Οι ταραχές στην Αίγυπτο και στις άλλες χώρες της Μέσης
Ανατολής μαρτυρούν την αποτυχία του «εκσυγχρονισμού» που επαγγέλθηκαν τα μπααθικά
και σοσιαλιστικά καθεστώτα, στο όνομα του αραβικού εθνικισμού. Μολονότι
επαγγέλθηκαν την κοινωνική και εθνική χειραφέτηση των χωρών τους, εκφυλίστηκαν,
ιδίως μετά την δεκαετία του ’70, σε στρατοκρατικές ολιγαρχίες που μόνο στόχο
είχαν την διαιώνισή τους στην εξουσία.
Η σημερινή ισχυροποίηση ομάδων ισλαμιστικού χαρακτήρα, όπως
οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» της Αιγύπτου, θα πρέπει να αποδοθεί στην μετάλλαξη
αυτή, η οποία αναδεικνύει την καίρια ασυνέπεια των καθεστώτων αυτών. Η εν λόγω
ασυνέπεια αφορά, κατ’ αρχήν, την αθέτηση της υπόσχεσης για κοινωνική δικαιοσύνη
και πρόοδο που διατύπωσαν τα καθεστώτα αυτά, μέσω, μάλιστα, της απαλλαγής από
την δυτική εκμετάλλευση. Η απαλλαγή αυτή θα γινόταν, σύμφωνα με τις εξαγγελίες
του αραβικού σοσιαλισμού, μέσω της μίμησης δυτικών προτύπων, στο όνομα του
εκσυγχρονισμού και της εθνικής ανεξαρτησίας. Η αποτυχία εκπλήρωσης των
υποσχέσεων αυτών ενίσχυσε την επιρροή του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού, ιδίως
στις απογοητευμένες λαϊκές μάζες των χωρών αυτών.
Η δεύτερη πτυχή της ασυνέπειας των καθεστώτων αυτών αφορά
τις σχέσεις με την Δύση και το Ισραήλ. Πραγματικά, μολονότι αρχικά υπήρξαν
σημαιοφόροι στον αγώνα ενάντια στην δυτική αποικιοκρατία και μετα-αποικιοκρατία
(βλ. Κίνημα Αδεσμεύτων), και του αγώνα των Παλαιστινίων στο όνομα του
παναραβισμού, μετατράπηκαν, εξ αντικειμένου, σε βασικούς συνομιλητές και
συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή. Η περίπτωση της μετανασερικής Αιγύπτου είναι
χαρακτηριστική ως προς αυτό. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίες και οι εναγώνιες
δηλώσεις του Σίμον Πέρες για στήριξη του καθεστώτος Μουμπάρακ. Εύλογα, λοιπόν, η
αλλαγή στάσης, και σε αυτόν τον τομέα, εκ μέρους των κοσμικών καθεστώτων της
Μέσης Ανατολής εκλήφθηκε ως «προδοτική» και αύξησε το ακροατήριο του
ισλαμιστικού φονταμενταλισμού στην περιοχή.
Σήμερα, είναι περισσότερο από ορατό το ενδεχόμενο τα
καθεστώτα αυτά, υπό την πίεση των λαϊκών εξεγέρσεων και με κίνητρο το δικό τους
«ένστικτο αυτοσυντήρησης», να επιτρέψουν το «άνοιγμα» του πολιτικού παιχνιδιού
των χωρών τους με τη συμμετοχή και πολιτικών φορέων με φονταμενταλιστική
ισλαμιστική ατζέντα. Το ρίσκο για την εσωτερική σταθερότητα των κρατών αυτών θεωρείται
από πολλούς αναλυτές μεγάλο. Και, επιπλέον, γεννάται , το ερώτημα κατά πόσον
αυτό θα σημάνει και μία επιδείνωση των σχέσεων των χωρών αυτών με τις ΗΠΑ και
το Ισραήλ, σε μία προσπάθεια των καθεστώτων αυτών να κατευνάσουν τους νέους
αυτούς πολιτικούς τους συνομιλητές.