Η έννοια του “χρηματιστηρίου ρύπων” και της αγοραπωλησίας
των δικαιωμάτων εκπομπών “αερίων του θερμοκηπίου” έγινε γνωστή και στο ευρύ κοινό της χώρας μας
με αφορμή την πρόσφατη ηλεκτρονική υποκλοπή στα σχετικά αρχεία κάποιων
κοινοτικών κρατών, ανάμεσα στα οποία και η Ελλάδα. Το κρούσμα αυτό φέρνει ξανά,
εμμέσως, στην επιφάνεια τη συζήτηση για τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του
πρωτοποριακού, αναμφισβήτητα, στον αγώνα ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή,
μηχανισμού.
Συχνά, ο μηχανισμός αυτός αντιμετωπίζει την μομφή ότι δεν
αποτελεί τίποτε άλλο παρά μία μορφή χρηματιστηριακού “τζόγου”, που διατρέχει
τον κίνδυνο να εκφύγει του σκοπού του, που είναι η αποθάρρυνση της ρυπογόνου
βιομηχανικής δραστηριότητας, και συχνά να επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα.
Κραυγαλέο και ακραίο παράδειγμα του ενδεχομένου αυτού αποτελεί η πρόσφατη
αποκάλυψη ότι, στα πλαίσια του Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης (
Clean
Development
Mechanism), του αντίστοιχου
δηλ. συστήματος του ΟΗΕ, που θέσπισε το Πρωτόκολλο του Κυότο,
ότι , στήθηκε ένα παιχνίδι εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ που
οδήγησε, τελικά , στην παραγωγή ακόμη μεγαλύτερων ποσοτήτων επικίνδυνων αερίων
από εταιρείες σε αναπτυσσόμενες χώρες. Το χαμηλό κόστος καταστροφής των αερίων
αποδείχθηκε ένα καλό κίνητρο για την αύξηση της παραγωγής τους και τη
συνακόλουθη αλματώδη αύξηση της πώλησης δικαιωμάτων ρύπων προς ευρωπαϊκές
εταιρείες !
Άλλωστε, ό, τιδήποτε μπαίνει στην λογική της “χρηματιστηριοποίησης”
διατρέχει τον κίνδυνο να γίνει άλλη μία επικερδής “άυλη” συναλλαγή, με όλες τις
συνεπαγόμενες επιπτώσεις, ανάμεσα στις οποίες και το ενδεχόμενο της “φούσκας”. Επικαλούμενη,
άλλωστε, τη λογική αυτή, η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών είχε πέρυσι ταχθεί ενάντια
στην θέση της ΕΕ για επέκταση του Emission Trading Scheme και στην ναυτιλία.
Είχε φτάσει, μάλιστα, στο σημείο να προτείνει, εναλλακτικά, την επιβολή ενός
φόρου στα ναυτιλιακά καύσιμα ο οποίος θα χρηματοδοτήσει πολιτικές μείωσης των
ρύπων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αν και από διαφορετική αφετηρία – εκείνη της δημοσιονομικής
δυσπραγίας – και χωρίς να θίγει το σύστημα ανταλλαγής ρύπων, ένα μικρό φόρο
στις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές, με στόχο την καταπολέμηση της Κλιματικής
Αλλαγής, προτείνει και η Γαλλία, με χθεσινές (26 Ιανουαρίου) δηλώσεις της
υπουργού Οικονομικών Κριστίν Λαγκάρντ, αντί για διάθεση κρατικών κονδυλίων.
Ωστόσο, προτάσεις φορολόγησης ως εναλλακτικές στην ιδέα της
ανταλλαγής δικαιωμάτων εκπομπών των “αερίων του θερμοκηπίου” έβρισκαν ανέκαθεν
αντίθετες τις αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίες έβλεπαν σε αυτήν ένα πολύ καλό
εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης, που, ταυτόχρονα, τους επέτρεπε να μην βλέπουν
την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής ως τροχοπέδη στην πρόοδό τους.
Συμπερασματικά, οικονομική και κερδοσκοπική λογική μαζί με
παγκόσμιες διαφοροποιήσεις συμφερόντων διαπλέκονται γύρω από μία ευφυή ιδέα που
η εφαρμογή της στόχο είχε να υπηρετήσει περιβαλλοντικές αναγκαιότητες.