Του Κ. Ν. Σταμπολή
Στον χώρο των εισηγμένων στο ΧΑ ενεργειακών εταιρειών οι εταιρείες πετρελαίου κατέχουν τα σκήπτρα. Από τις επτά (7) συνολικά ενεργειακού προσανατολισμού εταιρείες οι έξι (6) κινούνται στον χώρο του πετρελαίου και καλύπτουν τους τομείς της διύλισης, μεταφοράς, αποθήκευσης και εμπορίας αργού και των προϊόντων του. Όπως έχουμε ήδη παρατηρήσει (Βλέπε Μ. 8/4) στην πραγματικότητα οι ενεργειακές εταιρείες είναι πολύ περισσότερες αφού πέρα από την ΔΕΗ στον χώρο της παραγωγής ηλεκτρισμού δραστηριοποιώνται τουλάχιστον άλλες τέσσερις (π.χ. ΡΟΚΑΣ, ΤΕΡΝΑ, Μυτιληναίος, Μηχανική) ενώ υπάρχουν σχέδια σε εξέλιξη για την απόσχιση των ενεργειακών δραστηριοτήτων των περισσοτέρων κατασκευαστικών και την δημιουργία αυτόνομων μικρών ενεργειακών εταιρειών, με προϋποθέσεις για εισαγωγή στο Χ.Α.
Προς το παρόν όμως το παιχνίδι φαίνεται να μονοπωλούν οι πετρελαϊκές εταιρείες των οποίων τα αποτελέσματα για το 2003 ήσαν πράγματι υπέρ το δέον ικανοποιητικά. Σε αυτό βοήθησε η ανοδική πορεία των διεθνών τιμών πετρελαίου, που μεταφράζεται σε αυξημένα περιθώρια κέρδους, αλλά και η απλοποίηση και εκλογίκευση των λειτουργικών δομών πολλών εταιρειών οι οποίες και εξοικονόμησαν αρκετά χρήματα μέσα από ένα πιο αποδοτικό σύστημα μάνατζμεντ και επωφελήθηκαν από την αυξανόμενη καταναλωτική ζήτηση και στις μεγαλύτερες ποσότητες προϊόντων που τελικά διέθεσαν στην αγορά. Αυτό ήτο ιδιαίτερα εμφανές στις καθετοποιημένες μεγάλες εταιρείες όπως η ΜΟΤΟΡΟΙΛ, η οποία με την απορρόφηση της AVIN ενίσχυσε περαιτέρω στην θέση της στον τομέα εμπορίας της.
Σε αντίθεση τα κρατικά ελεγχόμενα ΕΛΠΕ, όχι μόνο δεν προχώρησαν στο γνωστό stream-lining των εργασιών τους αλλά εξόδεψαν αφειδώς (περίοδος Διοίκησης Καραχάλιου, από μέσα 2002 μέχρι αρχές 2004) για αμφιβόλου αποδοτικότητος αγορές στην περιφέρεια (π.χ. Κύπρος, Μαυροβούνιο) αυξάνοντας μόνο περιθωριακά τα αποτελέσματα τους από την ενσωμάτωση αυτών των πέριξ εταιρειών. Αντίθετα η εξαγορά-συγχώνευση με ΠΕΤΡΟΛΑ θα ενισχύσει μακροπρόθεσμα την παραγωγή και κεφαλαιουχική τους βάση. Βέβαια το μέγεθος και η υγιής κατά τα άλλα οικονομική κατάσταση του Ομίλου είναι τέτοια που επιτρέπει την μακροπρόθεσμα και χωρίς κραδασμούς απορρόφηση έστω και υπερεκτιμημένων επενδύσεων, χωρίς ν’ αποκλείεται τελικά αυτές ν’ αποφέρουν κάποτε κέρδη και δόξα.
Πριν εξαντλήσουμε, προς το παρόν τουλάχιστον, την θεματολογία με τα βαρειά ενεργειακά χαρτιά του Χ.Α., αξίζει ν’ αναφέρουμε ότι τόσο τα ΕΛΠΕ όσο και η ΜΟΤΟΡΟΙΛ έχουν στραμμένα τα βλέμματα τους στον πολλά υποσχόμενο τομέα της ηλεκτροπαραγωγής. Ως γνωστό τα ΕΛΠΕ ήδη προχωρούν στην επένδυση κατασκευής μεγάλης μονάδας συνδυασμένου κύκλου 380 MW στην Θεσσαλονίκη, η οποία αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία προ του τέλους του 2005, ενώ η ΜΟΤΟΡΟΙΛ έχει υποβάλλει αίτηση στην ΡΑΕ, μέσω ξεχωριστής εταιρείας που έχει δημιουργήσει για αυτόν τον σκοπό, για την εγκατάσταση μονάδας 400 MW στους Αγίους Θεοδώρους, η οποία θα μπορεί να καλύπτει ανάγκες ηλεκτροδότησης τόσο στην Πελοπόννησο όσο και στο Λεκανοπέδιο.
