Το κίνημα του «Tea Party» αποδεικνύεται, τελικά, ο πιο
πολύτιμος σύμμαχος του Προέδρου των ΗΠΑ Μπάρακ Ομπάμα στην προσπάθειά του να
επανεκλεγεί το 2012. Κι αυτό γιατί, με τις ακραία φιλελεύθερες θέσεις του (που μόνο πολύ μετριοπαθώς θα μπορούσαν να αποδοθούν με τον όρο «αντικρατικιστικές»)
συντηρητικοποίησε την ατζέντα σχετικά με τα δημόσια οικονομικά,
προκαταλαμβάνοντας την επίσημη γραμμή του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και,
κυρίως, ωθώντας τον Ομπάμα στην υιοθέτηση ενός πιο συναινετικού προφίλ. Έκφανση
της στροφής του αμερικανού προέδρου ήταν η συναινετική του στάση τόσο κατά την
ψήφιση του πακέτου για την ομοσπονδιακή φορολόγηση, στα τέλη του προηγουμένου
έτους, όσο και κατά την καθιερωμένη ομιλία του για την Κατάσταση του Έθνους
(State of the Union), η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από την κοινή συνεδρίαση
του Κογκρέσου στις 25 Ιανουαρίου.
Την ίδια στιγμή, όμως, με τον φανατισμό που εκφράζει τις
απόψεις του, το κίνημα αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αξιόπιστη κυβερνητική
πρόταση, αλλά, μάλλον, ως η πολιτική διέξοδος μέσα από την οποία εκφράζεται
ακριβώς η απροθυμία μεγάλων, λιγότερο ή περισσότερο προνομιούχων, τμημάτων της
αμερικανικής κοινωνίας να ανεχθούν, σε περίοδο οξύτατης κρίσης, αναδιανεμητικές
λύσεις που να αφορούν το σύνολο του πληθυσμού. Από τη στιγμή, μάλιστα, που, με
τα ως τώρα τουλάχιστον δεδομένα, η πιο πιθανή υποψήφια για τις προεδρικές του ερχόμενου έτους εκ μέρους του
Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, είναι η πρώην υπ. Αντιπρόεδρος Σάρα Πάλιν, η οποία,
αν και δεν προέρχεται από το «Tea Party», είναι άμεσα συνδεδεμένη, ωστόσο, με
αυτό, το πρόβλημα αυτό επιβαρύνει πλέον τους ίδιους τους Ρεπουμπλικάνους.
Από την – πολύ σχηματική, φυσικά – αυτή περιγραφή φαίνεται
ότι μεγάλος κερδισμένος σε τακτικό επίπεδο είναι ο Αμερικανός πρόεδρος. Σε
στρατηγικό, όμως, επίπεδο η πλευρά που μετρά της σοβαρότερες απώλειες είναι
εκείνη των πιο ιδεολογικοποιημένων και ακραιφνών στοιχείων του Δημοκρατικού
Κόμματος, οι οποίοι και στήριξαν, φανατικότερα από όλους, τις ελπίδες τους στην
«Αλλαγή» που ευαγγελίστηκε ο Μπάρακ Ομπάμα το 2008, ο οποίος και προέρχεται από
τις τάξεις τους. Ωστόσο, ο Ομπάμα απέτυχε ως τώρα να υλοποιήσει τα φιλόδοξα
σχέδιά του και να κάνει την κρίση ευκαιρία για κοινωνική και ιδεολογική
ηγεμονία της μερίδας αυτής των Δημοκρατικών. Εχθές (09/02), μάλιστα, ο
διοικητής της Fed, Μπεν Μπερνάνκε, παραδέχθηκε, ενώπιον της Επιτροπής
Προϋπολογισμού της Βουλής των Αντιπροσώπων, πως, αν και αποτελεί «αιτία
αισιοδοξίας» η πτώση του ποσοστού ανεργίας στο 9% τον Ιανουάριο από 9,8% το
Νοέμβριο, «η αγορά εργασίας βελτιώνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, καθώς έχουν
αποκατασταθεί μόνον 1 εκατομμύριο θέσεις εργασίας από τα 8 εκατομμύρια που
χάθηκαν την περίοδο της κρίσης». Την ίδια στιγμή, το ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξάνεται με
μόλις 2%.
