικών πετρελαϊκών εταιριών που προσδοκούν συμμετοχή στις έρευνες (άρα,
μπορούν να πιέσουν την αμερικανική κυβέρνηση). Ιδού, λοιπόν, η Ρόδος (και το
Καστελόριζο) για την ελληνική κυβέρνηση.