Βρισκόμαστε εν μέσω παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης – της δεύτερης μέσα σε τρία χρόνια. Οι τιμές των τροφίμων διεθνώς κατέγραψαν ρεκόρ τον Ιανουάριο, ωθούμενες από τα άλματα στις τιμές των δημητριακών, του καλαμποκιού, της ζάχαρης και των ελαίων. Αυτό επέδρασε μόνο μέτρια στον πληθωρισμό των ΗΠΑ, που παραμένει χαμηλός ιστορικά, όμως επηρέασε σε τεράστιο βαθμό τους φτωχούς του κόσμου, που δαπανούν το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων τους σε βασικά τρόφιμα.
Οι επιπτώσεις της κρίσης ξεπερνούν την οικονομία. Αλλωστε, το μεγάλο ερώτημα για τις εξεγέρσεις κατά των διεφθαρμένων και καταπιεστικών καθεστώτων στη Μέση Ανατολή δεν είναι γιατί συμβαίνουν, αλλά γιατί συμβαίνουν τώρα. Και αναμφίβολα οι ιλιγγιώδεις τιμές των τροφίμων υπήρξαν σημαντικός καταλύτης της λαϊκής οργής.
Τι κρύβεται, λοιπόν, πίσω από το άλμα των τιμών; Οι Αμερικανοί δεξιοί (και οι Κινέζοι) κατηγορούν τις πολιτικές εύκολου χρήματος της Fed, με τουλάχιστον έναν σχολιαστή να κάνει λόγο για «αίμα στα χέρια του Μπερνάνκι».
Ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί, κατηγορεί τους κερδοσκόπους για «εκβιασμό και λεηλασία». Ομως, τα στοιχεία μιλούν για μια διαφορετική, πολύ πιο δυσοίωνη ιστορία. Παρότι ποικίλοι παράγοντες συνέβαλαν στο άλμα, σημαντικότερος όλων παραμένει η έκταση στην οποία τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρέασαν την αγροτική παραγωγή. Και ακριβώς τα φαινόμενα αυτά θα περιμέναμε να δούμε, όσο η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου αλλάζει το κλίμα μας. Κάτι που σημαίνει πως το τρέχον άλμα των τιμών ίσως είναι μόνον η αρχή.
Ας σκεφθούμε ότι οι τιμές των τροφίμων κινούνταν χαμηλότερα από εκείνες άλλων πρώτων υλών ώς το καλοκαίρι. Τότε που «χτύπησαν» τα καιρικά φαινόμενα. Στην περίπτωση των δημητριακών, των οποίων η τιμή σχεδόν διπλασιάστηκε έκτοτε, με την παγκόσμια παραγωγή να συρρικνώνεται δραστικά, την κύρια ευθύνη της συρρίκνωσης, σύμφωνα με στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Γεωργίας, φέρει η κατακόρυφη πτώση στην πρώην ΕΣΣΔ, λόγω του καύσωνα και της ξηρασίας. Και η ξηρασία στη Βραζιλία, μαζί με τις βιβλικών διαστάσεων πλημμύρες στην Αυστραλία, κατέστρεψαν την παραγωγή.
Το φυσικό φαινόμενο Λα Νίνια ευθύνεται εν μέρει για τα ακραία φαινόμενα. Υπάρχει, όμως, και συνέχεια. Το 2010, όπως το 2005, ήταν οι πιο θερμές χρονιές στα χρονικά. Ρεκόρ θερμοκρασιών καταγράφηκαν όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά σε 19 χώρες, ήτοι στο ένα πέμπτο της στερεής επιφάνειας της Γης. Ξηρασίες και πλημμύρες είναι φυσικά επακόλουθα ενός κόσμου που ζεσταίνεται: οι ξηρασίες λόγω της ζέστης, οι πλημμύρες γιατί οι ζεστοί ωκεανοί απελευθερώνουν περισσότερους ατμούς.
Μπορούμε να αποδώσουμε το όποιο καιρικό φαινόμενο στα αέρια του θερμοκηπίου. Το μοτίβο που βλέπουμε, όμως, με τις ακραίες συμπεριφορές να γίνονται πολύ πιο συνήθεις, είναι ακριβώς αυτό που περιμένουμε από την κλιματική αλλαγή. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτό που ζούμε σήμερα είναι η πρώτη γεύση των προβλημάτων, οικονομικών και πολιτικών, που θα αντιμετωπίσουμε σε έναν κόσμο που ζεσταίνεται. Και δεδομένης της αποτυχίας μας να δράσουμε σε ό,τι αφορά τα αέρια του θερμοκηπίου, θα ζήσουμε πολύ περισσότερα ακόμα, και πολύ χειρότερα.
(από την εφημερίδα "Καθημερινή")