Εύλογα, λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς γιατί ο Ομπάμα αναγκάστηκε
να παρατείνει τις φοροαπαλλαγές στο ατομικό εισόδημα για άτομα με υψηλότερα
εισοδήματα για άλλα δύο χρόνια, όπως απαιτούσαν οι Ρεπουμπλικάνοι, ενώ (στην
ομιλία του για την Κατάσταση του Έθνους), υιοθέτησε αρκετές ιδέες που
υποστηρίζονται από καιρό από την παράταξη των Ρεπουμπλικάνων, όπως η μείωση της φορολογίας
των επιχειρήσεων και η απλούστευση του φορολογικού κώδικα. Επιπλέον, συμφώνησε
στην ανάγκη να περιοριστούν οι δαπάνες και πρότεινε πενταετές πάγωμα σε ένα
τμήμα των εγχώριων δαπανών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Μάρτιν Φελντστάιν, καθηγητής
Οικονομικών στο Χάρβαρντ, που είχε διατελέσει πρόεδρος της Ομάδας Οικονομικών
Συμβούλων επί προεδρίας Ρήγκαν και πρόεδρος της Εθνικής Υπηρεσίας Οικονομικής
Έρευνας, χαιρέτισε τη συμφωνία για το φορολογικό πακέτο με τα παρακάτω λόγια:
«Ένα μεγαλύτερο κίνητρο για τις επενδύσεις των επιχειρήσεων ίσως προέλθει από
την αντίληψη ότι η συμφωνία Ομπάμα για την παράταση των φοροαπαλλαγών στο
ατομικό εισόδημα για άτομα με υψηλότερα εισοδήματα, σηματοδοτεί την ύφεση του
ανταγωνισμού εκ μέρους της κυβέρνησής του απέναντι στις επιχειρήσεις και τον
πλούτο. Η πρόσφατη τοποθέτηση του Ομπάμα ότι τάσσεται υπέρ της μεταρρύθμισης
της φορολογίας εισοδήματος και επιχειρήσεων μέσω της μείωσης των συντελεστών
και της διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, ενισχύει την εντύπωση αυτή. Ας
ελπίσουμε ότι αυτό είναι αλήθεια» (πηγή: Project Syndicate/ εφημ. Κέρδος,
28/01/2011).
Θα πρέπει, μάλιστα, να σημειώσουμε ότι μεγάλο ρόλο στην
μετριοπαθή αυτή στάση του προέδρου Ομπάμα έπαιξε ρόλο τόσο η επιρροή της
Χίλλαρυ Κλίντον, όσο και του αντιπροέδρου Μπάιντεν, ο οποίος επεξεργάστηκε σε
μεγάλο βαθμό την σύγκλιση με την – ρεπουμπλικανική πλέον – πλειοψηφία του
Κογκρέσου. Ο ρόλος αυτός είναι ευεξήγητος καθώς τα δύο αυτά κορυφαία στελέχη
της κυβέρνησης Ομπάμα αντιπροσωπεύουν τα μεσαία εργαζόμενα στρώματα των
Δημοκρατικών ψηφοφόρων, που θα έβλεπαν αρνητικά μία μεγάλη αύξηση της
φορολογίας.
Υποτίθεται, από την άλλη πλευρά, ότι η κύρια κατηγορία που,
τόσο οι «Tea Partiers», όσο και το επίσημο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, προσάπτουν στον Ομπάμα είναι η
υπέρογκη αύξηση των δαπανών μέσα από την μεγάλη φορολόγηση στα υψηλά εισοδήματα
και η παράλληλη εκτόξευση των ελλειμμάτων με στόχο την άσκηση «απαράδεκτα παρεμβατικής»
κοινωνικής πολιτικής. Είναι σίγουρα ειρωνικό ότι, μόλις μία ημέρα μετά τη
συναινετική – όπως αναφέραμε παραπάνω - ομιλία Ομπάμα για την Κατάσταση του
Έθνους, , η υπερκομματική Υπηρεσία Προϋπολογισμού του Κογκρέσου ανακοίνωσε ότι
φέτος το δημοσιονομικό έλλειμμα θα φτάσει το 1,5 τρισ. δολ. (από 1,3 τρισ. δολ.
πέρσι), καθώς επιβαρύνεται από πρόσθετο κόστος 858 δισ. δολ. λόγω της παράτασης
των φοροαπαλλαγών προς τους πλουσίους Αμερικανούς…
Συμπερασματικά, το «Tea Party», παραδόξως, κατάφερε να οδηγήσει σε
περιστασιακή συναίνεση στην «οροφή» της αμερικανικής πολιτικής σκηνής, αλλά και
στη διατήρηση και, μακροπρόθεσμα, ίσως, στην εμβάθυνση του κοινωνικού χάσματος
που ο Ομπάμα υποσχέθηκε να γεφυρώσει. Ο ίδιος, πιθανότατα – με τα ως τώρα
δεδομένα - θα κερδίσει άλλη μία προεδρική θητεία. Όσοι, όμως, τόσο στις ΗΠΑ όσο
και στην Ευρώπη, επένδυσαν τόσες ελπίδες ότι η ανάδειξή του το 2008 θα
σηματοδοτούσε μία ριζική προοδευτική αλλαγή φαίνεται ότι διαψεύδονται…