Βέβαια αυτό που θα ικανοποιούσε περισσότερο τους μετόχους των δύο μεγάλων Ελληνικών εταιρειών, και ιδιαίτερα τους θεσμικούς, θα ήτο η δρομολόγηση συγκεκριμένων ερευνητικών προγραμμάτων για την εξασφάλιση πηγών αργού πετρελαίου, κάτι που στην περίπτωση της ΜΟΤΟΡΟΙΛ έχει ήδη αντιμετωπισθεί αφού η Σαουδική ARAMCO, ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, παραμένει ένας από τους βασικούς μετόχους της εταιρείας. Στην περίπτωση των ΕΛΠΕ όμως το θέμα εξασφάλισης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων αποτελεί πλέον ύψιστη προτεραιότητα για την εταιρεία, όπως δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο νέος πρόεδρος της και γνωστός τραπεζίτης κ. Τίμος Χριστοδούλου. Ήτο καιρός πλέον η εταιρεία να λάβει μία ξεκάθαρη θέση πάνω σε αυτό το θέμα, και να δώσει την απαραίτητη προτεραιότητα, γιατί είναι επιεικώς απαράδεκτο μία εταιρεία του μεγέθους και σύνθεσης τα ΕΛΠΕ να μην ελέγχει δικά της κοιτάσματα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι κανόνας πλέον στην διεθνή αγορά πετρελαίου εταιρείες του μεγέθους των ΕΛΠΕ να εξασφαλίζουν ένα σοβαρό μέρος του αργού που διυλίζουν από ελεγχόμενα από αυτές κοιτάσματα (security of supply).
Βέβαια ο χώρος του upstream δεν είναι εύκολος, ιδιαίτερα για μια νεοεισερχόμενη στον χώρο αυτό εταιρεία αφού και know-how χρειάζεται και υψηλές επενδύσεις απαιτούνται. Μετά την άφρονα πολιτική Τζέλλα με την διάλυση της ΔΕΠ-ΕΚΥ, η οποία διέθετε τεχνογνωσία upstream, τα ΕΛΠΕ πρόκειται να ξανακαλύψουν τον τροχό. Η αγορά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα αναμένει τις κινήσεις της νέας διοίκησης στον χώρο του upstream. Θα επικεντρωθεί στις ερευνητικές συμμετοχές της σε Λιβύη και Αλβανία ή θα τολμήσει το μεγάλο άλμα αγοράζοντας μερίδιο σε παραγωγικό κοίτασμα; Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν.
Οι μικρότερες εισηγμένες στο ΧΑ πετρελαϊκές εταιρείες (ΕΛΙΝΟΙΛ, REVOIL, CYCLON, A-A ENERGY) και οι ξένες εισηγμένες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα (ΒΡ, Shell) δεν έχουν τέτοιου είδους πονοκεφάλους όπως τα ΕΛΠΕ, γι’ αυτό και βλέπουν τα κέρδη τους να αυξάνονται σταθερά χρόνο με χρόνο. Όπως δείχνουν οι πωλήσεις προϊόντων (πλην μαζούτ) των 12 μηνών του 2003 (Ιανουάριος ’03- Δεκέμβριος ’03) οι πωλήσεις αυξήθηκαν συνολικά κατά 9.6% αφού διατέθηκαν στην αγορά 10.4 εκ. τόνοι βενζινών και ντίζελ σε σύγκριση με το 2002 που πωλήθηκαν 9.5 εκ. τόνοι συνολικά. Η εντυπωσιακή αυτή αύξηση στις πωλήσεις λευκών προϊόντων στην εσωτερική αγορά δεν είναι προσωρινή αλλά το επακόλουθο μιας συνεχούς ανοδικής πορείας των τελευταίων 10 ετών.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι η αγορά θα εξακολουθήσει ν’ αυξάνεται θεαματικά και για τα επόμενα 3-4 χρόνια τουλάχιστον, αφού δεν έχει ακόμη επιτευχθεί plateau στην ζήτηση η οποία βαίνει αυξανόμενη για δύο κυρίως λόγους: (α) την μικρή αλλά σταθερή αύξηση του αριθμού των νοικοκυριών στην Ελλάδα, κυρίως από οικονομικούς μετανάστες σε συνδυασμό με μεγαλύτερη κατανάλωση σε αγροτικές περιοχές (β) την σταθερή αύξηση του στόλου ΙΧ αυτοκινήτων και δικύκλων. Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι το 2003 υπήρξε μεγάλη αύξηση του αριθμού κυκλοφορούντων αυτοκινήτων σε όλες τις κατηγορίες σε σύγκριση με το 2002 (αύξηση κατά 6,3% στα επιβατικά και 2,6% σε φορτηγά και λεωφορεία, και 5,5% στις μοτοσικλέτες), έτσι που σήμερα κυκλοφορούν 5,732,414 οχήματα παντός είδους που καταναλώνουν βενζίνη και πετρέλαιο, σε σύγκριση με 5,450,972 που κυκλοφορούσαν στα τέλη του 2002 (πηγή: Σύνδεσμος Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων).
Παρά την προβλεπόμενη για το 2005-2006 κάμψη στην άνοδο του ΑΕΠ, οι πωλήσεις πετρελαιοειδών εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν αυξανόμενες με την προϋπόθεση ότι οι διεθνείς τιμές δεν θα ξεπεράσουν το ψυχολογικό φράγμα των 40.0 δολ ανά βαρέλι. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι μόνο όταν η τιμή της απλής αμόλυβδης ξεπεράσει τα 1.2 € ανά λίτρο, η ανελαστικά μέχρι τώρα συμπεριφερόμενη αγορά βενζίνης-ντίζελ, θα αρχίσει να επηρεάζεται από το υψηλό κόστος.
Σε κάθε περίπτωση οι Ελληνικές εταιρείες εμπορίας έχουν μπροστά τους μια ανθουσα αγορά με πολλές ακόμα ευκαιρίες ανάπτυξης. Έτσι οι όχι ευκατοφρόνητες από πλευράς πωλήσεων JET OIL, Aegean, Silk Oil, ΕΤΕΚΑ, Dracoil αποτελούν υποψήφιες προς ένταξη στο ΧΑ εταιρείες. Εξέλιξη η οποία θα ενισχύσει περαιτέρω τον δυνατό έτσι κι αλλιώς ενεργειακό κλάδο του ΧΑ.